Ngắm bảo vật Quốc gia tại Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa

Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa đang lưu giữ, trưng bày 3 bảo vật Quốc gia mà không phải địa phương nào cũng có vinh dự như thế.

Được trưng bày tại vị trí trang trọng nhất của phòng trưng bày “Thanh Hóa thời tiền sử - sơ sử”, 2 bảo vật Quốc gia là Trống đồng Cẩm Giang và Kiếm ngắn núi Nưa đã góp phần làm nổi bật giá trị của nền văn hóa Đông Sơn rực rỡ. (Ảnh tư liệu).

Trống đồng Cẩm Giang

Trống đồng Cẩm Giang hay còn tên gọi khác là “Trống Vịt”. Đây là một tên gọi dân dã, phản ánh tính độc đáo và khác biệt của trống này trong phức hợp trống đồng Việt Nam nói chung và trống đồng Đông Sơn nói riêng. Trống có đường kính mặt: 73cm, đường kính chân: 73cm, cao: 41cm, trọng lượng 60kg.

Giữa mặt trống có ngôi sao 16 cánh, tiếp đến là 9 vòng hoa văn. Vòng 1,2,3 và 9 trang trí hoa văn ô trám lồng. Vòng 4 là hình chim lạc đang bay ngược chiều kim đồng hồ. Vòng 5 là hoa văn hình người cách điệu. Đây là vòng hoa văn lớn nhất, mang tính chất chủ đạo trên mặt trống. Vòng 6, hình ảnh chim lạc được tái hiện, nhưng với một biến thể hiện thực hơn so với vòng 4. Các vòng 7, 8 là hoa văn hình học: vòng tròn đồng tâm, tam giác lồng, răng lược.

Đặc biệt, rìa mặt trống có 4 khối tượng vịt (uyên ương) được diễn tả sinh động, có hướng vận hành ngược chiều kim đồng hồ. Tính độc đáo mang giá trị bảo vật quốc gia chủ yếu nằm ở các khối tượng này. Tang trống và lưng trống dường như đều lặp lại những vòng hoa văn trên mặt, với các băng hình người hóa trang lông chim, vòng tròn đồng tâm chấm giữa, hình ô trám lồng. Đó là những hoa văn đặc trưng trên đồ đồng Đông Sơn, là một trong những căn cứ, cùng với kiểu dáng của nó, để có thể xếp trống Cẩm Giang thuộc loại I Heger nhóm Cl, có niên đại cách ngày nay khoảng 2.000 năm, nằm trong giai đoạn muộn của văn hóa Đông Sơn.

Kiếm ngắn núi Nưa

Kiếm ngắn núi Nưa được đúc bằng đồng, có chiều dài 46,5cm, rộng 5cm, với cán dài tới 18cm, nặng 620gr. Các nhà nghiên cứu đã xếp hiện vật này vào loại hình kiếm, dẫu rằng, cán và lưỡi của Kiếm ngắn núi Nưa có nhiều nét tương đồng với dao găm cùng thời.

Kiếm ngắn Núi Nưa có hai phần, lưỡi và cán. Lưỡi hình lá mía, mỏng, có hai rìa sắc nhọn, chắn tay hình sừng trâu. Cán là khối tượng tròn hình người phụ nữ, nhìn thẳng, hai tay chống nạnh đầy uy quyền, đầu vấn khăn hình chóp, có tạo khía như búp hoa sen. Mặt người phụ nữ hình trái xoan, cằm hơi nhô ra, đôi mắt được thể hiện bằng vòng tròn đồng tâm, xung quanh có những chấm nhỏ, với cặp lông mày dài, cong, sống mũi thẳng. Miệng thon nhỏ, dái tai dài, đeo đôi khuyên to chấm tới tận vai. Cổ và tay đeo vòng trang sức... Trên bụng thắt một dải rộng, chạy xuống sát chân, nổi lên trên nền váy, trùm xuống tận chân. Mình mặc áo chẽn dài tay, bó lấy thân, làm nổi đường cong cơ thể. Kiểu áo xẻ ngực, không cài khuy, để lộ vạt yếm kín cổ bên trong. Có lẽ, đây là một kiểu trang phục truyền thống của phụ nữ Việt còn tồn tại tới những thập niên đầu của thế kỷ XX.

Vạc đồng

Vạc Đồng Cẩm Thủy là bảo vật quốc gia thứ ba của Bảo tàng Thanh Hóa. Do kích thước lớn, vạc được trưng bày tại kho mở riêng biệt.

Vạc đúc bằng đồng, đường kính mặt: 134,4cm; đường kính đáy: 115cm; chiều cao: 79,8cm. Vạc hình trụ, miệng hơi loe, thành miệng vát cao, đáy cong lòng chảo. Vạc gắn 6 quai to hình chữ U, trang trí văn thừng. Bên trong thành miệng tạo gờ, trang trí hoa 5 cánh. Trên thành miệng vạc là hoa văn dây lá và hai dòng minh văn chữ Hán đối xứng: “Cẩm Thủy huyện Khâm sai Chính Thống lĩnh Quận công tạo/ Nhâm Thân niên, thập nhất nguyệt, nhị thập bát nhật chú”. Nội dung minh văn khẳng định, Chính thống lĩnh Khâm sai, tước Quận công huyện Cẩm Thủy cho đúc chiếc vạc này ngày 28 tháng 11 năm Nhâm Thân và cũng là người sở hữu chiếc vạc này.

Linh Hương