Khám phá những điểm đến linh thiêng tại Thiệu Hóa

Thiệu Hóa, mảnh đất nằm bên dòng sông Chu, không chỉ được biết đến với truyền thống văn hiến lâu đời mà còn là nơi lưu giữ nhiều di tích lịch sử, văn hóa và tâm linh đặc sắc. Đây cũng chính là những điểm đến hấp dẫn, không thể bỏ qua khi khám phá vùng đất này.

Đền thờ Lê Văn Hưu.

Trong đó, chùa Thái Bình, ngôi chùa thiêng nằm trên đất Thiệu Hợp là một điểm đến mang đậm dấu ấn tâm linh. Chùa Thái Bình nằm trong quần thể danh thắng Bàn A Sơn, bên tả ngạn sông Chu. Từ xa, ngọn núi đá Bằng Trình nổi bật giữa không gian xanh mát, tạo nên phông nền hùng vĩ mà tĩnh lặng cho ngôi chùa nhỏ bé. Chùa được xây dựng từ thời Lê, trải qua sự biến thiên của thời gian đã bị hư hỏng nặng. Đến năm 2002, bằng sự đóng góp của người dân địa phương và chính quyền, chùa mới được trùng tu lại trên nền cũ. Tuy được xây mới nhưng chùa vẫn giữ kiến trúc truyền thống, tôn trọng nét thanh tịnh xưa cũ.

Tham quan chùa, du khách được chiêm ngưỡng nhiều hiện vật có giá trị nghệ thuật và lịch sử đang được lưu giữ. Như 4 bát hương đá cổ còn khá nguyên vẹn, có chiều cao 35cm, đường kính miệng 20cm. Dáng của bát hương được tạo tác theo thế chân quỳ gồm 3 phần: chân đế, thân và miệng. Những bát hương đá này, mỗi chiếc là một tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh được tạo tác với trình độ nghệ thuật cao. Nhìn vào đề tài trang trí, kiểu dáng thể hiện những bát hương này có niên đại thời Lê. Ngoài ra, những pho tượng Phật mới được phục dựng theo lối cổ, tôn nghiêm mà gần gũi, cùng với bàn thờ, câu đối, chuông đồng... khiến không gian chùa thêm phần linh thiêng. Điều đặc biệt khi đến với chùa Thái Bình là cảm giác tách biệt khỏi thế giới ồn ào, không chen lấn xô bồ, mang đến một nhịp sống chậm. Vào buổi sáng hoặc chiều, du khách dễ bắt gặp hình ảnh các cụ già địa phương đến quét dọn, tụng kinh, những đứa trẻ nhỏ theo cha mẹ lên chùa chơi, nô đùa trong sân.

Du khách thập phương trong hoạt động Đại lễ Phật đản 2025 tại chùa Thái Bình.

Sau khi dâng hương, du khách có thể leo tiếp lên núi Bằng Trình. Tại đây, du khách được ngắm nhìn cảnh thiên nhiên hùng vĩ từ trên cao xuống, cả một vùng đồng bằng sông Chu trải rộng. Trong khoảnh khắc đó, mọi phiền muộn, mệt mỏi như trôi đi theo mây gió. Nếu đến vào buổi chiều, du khách có thể được chiêm ngưỡng hoàng hôn trên núi, một khung cảnh vừa thơ vừa tĩnh. Một ngày tại chùa Thái Bình có thể không dài, nhưng đủ để du khách thấy nhẹ lòng.

Rời chùa Thái Bình, du khách sẽ đến với một địa điểm linh thiêng và giàu truyền thống lịch sử khác: Đền thờ Lê Văn Hưu, ngôi đền ghi dấu công lao danh nhân văn hóa, vị tiến sĩ khai khoa đầu tiên của xứ Thanh, người được mệnh danh là “Ông tổ của nền sử học Việt Nam”. Lê Văn Hưu sinh năm 1230, là người làng Phủ Lý (Kẻ Rị), nay thuộc xã Thiệu Trung, huyện Thiệu Hóa. Khi sinh ra, Lê Văn Hưu đã mồ côi bố, nhưng được mẹ tận tâm nuôi dạy lớn khôn và cho theo học thầy đồ họ Nguyễn ở làng Phúc Triền (Kẻ Bôn). Năm 16 tuổi, Lê Văn Hưu được thầy gả con gái lớn cho. Năm 18 tuổi, Lê Văn Hưu thi đỗ Bảng Nhãn trong khoa thi đầu tiên của nhà Trần. Không chỉ là bảng nhãn đầu tiên, nhà giáo, nhà chính trị, quân sự, nhà văn hóa lớn ở thế kỷ XIII - XIV, Lê Văn Hưu còn là nhà sử học lỗi lạc đầu tiên của đất nước, là tác giả bộ sử “Đại Việt sử ký”.

Không gian đền không quá lớn, nhưng mỗi hạng mục, từ cổng tam quan, sân đền đến chính điện đều mang trong mình chiều sâu văn hóa. Đền thờ đã trải qua nhiều lần trùng tu, đến nay vẫn giữ được nét trang nghiêm, giản dị. Tượng thờ Lê Văn Hưu được đặt trang trọng chính giữa hậu cung, trước bàn thờ thường có những lẵng hoa, nén nhang thơm từ người dân đến tưởng nhớ bậc tiền nhân. Đền thờ Lê Văn Hưu đã được công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1990. Hàng năm, vào dịp lễ hội truyền thống (từ ngày 22/3 - 24/3 âm lịch), người dân địa phương lại tổ chức tế lễ, rước sắc, thể hiện lòng biết ơn "ông tổ của ngành sử học Việt Nam”. Bên cạnh giá trị tâm linh, đền thờ Lê Văn Hưu còn là điểm đến mang tính giáo dục, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và tinh thần học tập, nghiên cứu sử học trong giới trẻ.

Tiếp tục hành trình khám phá những điểm đến văn hóa tại Thiệu Hóa, du khách sẽ đến thăm đền thờ Trà Đông (xã Thiệu Trung) nơi tưởng niệm vị thiền sư lỗi lạc Nguyễn Minh Không. Ông là người được Nhân dân tôn vinh là bậc thánh y, có công chữa bệnh cho vua và truyền bá y học dân tộc. Đồng thời, ông cũng chính là người sưu tầm và phục hưng nghề đúc đồng, tinh hoa của văn minh Đông Sơn. Tham quan đền và nghe những câu chuyện về làng nghề truyền thống đúc đồng Trà Đông, ngắm nhìn những chiếc trống đồng Đông Sơn tinh xảo. Không xa đó là đền thờ Nguyễn Quán Nho (thị trấn Thiệu Hóa), nơi tưởng niệm vị đại thần thời Lê Trung hưng, nhà văn hóa lớn của đất Thanh, cũng là nơi thu hút nhiều người đến tìm hiểu và tri ân. Nguyễn Quán Nho nổi tiếng là người học rộng, là vị quan thanh liêm, để lại nhiều công lao trong việc gìn giữ và xây dựng quốc gia. Bên cạnh đó là đền thờ Đinh Lễ, di tích Núi Đọ, chùa Hương Nghiêm... cũng là những địa chỉ văn hóa hấp dẫn du khách.

Bài và ảnh: Phong Vân