Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ - Khúc tráng ca lịch sử đặc biệt của Hồ Chí Minh

Ngày 7-5-1954 lá cờ quyết chiến quyết thắng mà Bác Hồ và Đảng trao cho quân đội ta đã phất cao trên nóc hầm viên tướng chỉ huy của thực dân Pháp ở Điện Biên Phủ báo hiệu chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ đã kết thúc thắng lợi hoàn toàn.

Tranh minh họa của Mai Huyền.

Trong niềm vui chào mừng chiến thắng, ngày 8-5-1954 Bác gửi thư Khen ngợi bộ đội, dân công, thanh niên xung phong và đồng bào Tây Bắc đã chiến thắng vẻ vang ở Điện Biên Phủ và Thư gửi toàn thể cán bộ và chiến sĩ ở mặt trận Điện Biên Phủ, nhưng hình như Bác cảm thấy gửi thư vẫn chưa đủ, ngày 12-5-1954, nghĩa là chỉ sau 1 tuần lễ, Bác cho đăng bài thơ Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ trên báo Nhân dân số 184, ghi bút danh CB. Đây là bài thơ viết về chiến thắng Điện Biên Phủ xuất hiện đầu tiên trên báo, mở đầu cho hàng loạt các bài thơ viết về chiến thắng Điện Biên Phủ ra đời.

Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ là một bài thơ vào loại đặc biệt của Bác Hồ và của thơ ca dân tộc.

Đặc biệt vì đây là bài thơ viết về chiến thắng oai hùng, lẫy lừng chấn động địa cầu, một dấu mốc chói ngời trong lịch sử chống xâm lược của dân tộc. Lịch sử văn học Việt Nam đã từng xuất hiện những áng văn chương ghi lạinhững mốc son, những chặng đường gian khổ, ác liệt và hào hùng với Nam quốc sơn hà, Hịch tướng sĩ, Bình Ngô đại cáo; Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ là một tiếp nối. Những áng văn chương này là những tác phẩm văn học, nhưng cũng đồng thời là những tác phẩm có ý nghĩa chính trị, ý nghĩa lịch sử.

Đặc biệt còn vì, trong thơ của Bác và thơ ca dân tộc, ít thấy những bài thơ viết về một trận chiến cụ thể, một chiến dịch cụ thể, gần như đây là bài thơ duy nhất của Tổng chỉ huy, một lãnh tụ thiên tài đã lãnh đạo toàn dân, toàn quân vượt qua mọi thử thách, chiến đấu anh dũng chiến thắng quân thù.

Đặc biệt nữa là, đây là bài thơ tiếng Việt dài nhất của Bác với 45 câu thơ (ngoại trừ hai bài diễn ca: Địa dư nước ta, Lịch sử nước ta và hai bài ca: Việt Nam yêu cầu ca, Mười chính sách của Việt Minh⁽¹⁾. Bài thơ tự sự đặc biệt này, không xây dựng và phát triển trên một tứ thơ mà được cấu trúc những ý thơ theo một ý tưởng có chủ định với lời kể, thuật theo một trình tự diễn tiến như hiện thực, mạch lạc và dí dỏm, rất hiện đại.

Hẳn là cảm hứng thơ đến với Bác rất nhanh khi Bác nhận tin chiến thắng, bởi từng ngày, từng giờ Bác cùng Trung ương theo dõi, chỉ đạo từng bước chiến dịch. Mặc dù ở thế chủ động, nắm chắc phần thắng, nhưng chiến thắng đến làm bật niềm vui lớn, cho nên ngay đầu đề bài thơ cũng bật ra tự nhiên, hồn nhiên Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ. Đó là tiếng reo, là lời tuyên bố chiến thắng.

Bài thơ được phân ra các đoạn tương đối độc lập, nhưng liền mạch nối nhau theo trình tự trước sau trong sự đối lập xen kẽ giữa hai lực lượng địch, ta bằng các mốc thời gian của các sự kiện. 20 tháng 11 năm cũ, /Giặc Pháp nhảy dù Điện Biên Phủ; 13 tháng 3 ta tấn công; Hơn 50 ngày, ta đánh đồn. Và cứ thế, diễn biến của chiến dịch từ khởi đầu cho đến kết thúc, qua các chuỗi sự kiện lần lượt hiện ra đúng như thực tế, chân thực cụ thể - lịch sử: 20 tháng 11 năm cũ,/ Giặc Pháp nhảy dù Điện Biên Phủ/ Hăm mốt tiểu đoàn tinh nhuệ nhất,/ Xe tăng, súng lớn đầy chồng chất./ Chúng khoe rằng: “Kế hoạch Na-va/ Thật là mạnh dạn và tài hoa./ Phen này Việt Minh phải biết tay,/ Quan thầy Mỹ thì vui lòng thay!”/ Các báo phản động khắp thế giới/ Inh ỏi tâng bốc Na-va tới. Chỉ mấy dòng thơ mà đầy ắp các sự kiện. Rõ ràng, chính xác từ ngày, tháng, năm Giặc Pháp nhảy dù Điện Biên Phủ đến quân số huy động Hăm mốt tiểu đoàn tinh nhuệ nhất với vũ khí, khí tài hiện đại, lại được các quan thầy Mỹ ủng hộ, báo chí thế giới phản động tuyên truyền, khích lệ, cứ như Điện Biên Phủ là cứ điểm vững chắc bất khả xâm phạm, tại đây sẽ tỏa ra sức mạnh vô tận của quân đội viễn chinh Pháp.

Chúng nào ngờ, ngay sau khi thực dân Pháp đổ quân chiếm Điện Biên Phủ, Bác và Trung ương Đảng đã quyết định mở mặt trận Điện Biên Phủ. Đầu tháng 12-1953 Bác có Thư gửi cán bộ và chiến sĩ ở mặt trận Điện Biên Phủ. Thu - Đông năm nay, các chú lại có nhiệm vụ tiến quân vào Điện Biên Phủ để tiêu diệt thêm sinh lực địch, mở rộng thêm căn cứ kháng chiến, giải phóng thêm đồng bào còn bị giặc đè nén⁽²⁾. Như vậy, chúng ta đã sẵn sàng chấp nhận đương đầu với ý chí xâm lược, với những tướng giỏi nắm chỉ huy Na-va cùng Cô-nhi, với những tiểu đoàn tinh nhuệ nhất, những máy bay cao cao, xe tăng thấp, những súng lớn đầy chồng chất của thực dân Pháp và cả quan thầy Mỹ đứng đằng sau lo cung cấp bằng phát huy sức mạnh đại đoàn kết quân dân vượt lên muôn vàn thử thách Quyết tâm làm cho tròn nhiệm vụ: Bộ đội, dân công quyết một lòng/ Xẻ non, đắp suối, vượt qua sông/ Khắc phục khó khăn và hiểm trở,/ ...Lặng lẽ chuẩn bị suốt tháng ngày,/ Không quản gian khổ và đắng cay. Điện Biên Phủ đã thực sự trở thành quyết chiến điểm giữa hai lực lượng đối địch, thực sự là nơi đụng đầu của hai khối quyết tâm.

Với sự huy động nhân lực, vật lực, tài lực, hội đủ các điều kiện và với tinh thần quyết chiến quyết thắng.

13 tháng 3 ta tấn công,

Pháo binh ta khai hỏa mở màn chiến dịch, 17 giờ ngày 13 tháng 3 ta nả súng tấn công đồi Him Lam, ngay trận đầu ta đã đánh thắng ròn rã, làm cho địch kinh hoàng. Tiếp đến ngày 14 tháng 3 cũng đúng 17 giờ, quân ta đánh trận thứ hai, nã pháo dồn dập như mưa xuống cứ điểm đồi Độc Lập. Địch không chống đỡ nổi, kết cục như Him Lam, cứ điểm tan hoang, thất thủ. Ngay tức thời Bác và Trung ương Đảng điện khen cán bộ và chiến sĩ ở Mặt trận Điện Biên Phủ: Bác và Trung ương Đảng được báo cáo về hai trận thắng đầu tiên của quân đội ta ở Điện Biên Phủ. Bác và Trung ương Đảng có lời khen các đồng chí. Chiến dịch này là một chiến dịch lịch sử của quân đội ta, ta đánh thắng chiến dịch này có ý nghĩa quân sự và chính trị quan trọng địch sẽ ra sức đối phó, ta phải cố gắng, chiến đấu dẻo dai, bền bỉ, chớ chủ quan khinh địch, dành toàn thắng cho chiến dịch này⁽³⁾.

Vâng lời Đảng, vâng lời Bác dành toàn thắng cho chiến dịch Quân ta anh dũng ít ai bằng xông lên, xốc tới.

Hơn 50 ngày ta đánh đồn

Ta chiếm một đồn, lại một đồn

Ngày ngày quân ta siết chặt vòng vây, dồn địch vào thế bí “Điện Biên Phủ lúc này không còn là một trung tâm phát huy sức mạnh ra bốn phía xung quanh như tướng Cô-nhi đã từng tưởng tượng, cũng không phải là một căn cứ lục - không quân chặn đứng bước tiến của Việt Minh về hướng Luang Prabang như tướng Na-va đã nghĩ. Càng không phải là một pháo đài bất khả xâm phạm tượng trưng cho những mầu cờ của thế giới tự do như Ngoại trưởng Mỹ Foster Dulles đã cố tuyên truyền để mọi người tin tưởng”⁽⁴⁾, đến ngày 7-5-1954 quân ta đánh trận quyết thắng Vui hát khải hoàn ca, làm nên một kỳ tích vĩ đại: Giặc kéo từng loạt ra hàng ta/ Quân ta vui hát khải hoàn ca/ Mười ba quan năm đều hàng nốt,/ Tên tướng chỉ huy cũng bị nhốt./ Một vạn sáu ngàn tên giặc Tây/ Đều là tù binh hoặc bỏ thây. Thơ viết như không, câu trước gọi câu sau. Hiện thực thế nào thơ thế ấy, chuẩn xác đến từng chi tiết. Thơ chân xác như viết sử vậy.

Kết thúc bài thơ thật giản dị, như lời nói thường mà sao thiêng liêng, xúc động đến thế: Thế là quân ta đã toàn thắng,/ Toàn thắng vì rất cố gắng./ Chiến sĩ viết thư lên Bác Hồ:/ “Xin bác vui lòng mà nhận cho/ Món quà chúc thọ sinh nhật Bác/ Chúng cháu cố gắng đã sắm được”.

Đoạn thơ kết vui. Với Món quà chúc thọ sinh nhật Bác mà các chiến sĩ cố gắng đã sắm được, Bác biểu lộ tình cảm thân thương yêu quý của Bác đối với các chiếnsĩ bằng đón nhận tấm lòng kính yêu của các chiến sĩ dâng lên Bác.

Chiến thắng Điện Biên Phủ đã đi vào lịch sử, mãi mãi là một dấu son, mãi mãi gắn liền với tên Tổ quốc, tên Bác Hồ, tên Võ Nguyễn Giáp. Bài thơ Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ sẽ sống mãi với thời gian.

Khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vào giai đoạn quyết liệt và với chiến thắng oanh liệt của quân ta tại Sân bay Biên Hòa, Bác biểu dương các chiến sĩ quân giải phóng và cảnh cáo quân xâm lược Mỹ sẽ không tránh khỏi thất bại như ở Điện Biên Phủ:

Uy danh lừng lẫy khắp năm châu

Đạn cối tuôn cho Mỹ bể đầu

Thành đồng trống thắng lay Lầu trắng

Điện Biên, Mỹ chẳng phải chờ đâu.

-------------

(1) Bác phân biệt rất rõ thơ và ca.

(2) Hồ Chí Minh toàn tập, tập 6, NXB Sự thật, Hà Nội - 1986 - tr 5263.

(3) Hồ Chí Minh toàn tập (Sđd) tr.5485

(4) Nhận xét, đánh giá của Jean PouGet trong tướng Na-va với trận Điện Biên Phủ, Báo Văn nghệ số 25 (2266), Tr.5

Lê Xuân Đức