Cây quýt hoi và hành trình hướng đến sản phẩm OCOP

Quýt hoi là loài cây bản địa có nguồn gốc tại vùng núi cao của huyện Bá Thước. Quýt hoi được xác định là sản phẩm nông nghiệp có lợi thế của huyện Bá Thước và hướng tới xây dựng sản phẩm từ cây quýt hoi trở thành sản phẩm OCOP trong năm 2021.

Quýt hoi là một loại cây mọc trên núi cao tại khu vực Thành Lâm, Thành Sơn. Quả quýt chín vàng, vị rất chua, nhiều hạt nhưng điểm đặc biệt là có mùi thơm thanh mát rất đặc trưng. Vỏ quýt nhiều tinh dầu, thường được người dân sử dụng làm thuốc trị họ và hãm nước uống phòng cúm, cảm lạnh vào mùa đông. Trong sử sách cổ của người Thái, quýt hoi được ghi lại là loại nông sản dùng để cống nạp cho quan quận (mỗi năm 1 gánh quýt). Đến nay vẫn tồn tại những cây quýt cổ hàng trăm năm tuổi tại thôn Eo Kén, xã Thành Sơn.

Tuy là loài cây dễ tính, nhưng do trong một thời gian dài bị lãng quên, ít được chăm sóc, đất đai bị thoái hóa, bạc màu, chất lượng giống thấp nên loại cây này bị thu hẹp dần diện tích. Những năm gần đây cây quýt hoi bản địa đã được huyện Bá Thước quan tâm phục tráng. Cùng với việc tuyên truyền, hỗ trợ bà con nông dân chăm sóc, tỉa cành, bón phân đúng quy trình và thời kỳ, cây quýt hoi trên địa bàn đang dần được hồi phục và mang lại giá trị kinh tế.

Quýt vào mùa chín rộ được người dân hái từ trên núi cao đưa về điểm tập kết và bán cho thương lái hoặc đem ra chợ. Thời gian qua quýt hoi được Công ty TNHH Puluong Cuisine thu mua và tiến hành sơ chế.

Vỏ quýt sau khi tách được đưa vào lò sấy ở nhiệt độ 60 độ C cho bề mặt vỏ se lại.

Sau đó đưa vào máy cắt sợi và tiếp tục đưa vào sấy ở nhiệt độ thấp để cho ra thành phẩm đạt tiêu chuẩn về độ ẩm mà vẫn giữa nguyên màu sắc, tinh dầu và hương vị đặc trưng. Quy trình sấy khoảng 12h.

Chị Hà Thanh Nhàn, Công ty TNHH Puluong Cuisine (Bá Thước) chia sẻ: Với mong muốn giúp đồng bào dân tộc Thái tiếp tục gìn giữ, phát triển kinh tế từ những sản phẩm của quê hương mình, chúng tôi đã tìm hiểu về quýt hoi và tạo ra nhiều sản phẩm từ quýt hoi, trong đó trà quýt hoi với 100% vỏ quýt hoi được xem là tinh hoa ẩm thực của khu du lịch Pù Luông. Sản phẩm được sấy lạnh đảm bảo quy trình để giữ tối đa mùi vị tự nhiên và các vitamin, chất dinh dưỡng.

Trà quýt hoi là sản phẩm được công ty xây dựng hướng tới sản phẩm OCOP cấp tỉnh.

Ông Nguyễn Văn Tâm, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Bá Thước cho biết, huyện đã lồng ghép các chính sách hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo nhanh và bền vững (Chương trình 135, và 30a) hỗ trợ cho nông dân cây giống. UBND huyện Bá Thước cũng đã phối hợp với Viện Thổ nhưỡng nông hóa (trực thuộc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam) nghiên cứu, lựa chọn, trình UBND tỉnh công nhận 6 cây giống đầu dòng và thực hiện đề tài “Phục hồi và phát triển giống quýt hôi trên địa bàn huyện Bá Thước” thuộc nguồn vốn khoa học - công nghệ.

Cây quýt hoi được xác định là sản phẩm nông nghiệp có lợi thế của huyện Bá Thước và hướng tới xây dựng các sản phẩm từ quýt hoi trở thành sản phẩm OCCOP trong năm 2021.

Trong giai đoạn 2021-2025, huyện Bá Thước tập trung phát triển 400 ha cây ăn quả như: Cam, bưởi, quýt hoi, trong đó phát triển cây quýt hoi khoảng 50 ha tập trung tại các xã Thành Sơn, Thành Lâm, Ban Công, Cổ Lũng, Lũng Niêm.

Ngọc Huấn - Hoàng Đông