[E-Magazine] Đám cưới trên non

Ở xứ Thanh, nếu muốn thấy hết cái tình, cái đẹp của người Thái, hãy một lần dự đám cưới nơi bản mường. “Trai khôn dựng vợ, gái lớn gả chồng”, câu tục ngữ dung dị ấy là khởi đầu cho một chuỗi những nghi lễ mang đậm bản sắc văn hóa tộc người.

Ngược dòng Mã giang, về với những bản mường yên bình nơi miền Tây Thanh Hóa. Trải qua bao biến thiên của lịch sử, người Thái nơi đây vẫn giữ trọn niềm kiêu hãnh về nếp nhà, nếp người. Với họ, lễ cưới không chỉ là chuyện riêng của hai họ, mà là sự kiện trọng đại, đánh dấu sự trưởng thành của một đời người trước sự chứng kiến của cả cộng đồng.

Một đám cưới truyền thống của người Thái xứ Thanh là sự kết tinh của những nghi thức cổ truyền: từ lời khặp xin dâu da diết, men rượu cần nồng nàn hiếu khách, cho đến tiếng khèn, tiếng chiêng rộn rã vang vọng núi rừng. Mọi thủ tục, từ dạm ngõ, xin cưới, cho đến lễ chính và rước dâu... từng bước, từng bước đều được thực hiện với sự cẩn trọng và tôn nghiêm.

Đó là sự trân trọng đôi trẻ, trân trọng gia phong, và trân trọng cả mối lương duyên mà đất trời se kết. Để rồi trong ngày vui ấy, cả bản trên mường dưới cùng hòa chung nhịp đập. Đám cưới trở thành ngày hội, nơi mạch nguồn văn hóa tổ tiên được trao truyền và gìn giữ, bền bỉ chảy trôi qua từng thế hệ người Thái trên mảnh đất này.

Ngày vui của đôi bạn trẻ được mở đầu bằng sự chỉn chu trong từng mâm lễ vật. Hai đôi gà nhốt trong rọ tre, mấy gánh lễ vật có buộc đôi hũ rượu, nào vòng bạc, vải thổ cẩm... tất cả đều được sắp đặt cẩn trọng theo lề lối cổ truyền, gói ghém trong đó cả gia phong và tấm lòng thành của nhà trai.

Giữa đại ngàn xanh thẳm, đoàn rước dâu nối nhau như một dải lụa mềm vắt ngang sườn núi. Vai mang sính lễ nặng trĩu ân tình, tim mang niềm háo hức đón người dâu thảo. Đáp lại bước chân người đến là tiếng chiêng, tiếng trống nhà gái vang vọng, giục giã. Với người Thái, âm thanh ấy không chỉ để đón khách, mà còn là lời cáo báo thiêng liêng gửi tới tổ tiên về hỷ sự của gia đình.

Cổng nhà rộng mở, và tấm lòng người cũng rộng mở. Những cái bắt tay, tiếng cười nói râm ran xóa tan mọi khoảng cách. Nơi gian chính nhà sàn, nghi thức xin dâu diễn ra trang trọng mà ấm cúng. Lúc này, vai trò của ông mối trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Ông mối lựa lời hay ý đẹp, mượn những câu “khặp” ví von, mượn hình ảnh con chim làm tổ, con cá tìm về nguồn nước để thuyết phục nhà gái. Ông ca ngợi công sinh thành dưỡng dục của cha mẹ cô dâu, bày tỏ lòng biết ơn và xin được đón người con gái ấy về làm dâu con trong nhà. Đáp lại, đại diện nhà gái cũng dùng những lời khiêm cung nhưng đầy ý nhị để trao gửi con gái mình. Trong không gian nhà sàn những lời đối đáp ấy vang lên dìu dặt, thấm đẫm triết lý nhân sinh và tình người cao đẹp.

Và rồi, giờ phút thiêng liêng nhất cũng đến. Khi lễ tất, mọi thủ tục đã vẹn tròn, đoàn rước dâu lại tiếp tục hành trình quay về. Cô dâu xuất hiện rạng rỡ trong bộ trang phục truyền thống lộng lẫy nhất. Bước xuống cầu thang, cô dâu mang theo hành trang là những lời dặn dò của mẹ cha, những đôi mắt lưu luyến nhưng đong đầy hạnh phúc. Cô bước đi giữa những lời chúc tụng hân hoan của dân bản, chính thức mở ra một chặng đường đời mới. Từ đây, cô sẽ là người giữ lửa, người vun vén cho hạnh phúc của gia đình chồng, tiếp nối dòng chảy văn hóa của cha ông.

Ngày nay, nếp sống văn minh đã len lỏi vào từng nếp nhà sàn. Đám cưới người Thái cũng chuyển mình để hòa nhịp với cuộc sống mới. Không còn kéo dài nhiều ngày như trước, các thủ tục giờ đây được thực hiện nhanh gọn, giản tiện nhưng vẫn đủ đầy nghi lễ và đầm ấm. Sự thay đổi này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng kinh tế mà còn nhận được sự hưởng ứng từ chính những người trẻ trong bản.

Khi những nghi thức rộn ràng dần lắng xuống, điều còn lại sau cùng chính là sự kết nối bền chặt của lòng người. Tiếng chiêng, tiếng trống, nhịp khèn ngân nga hay men rượu cần nồng đượm... đâu chỉ đơn thuần là niềm vui, mà là minh chứng sống động cho sức sống mãnh liệt của văn hóa. Những giá trị ấy tựa như một nốt trầm quý giá, neo giữ tâm hồn người Thái giữa dòng chảy hiện đại, để mạch nguồn tiên tổ và đạo lý gia đình mãi trường tồn cùng núi rừng xứ Thanh.

Lễ cưới đã khép lại trong tiếng cười, tiếng hát và trong niềm hân hoan của cả bản làng. Đám cưới trên non không chỉ là ngày vui của đôi uyên ương, mà còn là lời nhắc rằng những giá trị đẹp đẽ của đồng bào nơi đây vẫn đang được gìn giữ bằng tất cả sự chân thành.

Ảnh: NDS

Đồ họa: Mai Huyền