Nhớ Tết trồng cây của Bác Hồ cách đây 60 năm

Tết trồng cây do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động và những lời căn dặn của Người về gìn giữ, bảo vệ môi trường sinh thái thân thiện, bền vững với đời sống con người cách đây 60 năm (1959), ngày càng có ý nghĩa lớn lao trong cuộc sống.

Vào ngày 23/11/1959, cách đây 60 năm, để thiết thực chuẩn bị kỷ niệm 30 năm Ngày thành lập Đảng (1930 - 1960), 15 năm nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa (1945 - 1960) và chuẩn bị cho việc xây dựng kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1960 - 1965), Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng “Tết trồng cây”. Quan tâm đến môi trường thiên nhiên và hiểu được ý nghĩa sâu sắc, giá trị thiết thực của môi trường sống, Bác đã động viên và kêu gọi nhân dân ta tích cực trồng cây, giữ lấy màu xanh của đất nước:

Mùa xuân là Tết trồng cây

Làm cho đất nước càng ngày càng xuân.

Bài báo ngắn gọn nhưng ý nghĩa sâu sắc. Trong giới hạn câu chữ nhất định, “Tết trồng cây” của Bác lại chứa đựng một thái độ, một tấm lòng vì nước, vì dân, vì quê hương, đất nước. Người viết “Chúng tôi đề nghị tổ chức một ngày “Tết trồng cây”. Việc này tốn kém ít mà lợi ích rất nhiều. Ý kiến của chúng tôi tóm tắt là thế này: Để kỷ niệm ngày thành lập Đảng, tất cả nhân dân miền Bắc, mỗi người phụ trách trồng một vài ba cây và chăm sóc tốt”... Đọc “Tết trồng cây” ta ngỡ như người đang ngồi bên quần chúng nhân dân để nói chuyện, bàn bạc, trao đổi về công việc trồng cây. Không kêu to, gọi lớn, lời “đề nghị” của Bác với nhân dân được nói ra tự tấm lòng vì lợi ích của dân, của nước. Những dẫn chứng cụ thể, những giải thích cặn kẽ. Bác đã thuyết phục được người nghe bằng lời lẽ nhẹ nhàng khi chỉ ra ý nghĩa của việc làm. Tác giả phân tích: “Mỗi tết trồng độ 15 triệu cây. Từ năm 1960 đến năm 1965 (là năm cuối cùng của kế hoạch 5 năm lần thứ nhất) chúng ta sẽ có 90 triệu cây, vừa cây ăn quả, cây có hoa, vừa cây làm cột nhà. Và trong mười năm, phong cảnh nước ta sẽ ngày càng tươi đẹp, khí hậu điều hòa hơn, cây gỗ đầy đủ hơn. Điều đó sẽ góp phần quan trọng vào việc cải thiện đời sống của nhân dân ta”. Và để mọi người bắt tay vào công việc trồng cây trong khoảng thời gian không xa nữa thì “Ngay từ bây giờ chúng ta phải chuẩn bị đầy đủ cho “Tết trồng cây”, thí dụ Bộ Nông lâm, các Ty Nông lâm và các đoàn thể cần phải ươm đủ cây, Ủy ban hành chính các địa phương phải có kế hoạch trồng cây gì, trồng ở đâu...”. Những gợi ý, hướng dẫn của Bác cho một cái tết trồng cây thật cụ thể và thiết thực.

Bác Hồ tham gia Tết trồng cây tại Bất Bạt (Sơn Đà, Ba Vì, Hà Tây) năm 1969. (Ảnh: T.L)

Trước đó, trong bài “Nông dân phải trồng cây chuẩn bị làm nhà đăng trên báo Nhân dân ra ngày 30/5/1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết:

Muốn làm nhà cửa tốt

Phải ra sức trồng cây

Chúng ta chuẩn bị từ rày

Dăm năm sau sẽ bắt tay dựng nhà.

Quả là “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Rõ ràng, Bác Hồ luôn coi trọng việc “trồng người” nhưng cũng hiểu sâu sắc giá trị thiết thực, to lớn của công việc “trồng cây”... lời khuyên bảo, nhắc nhở ân cần của Bác đã đi vào đời sống nhận thức, suy nghĩ tình cảm và hành động, việc làm của mọi tầng lớp nhân dân...

Hưởng ứng lời kêu gọi của Người, toàn dân đã thực hiện sôi nổi “Tết trồng cây” đầu tiên trong dịp Tết Nguyên đán Canh Tý (1960)... Kể từ khi phát động phong trào cho đến khi Bác qua đời, mỗi khi mùa xuân về, nhân dân ta lại tổ chức “Tết trồng cây” theo lời Bác dặn. Ai cũng ý thức được rằng trồng cây cùng một lúc sẽ mang lại nhiều giá trị thiết thực: Điều hòa khí hậu, ngăn chặn thiên tai, lợi ích kinh tế, đem lại màu xanh nên thơ cho quê hương, xứ sở...

“Tết trồng cây” năm xưa mãi còn nguyên tính thời sự. Khi đất nước còn chiến tranh, trồng cây hằng năm để màu xanh không bao giờ mất đi trước khói lửa đạn bom tàn phá. Cây mẹ ngả, có cây con mọc lên. Ngày nay khi quê hương sạch bóng quân thù thì thiên tai lũ lụt lại trở thành “thứ giặc” đe dọa đến môi sinh và cuộc sống con người, nhiều cơn bão đã bới tận gốc những cây già nua, cổ thụ, những trận lũ kéo dài tuần lễ đã làm cho hàng trăm, hàng triệu héc ta cây ngâm mình trong nước thối rữa... Hơn bao giờ hết, tết trồng cây phải được thực hiện đồng bộ, khẩn trương, kịp thời. Nhớ đến lời nhắc nhở năm xưa của Chủ tịch Hồ Chí Minh chúng ta lại càng “bắt tay vào công việc”. Mỗi người trồng một cây, mỗi nhà trồng vài cây để xây dựng cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp”, để vùng đất trống, đồi núi trọc được khoác lên mình chiếc áo xanh kì diệu... Nhớ Người, chúng ta lại càng nhớ “Bác Hồ trồng cây năm xưa” để mãi tâm niệm và khắc ghi: “Mùa xuân là tết trồng cây. Làm cho đất nước càng ngày càng xuân”.

Các em nhỏ tham gia phong trào mùa xuân là Tết trồng cây. (Ảnh: P.V)

Đã 50 mùa Xuân kể từ ngày Bác đi xa, nhưng Tết trồng cây của Bác vẫn còn nguyên giá trị và đã đi vào nếp sống thường nhật của nhân dân, trở thành truyền thống tốt đẹp được nhân dân ta gìn giữ qua nhiều thế hệ, trở thành một phong trào quần chúng sâu rộng. Từ lời dạy của Người, phong trào trồng cây, gây rừng, phủ xanh đất trống đồi trọc luôn được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, toàn dân ta ra sức hưởng ứng nhiều hành động cụ thể. Việt Nam diện tích rừng năm 1943 khoảng 14,3 triệu ha tỉ lệ che phủ khoảng 43%. Do n hiều nguyên nhân như nghèo đói, chiến tranh, thiên tai mà diện tích rừng Việt Nam bị giảm mạnh, tính đến năm 1995 tổng diện tích rừng của Việt Nam chỉ còn 9 triệu ha - độ che phủ 28% diện tích bề mặt, không đảm bảo an ninh sinh thái môi trường. Đây là một vấn đề hết sức nghiêm trọng, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước cũng có nhiều nỗ lực trong việc bảo vệ rừng và trồng rừng. Vấn đề bảo vệ rừng, gây trồng rừng không chỉ còn mang ý nghĩa của việc bảo vệ phát triển nguồn tài nguyên thiên nhiên mà còn là để bảo vệ và cải tạo môi trường sống của loài người. Đại hội XII của Đảng đã xác định rõ cần phải "tăng cường bảo vệ và phát triển rừng bền vững, nhất là rừng phòng hộ ven biển, rừng đầu nguồn, rừng đặc dụng" và "coi bảo vệ và phát triển rừng là một giải pháp quan trọng tạo việc làm và nâng cao thu nhập"; đồng thời đề ra chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2020 tỷ lệ che phủ rừng đạt 42%”. Theo Bộ NN&PTNT, năm 2018 vừa qua, các địa phương trong cả nước đã trồng được trên 214.000 ha rừng trồng tập trung và trên 50 triệu cây phân tán, góp phần đảm bảo nguồn cung cấp nguyên liệu ổn định cho công nghiệp chế biến với sản lượng trên 20 triệu m3 gỗ/ năm. Tỷ lệ che phủ rừng ước tính đạt 41,65%.

Tết Kỷ Hợi - 2019 hưởng ứng Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ, ngày 12/12/2018 Bộ NN&PTNT đã ban hành Chỉ thị 9644, đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo các địa phương, đơn vị xây dựng kế hoạch trồng cây, trồng rừng gắn với triển khai thực hiện các chỉ tiêu nhiệm vụ năm 2019 theo Chương trình mục tiêu phát triển Lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2016 - 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 886 và Đề án tái cơ cấu ngành lâm nghiệp. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, động viên các cấp, các ngành và nhân dân tích cực tham gia Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ, nâng cao nhận thức của mọi tầng lớp nhân dân về vai trò, tác dụng giá trị của rừng, ý nghĩa của việc trồng cây, trồng rừng, công tác bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường sinh thái, góp phần giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Nguyễn Văn Thanh