Bác sĩ khuyến cáo các biện pháp phòng đột quỵ, nhồi máu cơ tim trong mùa lạnh

Thời tiết trở lạnh cũng là thời điểm nguy cơ đột quỵ và các biến cố tim mạch ở người tăng cao. Trước thực trạng này, bác sĩ khuyến cáo một số việc cần làm để phòng ngừa rủi ro không đáng có.

Bác sĩ Phùng Quốc Việt (Bệnh viện Đa khoa Medic Hải Tiến) cho biết, khi thời tiết chuyển lạnh, số ca nhồi máu cơ tim và đột quỵ có xu hướng gia tăng rõ rệt so với mùa hè. Tại tuyến y tế cơ sở, số bệnh nhân nhập viện vì các bệnh lý trên tăng khoảng 60-80% so với thời điểm khác trong năm.

Trời lạnh, số ca đột quỵ và các bệnh liên quan đến tim mạch tăng cao. Ảnh: Linh Giang

Phóng viên: Vì sao thời tiết lạnh lại làm tăng nguy cơ xảy ra nhồi máu cơ tim và đột quỵ, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Phùng Quốc Việt: Thời tiết lạnh với nhiệt độ và độ ẩm giảm đột ngột khiến cơ thể khó thích nghi. Khi nhiệt độ hạ, mạch máu co lại để giữ nhiệt, làm huyết áp tăng. Huyết áp tăng cao kéo dài sẽ gây áp lực lớn lên thành mạch, làm gia tăng nguy cơ đột quỵ và các biến cố tim mạch.

Đồng thời, nhiệt độ thấp làm tăng độ nhớt của máu, khiến máu dễ đông vón, hình thành cục máu đông, nguyên nhân trực tiếp gây nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Ngoài ra, tim phải hoạt động nhiều hơn trong thời tiết lạnh, dễ dẫn đến thiếu máu cơ tim, đau thắt ngực, thậm chí nứt mảng xơ vữa và nhồi máu cơ tim.

Phóng viên: Những đối tượng nào được đánh giá là có nguy cơ cao nhất bị đột quỵ và nhồi máu cơ tim trong mùa lạnh?

Bác sĩ Phùng Quốc Việt: Trong mùa lạnh, mọi yếu tố môi trường đều tác động đến sức khỏe, nhưng có một số nhóm đối tượng đặc biệt cần lưu ý.

Thứ nhất là người cao tuổi, đặc biệt trên 65 tuổi, vì khả năng điều tiết thân nhiệt và hệ tim mạch đã suy giảm, dễ phát sinh các bệnh tim mạch đột ngột.

Thứ hai là những người có bệnh nền mãn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu, hoặc đã từng bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ, những người này rất dễ tái phát bệnh khi trời lạnh. Đặc biệt là tiểu đường, được coi là “kẻ giết người thầm lặng”.

Thứ ba là người mắc bệnh hô hấp mãn tính như COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính), hen phế quản. Khi trời lạnh, lượng oxy trong máu giảm, tim phải làm việc nhiều hơn, từ đó tăng nguy cơ bệnh tim và đột quỵ do tình trạng thiếu oxy kéo dài.

Cuối cùng, những người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh, đặc biệt hút thuốc lá và uống rượu bia, cũng có nguy cơ cao do các chất kích thích gây giãn mạch tạm thời, sau đó co mạch đột ngột, làm tăng nguy cơ.

Phóng viên: Bác sĩ có thể chỉ ra những dấu hiệu cảnh báo sớm của nhồi máu cơ tim và đột quỵ mà người dân cần đặc biệt lưu ý trong mùa lạnh?

Bác sĩ Phùng Quốc Việt: Một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm dễ bị bỏ qua nhất là cơn thiếu máu não thoáng qua, với các triệu chứng giống đột quỵ như méo miệng, yếu tay chân, rối loạn ngôn ngữ nhưng hồi phục nhanh trong vòng 24 giờ. Chính vì sự "thoáng qua" này, nhiều người chủ quan không đi khám.

Tuy nhiên, nguy cơ đột quỵ thật sự sau đó rất cao, đặc biệt trong 48 giờ đầu. Bên cạnh đó, một tỷ lệ không nhỏ các trường hợp đột quỵ được đánh giá là “nhẹ” ban đầu vẫn có thể chuyển nặng chỉ sau vài ngày.

Phóng viên: Người đang mắc các bệnh nền tim mạch, tăng huyết áp cần lưu ý gì trong sinh hoạt và dùng thuốc khi thời tiết trở lạnh?

Bác sĩ Phùng Quốc Việt: Đối với những người đang có bệnh lý nền như tim mạch hay tăng huyết áp, luôn phải tuân thủ chế độ dùng thuốc. Trong mùa lạnh hay bất cứ thời điểm nào, bệnh nhân không được tự ý bỏ thuốc hoặc thay đổi liều. Mọi điều chỉnh thuốc, kể cả khi huyết áp ổn định, chỉ được thực hiện dưới sự chỉ dẫn của bác sĩ.

Thứ hai, trong thời tiết lạnh, người dân có thể theo dõi nhịp tim và huyết áp ngay tại nhà. Những người có bệnh lý nền nên sử dụng các thiết bị y tế tại nhà, như máy đo huyết áp tại chỗ, để theo dõi huyết áp và nhịp tim. Theo cơ chế sinh lý bình thường, huyết áp mùa lạnh có thể tăng nhẹ, khoảng 5-10 mmHg, đây là mức sinh lý bình thường. Tuy nhiên, nếu huyết áp tăng bất thường, cần liên hệ ngay với bác sĩ trước khi tự ý thay đổi liều thuốc hay xử lý tại nhà.

Cuối cùng người bệnh nên duy trì chế độ sinh hoạt điều độ, hạn chế các tác nhân kích thích như thuốc lá. Những thói quen này không chỉ làm tăng nguy cơ co mạch đột ngột mà còn khiến cơ thể mất nhiệt nhanh hơn, làm gia tăng nguy cơ các biến cố tim mạch.

Phóng viên: Để giảm nguy cơ đột quỵ và nhồi máu cơ tim khi trời lạnh, bác sĩ có những khuyến cáo cụ thể nào cho người dân?

Bác sĩ Phùng Quốc Việt: Đã có nhiều khuyến cáo từ các bác sĩ và chuyên gia y tế về phòng ngừa nhồi máu cơ tim và đột quỵ, đặc biệt là trong thời tiết lạnh nhưng tôi vẫn bổ sung một vài lưu ý quan trọng sau đây.

Trước hết, người cao tuổi cần giữ ấm đúng cách. Khi trời lạnh, nên mặc nhiều lớp áo mỏng thay vì chỉ một lớp dày, vì cách này giữ nhiệt hiệu quả hơn. Những vùng cơ thể dễ mất nhiệt như đầu, cổ, ngực, lòng bàn tay và lòng bàn chân cần được giữ ấm, cả ở trẻ nhỏ lẫn người già.

Thứ hai, nên tránh các hoạt động làm cơ thể thay đổi nhiệt độ đột ngột. Ví dụ, tắm đêm hoặc tắm nước lạnh vào mùa đông có thể gây nguy hiểm, hoặc khi từ môi trường ấm ra ngoài trời lạnh cần để cơ thể quen dần với sự thay đổi nhiệt độ, không tiếp xúc lạnh một cách đột ngột.

Thứ ba, vẫn cần duy trì vận động hợp lý. Mùa lạnh có thể tập thể thao, nhưng ở mức vừa phải, tránh tập vào sáng sớm hoặc tối quá lạnh, khi nhiệt độ thấp và có sương mù, vì điều này dễ làm cơ thể nhiễm lạnh và tăng nguy cơ các bệnh lý tim mạch.

Linh Giang