Về thăm quê Bác làng Sen

Với mỗi người dân Việt Nam có một địa chỉ đỏ. Đó là làng Sen (Nam Đàn, Nghệ An) nơi đã sinh ra một vị lãnh tụ muôn vàn kính yêu, một danh nhân văn hóa kiệt xuất: Chủ tịch Hồ Chí Minh! Làng Sen quê Bác đã trở thành quê chung trong tình cảm yêu mến không chỉ người dân nước Việt mà còn cả bạn bè quốc tế. Nhà thơ Xuân Hoài - một người con đất miền Trung đã có tứ thơ khá hay khi viết về quê Bác - quê chung: “Bỗng nghe tiếng nói trăm miền - Khi con bước tới làng Sen làng Chùa”; và nhà thơ bỗng nhận ra: “Bước chân bè bạn năm châu - Đứng gần nhau, xích gần nhau lối này”.

Làng Sen quê Bác Hồ - Không gian quen thuộc của một vùng quê yên bình. Ảnh: Minh Chi

Về thăm quê Bác tháng 5 ta như được đi trong làn hương thơm dịu mát của hoa sen, loài hoa được xem như là biểu tượng quốc hoa của nước Việt bởi những phẩm cách thanh cao và luôn tỏa rạng, tỏa sáng vừa thoảng hương thơm ngát, vừa bình dị gần gũi với đồng quê mộc mạc; vừa cao vời khi được gắn vào logo máy bay của hãng hàng không Vietnam Airlines bay đến với mọi miền đất nước với bạn bè năm châu bốn bể như một nhịp cầu vồng lấp lánh. Cái loài hoa thật lạ: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”.

Bác Hồ sinh ra ở làng Sen, những năm tháng tuổi thơ cùng cha mẹ vào Huế, Bác lại được sống trong hương sen ở thành nội cố đô Huế. Và thật trùng hợp ngẫu nhiên tại Cao Lãnh (Đồng Tháp) có ngôi mộ của cụ Nguyễn Sinh Sắc (thân phụ Bác) là bạt ngàn hoa sen Đồng Tháp Mười đã tạo ra cảm hứng cho nhà thơ Bảo Định Giang viết hai câu thơ: “Tháp Mười đẹp nhất hoa sen - Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”. Nhạc sĩ Thuận Yến trong bài hát “Bác về thăm quê” với giai điệu da diết biết bao ân tình: “Đi giữa ân tình giữa bát ngát hương sen” và “Hồ Chí Minh Người là đài hoa sen toả ngát hương đời”. Tôi đứng bồi hồi bên cánh võng đay mà mẹ Hoàng Thị Loan trong những đêm trường vừa quay xe dệt vải vừa ru Bác những làn điệu dân ca xứ Nghệ. Có lẽ vì thế mà đến lúc trước khi đi xa, Bác vẫn thèm nghe một khúc hát dân ca, một câu hò ví dặm trong bài hát “Lời Bác dặn trước lúc đi xa” của nhạc sĩ Trần Hoàn.

Tháng 5 về thăm quê ngoại Bác Hồ là làng Hoàng Trù còn được gọi là làng Chùa - một cái tên thật nôm na bình dị. Sau cánh cửa tre rộng mở là lối đi giữa hai bờ dâm bụt dẫn chúng ta đến ngôi nhà thờ và hai ngôi nhà mái lớp tranh thân thiện nơi đây cách 135 năm Bác Hồ đã cất tiếng khóc chào đời trong vòng tay thân mẫu của mình. Những ngón tay mềm mại trìu mến của mẹ Hoàng Thị Loan đã từng chuốt từng sợi tơ vàng dệt nên những tấm vải cũng là dệt nên những ước mong đứa con của mình mai sau lớn lên học hành đỗ đạt. Chiếc khung cửi đặt ở gian thứ ba đã lên nước thời gian mài bóng. Cũng trong ngôi nhà ở Hoàng Trù, gian ngoài có chiếc án thư với nghiên mực, hộp đựng bút lông; có hai giá đựng sách thánh hiền.

Quê nội Bác Hồ cách quê ngoại Hoàng Trù hai cây số. Đó là năm 1901 cụ Nguyễn Sinh Sắc – thân sinh của Bác Hồ thi đỗ Phó bảng. Nhân dân làng Sen đã dựng ngôi nhà năm gian mộc mạc cho cụ. Trong ngôi nhà đơn sơ này, cụ Sắc đã giành hai gian rộng rãi để đặt bàn thờ bà Hoàng Thị Loan và để tiếp khách. Gian thứ tư là nơi nghỉ của cụ Sắc. Ở đây có bộ bàn ghế kê bên cửa sổ, bên cạnh có chiếc án thư nơi cụ dạy các con học chữ. Ta thật xúc động khi gặp lại các hiện vật đơn sơ giản dị trong cuộc sống đời thường của gia đình Bác. Đó là chiếc rương đựng lương thực, chiếc tủ đứng hai ngăn đựng đồ dùng có chiếc mâm bằng gỗ sơn đen. Tôi được nghe người dân làng Sen kể lại khi về thăm quê, Bác nhìn cái rương đựng lương thực có cái lỗ nhỏ mà ngày ấu thơ Bác và anh cả Khiêm từng thò ngón tay trỏ vào ngoáy ngoáy bồi hồi lặng đi đôi mắt nhìn ra xa Bác nói: “Các cô, các chú thật khéo giữ, chiếc rương gỗ ngày xưa vẫn còn đó”. Đặc biệt thật xúc động khi Bác đứng trước bàn thờ của mẹ và rưng rưng nói với mọi người: “Xưa nhà Bác nghèo bàn thờ chỉ làm bằng tre không có chân, mà chỉ dùng hai miếng gỗ đóng giá vào hai bên cột đỡ bàn thờ lên, liếp bằng nứa trên trải bằng chiếc chiếu mộc”. Khi về thăm nhà, Bác đi theo lối cũ xưa, hỏi thêm lò rèn cố Điền rồi cái giếng Cốc quen thuộc gắn bó với tuổi thơ của mình. Khi nói chuyện với bà con làng Sen với giọng trầm ấm áp quen thuộc người lẩy Kiều: “Quê hương nghĩa trọng tình cao – Năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình”.

Bác Hồ một nhân cách cao cả đã được sinh ra, được nuôi dưỡng, được tắm mình trong hương nắng của làng Sen, chắt lọc hương của cây đời xanh tươi, hương của tình người ấm áp. Trở về làng Sen ta như bắt gặp nơi đây hình bóng của chính quê hương mình mộc mạc đơn sơ bình dị. Ta luôn thấy hình ảnh Bác đang đi giữa: “Làng Trù quê mẹ và làng Sen quê cha” (Thuận Yến) để rồi bao xúc cảm bồi hồi bỗng trào dâng với bao tình cảm yêu thương tìm về ký ức cội nguồn. Hương Sen tháng 5 chính là làn hương cuộc đời của Bác. “Một đời thanh bạch chẳng vàng son - Mong manh áo vải hồn muôn trượng - Hơn tượng đồng phơi những lối mòn (Tố Hữu).

Nguyễn Ngọc Phú (CTV)