Kỳ vọng vào một không gian văn hóa-lịch sử xứng tầm của Thủ đô

Các ý kiến chỉ đạo gần đây của lãnh đạo thành phố Hà Nội về quy hoạch, cải tạo không gian phía đông hồ Hoàn Kiếm và Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục đã thể hiện một quyết tâm mạnh mẽ đối với mục tiêu đã được Hà Nội theo đuổi trong hàng chục năm qua. Đó là vừa bảo tồn những giá trị văn hóa, lịch sử, vừa hoàn thiện những yếu tố còn chưa đủ, chưa tương xứng với giá trị vốn có; đồng thời, đáp ứng nhu cầu của sự phát triển trong đời sống văn hóa, tinh thần, vật chất của người dân, góp phần nâng cao hiệu quả của kinh tế du lịch.

Không gian Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục cần được quy hoạch, tổ chức lại.

Mới đây, thành phố Hà Nội đã họp xem xét phương án thiết kế, cải tạo Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục, quận Hoàn Kiếm. Đây là không gian có giá trị lịch sử văn hóa, kết nối giữa hai khu vực quan trọng: Khu di tích quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm (phía bắc) với khu vực Di tích quốc gia Khu phố Cổ (phía nam).

Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn, thành phố tán thành đề xuất phá bỏ tòa nhà “hàm cá mập” (Trung tâm thương mại số 7 Đinh Tiên Hoàng), tổ chức không gian ngầm tại khu vực quảng trường hiện có và không gian mở rộng; nghiên cứu khoảng ba tầng hầm, đề xuất cụ thể chức năng sử dụng tầng hầm.

Không gian quảng trường sẽ được nghiên cứu thiết kế tràn đến vỉa hè các khu vực chung quanh, gắn kết với tổng thể không gian chung của khu vực quảng trường. Thành phố sẽ nghiên cứu vị trí bố trí sân khấu tại quảng trường và trên các trục đường hướng tâm Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục, các vị trí khán đài phù hợp cũng như bố trí cây xanh, hệ thống chiếu sáng, lối đi, có giải pháp phù hợp đối với các cây di sản.

Cùng với đó, thành phố Hà Nội đã thống nhất chủ trương đẩy nhanh quy hoạch, cải tạo tại khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm trở thành không gian công cộng, không gian mở, phục vụ nhân dân Thủ đô. Để thực hiện dự án này, Hà Nội dự kiến di dời một số nhà dân và trụ sở cơ quan, công ty. Trong đó bao gồm trụ sở của Tổng công ty Điện lực Hà Nội, Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia...

Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh, đây là nhiệm vụ cần triển khai ngay, phù hợp với chủ trương của Trung ương và Thành ủy Hà Nội, nhằm phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm và phụ cận.

Qua trao đổi, các chuyên gia trong lĩnh vực quy hoạch, đô thị đều đánh giá cao chủ trương, những chỉ đạo cụ thể của thành phố Hà Nội. Việc phá bỏ tòa nhà “hàm cá mập”, một công trình gây tranh cãi về mặt kiến trúc từ khi hoàn thành vào năm 1993, sẽ mở ra cơ hội tái định hình Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục theo hướng thoáng đãng, đúng công năng hơn. Công trình này, dù gắn với ký ức của nhiều người dân và du khách, nhưng bị đánh giá là thiếu hài hòa với không gian văn hóa-lịch sử chung quanh hồ Hoàn Kiếm.

Kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng: "Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục hiện rất nhỏ, chưa xứng tầm là quảng trường của khu vực trung tâm Thủ đô, bên di tích có giá trị như hồ Hoàn Kiếm. Việc dỡ bỏ tòa nhà “hàm cá mập” và một vài công trình khác là hoàn toàn hợp lý. Hà Nội là trung tâm của cả nước, hồ Hoàn Kiếm là trung tâm của Hà Nội, vậy mà trong khu vực hồ Hoàn Kiếm chưa hề có một quảng trường nào. Lâu nay, chúng ta vẫn sử dụng không gian phía trước Nhà hát lớn để tổ chức sự kiện, nhưng đấy không thể gọi là quảng trường được, đó là đảo giao thông".

Nhiều người dân và chuyên gia kỳ vọng Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục sau cải tạo có thể trở thành một biểu tượng mới của Hà Nội, không chỉ là nơi tổ chức sự kiện mà còn là điểm đến văn hóa, kết nối giữa quá khứ và hiện tại. Thay thế tòa nhà “hàm cá mập” bằng một không gian cho cộng đồng với kiến trúc, thiết kế tinh tế, gắn kết với tổng thể không gian hồ Hoàn Kiếm sẽ tạo nên một không gian đặc biệt giá trị.

Gắn bó nhiều năm với công tác quản lý về quy hoạch-kiến trúc của Thủ đô, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch-Kiến trúc Hà Nội lưu ý: "Từ thực tế nhiều năm qua, bài học kinh nghiệm chúng ta rút ra đó là, để nâng cao chất lượng, sự hấp dẫn của điểm đến là khu vực hồ Hoàn Kiếm cần tuân thủ hai nguyên lý rất cơ bản. Thứ nhất là phải có được sự đồng thuận của người dân; thứ hai là phải có quy trình khoa học bài bản, huy động trí tuệ của các giới chuyên gia".

Hiện nay, dư luận còn có ý kiến băn khoăn về công trình “hàm cá mập”. Kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng cho rằng: "Bất kỳ một cái gì đổi mới thì đều có sự tiếc nuối nào đó. Nhưng cần khẳng định tòa nhà “hàm cá mập” không phải là công trình điểm nhấn. Giá trị là ở vị trí, địa điểm của khu đất đó, một điểm nhấn rất quan trọng của không gian mở thuộc hồ Hoàn Kiếm".

Ngay khi biết thông tin về mở rộng không gian chung quanh hồ Hoàn Kiếm, nhiều người dân đã bày tỏ sự ủng hộ và mong muốn Hà Nội đẩy nhanh các thủ tục, sớm thực hiện các dự án. Ông Lê Văn Thắng ở phố Hàng Bè, quận Hoàn Kiếm bày tỏ: “Tôi thấy việc này là rất đúng đắn vì không gian chung quanh hồ Hoàn Kiếm quá chật chội, ngột ngạt”.

Có chút tiếc nuối khi không còn chỗ ngồi trên cao để vừa thưởng thức cà-phê, vừa ngắm hồ Gươm, nhưng chị Lê Thu Hà ở phường Hàng Đào, quận Hoàn Kiếm vẫn đồng tình với chủ trương của thành phố. "Mỗi khi chứng kiến các sự kiện được tổ chức tại Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục càng thấy được việc mở rộng không gian nơi đây là rất cần thiết. Tôi mong rằng sau khi phá bỏ tòa nhà án ngữ mặt hồ, thành phố sẽ thiết kế một quảng trường xứng tầm để phục vụ cộng đồng tốt hơn", chị Hà nói.

Không gian ngầm với bãi đỗ xe là giải pháp được đánh giá rất thiết thực nhằm giảm tình trạng quá tải áp lực chỗ đỗ xe tại khu vực trung tâm, vốn luôn trong tình trạng quá tải. Khi kết hợp với các tuyến, phương tiện giao thông công cộng, đây sẽ là bước tiến trong việc cải thiện hạ tầng đô thị của đô thị lõi.

Chủ trương của thành phố Hà Nội về cải tạo khu vực phía đông hồ Hoàn Kiếm và Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục là những bước đi mạnh mẽ, cần thiết, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong quy hoạch đô thị. Đây là cơ hội để Hà Nội khẳng định vị thế của một thủ đô hiện đại, văn minh, nhưng vẫn lưu giữ, phát huy được giá trị truyền thống nghìn năm văn hiến. Người dân, các chuyên gia và những người yêu Hà Nội có thể kỳ vọng vào một diện mạo mới, sự tỏa sáng của “viên ngọc bích” hồ Hoàn Kiếm.

Theo Báo Nhân Dân