Bảo tồn và phát huy giá trị di tích trên quê hương Triệu Lộc

Có những miền đất lưu giữ trong mình không chỉ trầm tích văn hóa, mà còn là mạch nguồn của lịch sử và niềm tự hào bao đời. Triệu Lộc - vùng quê với những ngôi đền nằm nép mình dưới rặng cây, mái đình rêu phong, tiếng chuông chùa ngân vang trong buổi sớm, tất cả gợi nên cảm giác thân thuộc, vừa linh thiêng vừa gần gũi. Những năm qua, công tác bảo tồn, phát huy giá trị di tích được Triệu Lộc quan tâm không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là sự tri ân với những lớp người đi trước.

Đền Bà Triệu thuộc quần thể di tích lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt Bà Triệu. (Ảnh: Hoàng Đông)

Thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, xã Triệu Lộc được thành lập mới trên cơ sở sáp nhập các xã: Triệu Lộc, Tiến Lộc, Đại Lộc.

Hiện nay, Triệu Lộc hiện có 7 di tích đã được xếp hạng, trải dài trên các thôn xóm, gắn bó chặt chẽ với đời sống tín ngưỡng của cộng đồng. Nổi bật nhất là cụm di tích lịch sử đền Bà Triệu - một quần thể đặc biệt gồm đình làng Phú Điền, đền Bà Triệu, khu lăng mộ Bà Triệu, miếu bàn thề và nghè Eo - được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật Quốc gia đặc biệt.

Đây không chỉ là niềm tự hào riêng của Triệu Lộc, mà là biểu tượng của cả xứ Thanh, nơi người dân đời đời tưởng nhớ vị nữ anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh - Bà Triệu.

Lễ hội Đền Bà Triệu là niềm tự hào của Nhân dân xã Triệu Lộc. (Ảnh: Hoàng Đông)

Xã Triệu Lộc còn sở hữu cụm di tích Phong Mục - Hàn Sơn với hệ thống đền Mẫu, đền Cô Đôi, đền Cô Tám, đền Quan Hoàng Ba, đền Quan Giám Sát; đình làng Phong Mục, nghè Bùi, đình Sơn, chùa Tháp Sơn, nghè Xuân Hội. Tất cả đều là những “cột mốc ký ức” quý giá của địa phương.

Hiện nay, cụm Đền Bà Triệu do Trung tâm Nghiên cứu lịch sử và Bảo tồn di sản văn hóa Thanh Hóa trực tiếp quản lý. Các di tích còn lại được UBND xã Triệu Lộc đảm nhiệm, tổ chức trông nom, gìn giữ.

Ông Lưu Trung Công, Phó Chủ tịch UBND xã Triệu Lộc, chia sẻ: Thời gian qua, xã thực hiện nghiêm túc các quy định của Nhà nước về quản lý và tổ chức lễ hội, đặc biệt là Nghị định 110/2018/NĐ-CP; đồng thời tuyên truyền rộng rãi trong cộng đồng về nếp sống văn minh, giữ gìn những giá trị truyền thống, loại bỏ các hủ tục, nâng cao ý thức trong sinh hoạt tín ngưỡng. Xã cũng chú trọng giới thiệu nguồn gốc các di tích, các nhân vật được thờ phụng, góp phần lan tỏa những câu chuyện đẹp, hào hùng của quê hương. Lễ hội được tổ chức trang trọng nhưng tiết kiệm, phù hợp điều kiện kinh tế – xã hội, tạo không gian văn hóa lành mạnh để người dân và du khách đến thăm viếng.

Nhân dân và du khách đến dâng hương, tham quan cụm di tích Phong Mục - Hàn Sơn. (Ảnh: Thanh Hằng)

Tuy nhiên, công tác bảo tồn các di tích lịch sử tại xã Triệu Lộc vẫn đứng trước nhiều khó khăn. Đối với cụm đền Bà Triệu, 5 điểm di tích nằm rải rác ở các thôn Sơn Thượng, Phú Điền, Phú Minh. Trung tâm Nghiên cứu lịch sử và bảo tồn di sản văn hóa tỉnh quản lý trực tiếp khu đền chính Bà Triệu, còn 4 điểm khác do xã trông coi nên gặp không ít khó khăn trong công tác quản lý.

Cụm di tích Phong Mục - Hàn Sơn lại gặp vấn đề về hạ tầng như đường vào nhỏ hẹp, xuống cấp, dễ ùn tắc mỗi mùa lễ hội; chưa có bãi đỗ xe cho du khách; hoạt động bán hàng còn tự phát; thiếu hướng dẫn viên thuyết minh. Điều này phần nào làm giảm trải nghiệm của khách tham quan và hạn chế khả năng phát triển du lịch tâm linh bền vững.

Riêng đình làng Phong Mục, nơi lưu giữ nếp sinh hoạt cộng đồng lâu đời, nay đã xuống cấp. Tường, mái, khung gỗ đều hư hỏng, nhiều mảng ngói mục vỡ khiến mỗi trận mưa lại trở thành nỗi lo của dân làng.

Đình Sơn, hơn 100 năm tuổi, cũng trong tình trạng tương tự với tường lún nứt, dui mè mục, ngói không đồng bộ, nước dột khi mưa lớn.

Đối với chùa Tháp Sơn (hay còn gọi chùa Báo Ân) cũng đang gặp nhiều trở ngại như đường dẫn vào hẹp, khu nhà thờ Mẫu xuống cấp, sân chùa bị sạt lở, chưa có nhà giảng đường phục vụ sinh hoạt tôn giáo.

Những nỗi lo ấy không chỉ là chuyện vật chất xuống cấp, mà còn là nỗi trăn trở của người dân về việc giữ gìn di sản của vùng đất.

Nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tại các di tích cần sự quan tâm của các ngành chức năng. (Ảnh: Thanh Hằng)

"Từ thực tế trên, xã Triệu Lộc đã đề xuất nhiều giải pháp và mong muốn nhận được sự quan tâm của các cấp, ngành. Với cụm di tích Phong Mục - Hàn Sơn, xã kiến nghị cần có một quy hoạch tổng thể, xây dựng hệ thống giao thông đồng bộ, bãi đỗ xe, tổ chức hoạt động dịch vụ bài bản; từ đó hình thành tuyến du lịch tâm linh - văn hóa kết nối với cụm đền Bà Triệu và các điểm di tích khác trong vùng.

Đối với chùa Tháp Sơn, xã đề nghị ngành chức năng, tỉnh quan tâm mở rộng đường vào chùa, xây kè chống sạt lở và mở rộng sân; xây mới nhà giảng đường, tu bổ nhà thờ Mẫu, thay ngói và sửa chữa toàn bộ phần gỗ bị mối mọt; đình làng Phong Mục và đình Sơn được tỉnh hỗ trợ kinh phí tu bổ để giữ lại kiến trúc cổ, nếp sinh hoạt cộng đồng, góp phần gìn giữ bản sắc, niềm tự hào di sản trên Triệu Lộc, từ đó thúc đẩy kinh tế - xã hội, du lịch địa phương phát triển", ông Lưu Trung Công, Phó Chủ tịch UBND xã Triệu Lộc trao đổi.

Thảo Nguyên - Hoàng Đông