Khi chính sách hỗ trợ học sinh vùng đặc biệt khó khăn không còn: Đường đến trường... khó lắm

Theo Quyết định 861/QĐ-TTg ngày 4/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Thanh Hóa có hàng nghìn học sinh không còn được hưởng chế độ của vùng đặc biệt khó khăn (ĐBKK). Nguy cơ các em ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) thuộc hộ nghèo, cận nghèo bỏ học giữa chừng là rất cao.

Học sinh Trường Phổ thông DTBT-THCS Xuân Lẹ (Thường Xuân) tranh thủ ôn lại bài tại khu bán trú của nhà trường.

Từ câu chuyện băng rừng, lội suối... đùm cơm nắm đến trường

Trong bối cảnh nhiều xã khu vực đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh Thanh Hóa ra khỏi vùng ĐBKK thực hiện theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 4/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ (phê duyệt danh sách các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025). Theo đó, một số chế độ, chính sách cũng không còn trong đó ảnh hưởng không nhỏ với ngành giáo dục. Con đường đến trường bỗng trở nên xa xôi, vất vả hơn bao giờ hết.

Từ khi bị cắt chế độ theo Quyết định 861, em Vi Thị Ly, học sinh lớp 9 Trường Phổ thông Dân tộc bán trú (DTBT) - THCS Xuân Lẹ (Thường Xuân) đối diện với nguy cơ bỏ học giữa chừng, bởi điều kiện kinh tế gia đình vất vả. Những ngày trước trời mưa nhiều, con đường từ nhà đến trường bỗng trở nên nhầy nhụa, trơn trượt khiến việc đi học của em gặp nhiều khó khăn. Quãng đường từ nhà đến trường rất xa, lại hiểm trở nên đều đặn Ly phải chuẩn bị quần áo, sách vở từ tối hôm trước, sáng hôm sau dậy thật sớm để đi cho kịp giờ học. Đang ở độ tuổi ăn, tuổi lớn, nhưng bữa trưa của em cũng chỉ là đùm cơm nắm nhỏ cùng ít muối vừng được bố mẹ chuẩn bị từ sáng sớm. Chưa kể, trung bình mỗi ngày 2 lần em cùng các bạn đồng trang lứa phải lội qua nhiều con suối, đập tràn, đi bộ 8km đường rừng để đến lớp. Riêng những đợt mưa, nước dâng cao qua đập tràn, chảy xiết các em phải nghỉ học dài ngày.

Trong chiếc cặp nhỏ đến lớp hàng ngày của em Hà Thị Ánh Dương (Trường Phổ thông DTBT-THCS Xuân Lẹ) không chỉ có sách vở, mà em còn mang theo cả bữa ăn trưa của mình. Do điều kiện công việc của bố mẹ, nhà ở cách trường xa, đi về vất vả nên phần lớn em đều phải mang theo cơm đến trường. Như thường lệ, cứ đến giờ tan học, Dương cùng các bạn lại tụ tập trong khu nhà bán trú của trường, rồi cùng ăn với nhau. Cứ vài ba ngày, em được mẹ cho ít tiền để đổi món ăn, có hôm ăn bánh mỳ, mỳ tôm hộp... bán ngoài khu vực cổng trường. Vất vả là vậy, song ước mơ được trở thành cô giáo đã trở thành động lực, niềm tin để em kiên trì đến lớp.

Thầy giáo Nguyễn Văn Thường, Phó hiệu Trưởng Trường Phổ thông DTBT-THCS Xuân Lẹ, cho biết: Thời điểm học sinh ăn bán trú đông nhất của trường là 150 em. Khi đó, mỗi tháng các em còn được hỗ trợ tiền ăn, tiền nhà ở và 15kg gạo. Điều này giúp vơi bớt đi gánh nặng kinh tế cho gia đình, để học sinh có thêm động lực đến lớp. Tuy vậy, ở thời điểm hiện tại, do bị cắt chế độ, mọi sinh hoạt ăn uống, đi lại học sinh phải tự túc. Trong điều kiện cho phép, nhà trường cũng chỉ hỗ trợ chỗ nghỉ ngơi, chiếu, chăn màn tại khu bán trú để các em nghỉ trưa, học hành...

...Đến nguy cơ học sinh bỏ học

Khi Quyết định số 861/QĐ-TTg có hiệu lực, huyện Quan Hóa không còn xã khu vực III (xã ĐBKK) mà chỉ còn 8 xã khu vực II, 7 xã khu vực I và 36 thôn, bản ĐBKK. Đồng nghĩa không còn một số chính sách hỗ trợ của Nhà nước, trong đó có giáo dục. Tại một số trường học trên địa bàn, học sinh do không còn được hỗ trợ chế độ, nhiều em phải bỏ học để phụ giúp gia đình, ảnh hưởng đến việc duy trì sĩ số của nhà trường và vận động học sinh quay lại lớp để tiếp tục đi học.

Do bị cắt chế độ bán trú, nhiều học sinh phải mang cơm ở nhà hoặc mua bánh mì đến lớp để ăn.

Năm học 2023-2024, Trường Phổ thông DTBT-THCS Nam Động có 39/187 học sinh được hưởng chế độ ăn bán trú, số còn lại sau giờ tan học phải về nhà ăn cơm trưa. Khi không được hỗ trợ ăn, ở bán trú, nguy cơ học sinh bỏ học, đi học không đầy đủ là rất lớn. Trong 2 năm học trước đó, nhà trường có 7 học sinh phải bỏ học do hoàn cảnh khó khăn. Nhằm tạo điều kiện cho các em đi học đầy đủ, chuyên cần, từ đầu tháng 10, nhà trường đã tổ chức dạy học 1 buổi/ngày, giúp các em đỡ vất vả đi lại và ăn uống sinh hoạt.

Thầy giáo Nguyễn Danh Kiên, Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT-THCS Phú Xuân, cho biết: Trường hiện có 80/297 học sinh không được hưởng chế độ bán trú. Nhiều em vì gia đình quá nghèo đã phải bỏ học với 4 - 5 trường hợp ở năm học trước. Dù chưa có số liệu thống kê nhưng cũng đang ở mức báo động, vừa qua nhà trường cùng chính quyền địa phương cũng động viên phụ huynh nên cố gắng phối hợp để cùng nhà trường cho học sinh duy trì ăn, ở bán trú cùng các em đang được hưởng chế độ. Nhà trường cũng sẽ hỗ trợ 100% cơ sở vật chất, một phần tiền điện, nước, nhân lực... nhưng với điều kiện phụ huynh phải đóng tiền ăn cho con em mình, nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Trao đổi về vấn đề này, bà Phạm Thị Lượng, Phó Chủ tịch UBND huyện Quan Hóa, cho biết: Trước những khó khăn của học sinh sau khi không còn được hưởng chính sách theo tiêu chí vùng ĐBKK, một số trường học trong huyện đã có những giải pháp linh hoạt như kêu gọi, vận động cán bộ, giáo viên, nhà hảo tâm, tổ chức thiện nguyện để hỗ trợ gạo, đồ dùng bán trú... giúp học sinh vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS tiếp tục đến trường. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giải pháp tạm thời, về lâu dài rất cần chính sách hỗ trợ của Nhà nước, giúp con em vùng khó không còn phải lo âu, thấp thỏm mỗi khi đến trường...

Bài và ảnh: Trung Lê