Lang Chánh phát huy giá trị văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số

Truớc nguy cơ mai một những giá trị văn hóa phi vật thể trong đời sống đồng bào các dân tộc thiểu số, nhiều hoạt động bảo tồn, phát huy đã được huyện Lang Chánh quan tâm thực hiện góp phần gìn giữ nét đẹp, bản sắc văn hóa của đồng bào.

Nghề dệt thổ cẩm vẫn được bà con đồng bào dân tộc Thái, Mường giữ gìn và phát huy.

Có dịp về Lang Chánh, nhất là vào dịp các phiên chợ, du khách sẽ thấy được một bức tranh đa sắc từ những bộ váy áo thổ cẩm của phụ nữ các dân tộc Thái, Mường. Đây là những sản phẩm được làm từ nghề dệt thổ cẩm truyền thống vẫn được các dân tộc trên địa bàn huyện lưu giữ.

Hay nếu có dịp tham gia buổi sinh hoạt cộng đồng của đồng bào dân tộc Thái, Mường ở đây, du khách sẽ được hòa mình vào điệu múa sạp độc đáo. Để chuẩn bị cho các bước nhảy sạp hay nhất, đẹp nhất, trước tiên cần chuẩn bị các đạo cụ, dụng cụ cần thiết. Trong đó, cần phải chuẩn bị sạp cái (2 cây tre to dài và thẳng) nhiều sạp con bằng nứa hoặc tre đều, có chiều dài từ 3 - 4m; kích thước đường kính từ 3 - 4cm.

Để bắt đầu các điệu nhảy sạp người điều khiển sẽ đặt 2 sạp cách nhau với một khoảng cách nhất định sau đó gác 2 đầu với những cây sạp con đặt song song với nhau cứ như vậy xếp thành một hàng dài. Trong đó, đội múa sạp sẽ chia thành 2 tốp, một tốp đập sạp và một tốp nhảy sap. Những động tác nhẹ nhàng, uyển chuyển, lúc dồn dập biến đổi ngang, dọc, chéo, tròn, tất cả đều diễn ra trên dàn sạp và phải đúng nhịp, làm sao khi hai sạp con chập vào nhau thì người nhảy không bị kẹp vào chân. Cuộc vui kéo dài không biết chán, cuốn hút mọi người rất hào hứng, say sưa. Đây còn là dịp để dân làng vui chơi, các chàng trai, cô gái tìm hiểu nhau.

Nhà văn hóa của đồng bào dân tộc Thái ở Lang Chánh được xây dựng theo kiến trúc nhà sàn.

Là địa phương có đến 90% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, trong đó dân tộc Thái chiếm 56,8%, Mường chiếm 34,3%, còn lại là dân tộc khác. Những năm gần đây huyện thường xuyên tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao, qua đó góp phần cho đồng bào các dân tộc được giao lưu, giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Bên cạnh đó, huyện quan tâm xây dựng hệ thống thiết chế văn hoá tại các thôn, làng, bản nhằm tạo điểm vui chơi, sinh hoạt nâng cao mức hưởng thụ văn hoá cho đồng bào các dân tộc thiểu số. Hiện nay, toàn huyện có 75 nhà văn hóa thôn, làng, bản, khu phố; tỷ lệ gia đình văn hóa luôn đạt trên 70%, có 78 thôn, làng, khu phố đăng ký khai trương làng văn hóa.

Công tác bảo tồn, phát triển văn hoá phi vật thể các dân tộc thiểu số cũng được quan tâm bằng những việc làm cụ thể như: Khảo cứu, sưu tầm, bảo tồn, phát huy giá trị văn học dân gian, văn nghệ dân gian, trò chơi dân gian, phong tục tập quán, lễ hội truyền thống, nghề thủ công truyền thống, văn hoá ẩm thực, tri thức dân gian các dân tộc thiểu số. Nhiều giá trị văn hóa độc đáo của các dân tộc thiểu số đã được phục dựng và phát huy giá trị như: Lễ hội Chá Mùn của dân tộc Thái (xã Yên Thắng); các làn điệu hát khặp dân tộc Thái, đánh cồng chiêng, khua luống… Các môn thể thao, trò chơi dân gian như kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, ném còn được khôi phục và phát huy.

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, song công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Theo ông Hoàng Văn Hà, Phó Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Lang Chánh, thì: Một số nét đẹp văn hóa trong lối sống, phong tục, tập quán, lễ hội truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai một, nghệ nhân dân gian ngày càng ít. Công tác phát triển du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện gần như chưa được khai thác, phát triển.

Nguyễn Đạt