Đưa các anh về gia đình trong nguyên vẹn dáng hình tuổi thanh xuân

Chiến tranh đã lùi xa, vậy nhưng những nỗi đau, sự mất mát dường như vẫn còn hiện hữu, dai dẳng theo thời gian và hằn sâu trong trái tim của người ở lại. Có liệt sỹ may mắn được trở về an nghỉ trên quê hương, nhưng có những liệt sỹ mãi mãi nằm ở nơi chiến trường xa xôi, cách trở... Trong ký ức của thân nhân liệt sỹ, hình dung của con em mình giờ đây chỉ còn đọng lại trong vài tấm ảnh đã hoen màu thời gian...

Mệnh lệnh từ trái tim

Những ngày tháng 7, căn phòng làm việc của anh Lê Thế Thắng, thôn 3, xã Sao Vàng trở nên tấp nập hơn, công việc của anh cũng bận rộn hơn ngày thường, bởi thân nhân của các liệt sỹ tìm đến nhờ anh phục chế ảnh của con em mình khá đông.

Cầm bức ảnh liệt sỹ trên tay, anh Thắng kể: "Tôi bén duyên với nghề thợ ảnh nhiều năm nay. Trong lần được nghe bố và các đồng đội kể về 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị, về lớp lớp chiến sĩ đã hy sinh, để làm nên bản tráng ca bất tử về lòng yêu nước và ý chí kiên cường của dân tộc, câu chuyện ấy đã chạm đến trái tim tôi, thôi thúc tôi phải làm gì đó để vơi bớt nỗi đau cho gia đình các liệt sỹ. Và rồi, sau thời gian tìm hiểu, nghiên cứu tôi đã quyết định làm thêm nghề phục chế ảnh liệt sỹ hoàn toàn miễn phí".

Anh Lê Thế Thắng, thôn 3 (xã Sao Vàng), thực hiện công việc phục chế ảnh liệt sỹ.

Khi biết tôi làm nghề, nhiều thân nhân liệt sỹ ở địa phương đã đem di ảnh của con em mình đến phục dựng. “Có bức thì khổ nhỏ như tem thư, đã bị mờ nét, có khi lại không có ảnh gốc, chỉ có bức phác họa bằng bút chì... vì vậy quá trình phục dựng ảnh cũng gặp khá nhiều khó khăn.

Thế nhưng, thấu hiểu được sự kỳ vọng của thân nhân gia đình liệt sỹ. Với họ, những bức ảnh không chỉ là tái tạo hình hài, mà còn là khôi phục ký ức, là mang lại “sự sống” cho những linh hồn đã khuất. Bởi vậy, tôi tự nhủ rằng mình phải thật chau chuốt, cẩn thận từng chi tiết, từng đường nét trên khuôn mặt, mái tóc, hình hài sao cho thật chuẩn xác.

Không dừng lại ở đó, có nhiều khi tôi còn phải tìm đến tận gia đình liệt sỹ, lắng nghe những câu chuyện về cuộc đời và sự hy sinh của họ, để cảm nhận sâu sắc hơn những mất mát của họ thì mới phác thảo được chân dung, và dùng công nghệ dựng ảnh”, anh Thắng nối dài mạch chuyện.

... đến bây giờ, anh Thắng cũng chẳng đếm được mình đã phục chế bao nhiêu tấm ảnh. Chỉ biết rằng khoảnh khắc khi người thân liệt sĩ ngắm thật lâu những bức ảnh được phục chế, ôm vào lòng rồi khóc... thì anh tin rằng, việc mình làm đã phần nào xoa dịu được nỗi đau cho người ở lại

Cứ như vậy, hàng ngày anh Thắng vẫn tỉ mẫn “hồi sinh" chân dung cho các anh hùng liệt sỹ. Để rồi, cho đến bây giờ, anh Thắng cũng chẳng đếm được mình đã phục chế bao nhiêu tấm ảnh. Chỉ biết rằng, khoảnh khắc khi người thân liệt sỹ ngắm thật lâu những bức ảnh được phục chế, ôm vào lòng rồi khóc... thì anh tin rằng, việc mình làm đã phần nào xoa dịu được nỗi đau của người ở lại.

Mỗi bức ảnh là một câu chuyện dài

Có những cụ bà đã 80 tuổi, sức khỏe đã yếu nhưng hàng ngày vẫn đau đáu nỗi niềm được nhìn lại khuôn mặt của người con trai đã hy sinh trong chiến tranh. Có những người em, người chị, người anh vẫn mong mỏi được ôm đứa em của mình vào lòng, qua những bức ảnh... Mỗi tấm hình là những câu chuyện chưa từng kể, những nỗi nhớ chưa từng nguôi và cả những giọt nước mắt của những người đã dành cả đời đi tìm hình bóng người thân.

Em trai tôi năm xưa vốn là chiến sỹ hoạt động trong lòng địch, bọn giặc phát hiện đã chém đầu em rồi treo ở đầu làng... Giờ đây, tìm thấy em trai mình dù chỉ là qua bức ảnh đã cũ kỹ, thế nhưng chúng tôi vẫn tin rằng đây là kỷ vật thiêng liêng nhất mà em trai mình đã dành tặng cho gia đình.

"Mùa hè năm ấy, có người chị gái là L.T.H, xã Sao Vàng mang di ảnh của em trai mình tới tận nhà và tha thiết nhờ tôi phục chế lại ảnh cho em trai mình hy sinh đã lâu. Cầm bức ảnh trên tay, người chị gái rưng rưng nước mắt kể về những năm tháng kháng chiến, về một gia đình còn mãi đau đáu niềm thương nhớ em trai. 'Em trai tôi năm xưa vốn là chiến sỹ hoạt động trong lòng địch, bọn giặc phát hiện đã chém đầu em rồi treo ở đầu làng. Sau đó, vợ của em phải tìm mọi cách mới lấy được thân xác và phần đầu của chồng mình về chôn cất. Biết em đã hy sinh từ lâu, dù cũng đã mòn mỏi đi tìm, nước mắt của người mẹ khóc cũng đã cạn, vậy mà phải mấy chục năm sau gia đình mới kết nối được với con cái của em mình, và xin được tấm ảnh nhàu nát không còn rõ mặt. Giờ đây, tìm thấy em trai mình dù chỉ là qua bức ảnh đã cũ kỹ, thế nhưng chúng tôi vẫn tin rằng đây là kỷ vật thiêng liêng nhất mà em trai mình đã dành tặng cho gia đình'.

"Nghe câu chuyện rưng rưng nước mắt ấy, đón nhận di ảnh của người em trai từ tay bà L.T.H, tôi tự nhủ mình rằng mình phải dồn hết tâm huyết để phục dựng bức ảnh cho vẹn nguyên. Và, sau nhiều lần làm đi làm lại thì tôi cũng làm xong tấm ảnh để trao cho gia đình liệt sỹ. Sau khi phục dựng xong ảnh thì vài năm sau gia đình cũng đón được hài cốt liệt sĩ về trong niềm vui xen lẫn những giọt nước mắt”, anh Thắng chầm chậm trải lòng.

Tấm ảnh liệt sỹ và mẹ liệt sỹ được anh Thắng phục chế.

Từ khi được giấy báo tử đến nay cũng đã mấy chục năm, nhưng gia đình L.N.M ở xã Hoằng Phú có người anh trai là liệt sỹ vẫn chưa có được bức ảnh nguyên vẹn của anh mình để đặt lên bàn thờ. Đây cũng là tâm nguyện duy nhất mà gia đình chưa thực hiện được để làm an lòng người mẹ đã khuất.

Lời cảm ơn nghèn nghẹn giữa những giọt nước mắt, họ nói rằng, nhìn bức ảnh như được nhìn chính người anh trai đã hy sinh của mình... còn sống

Thật may mắn là, trong lần tình cờ được người quen giới thiệu, họ đã gọi điện tìm đến Thắng để nhờ phục chế lại bức ảnh cũ của anh mình - dù đã mờ nhòa. "Khi nghe xong cuộc điện, tôi không chần chừ mà đồng ý ngay và bắt tay vào phục chế ảnh. Bức ảnh cũ kỹ, hoen ố đến mức gần như không thể nhận ra hình hài, nhưng lại là kỷ vật duy nhất mà gia đình còn lưu giữ", anh Thắng chia sẻ thêm một kỷ niệm.

Sau nhiều trăn trở và những đêm thức trắng, anh Thắng đã dồn hết tâm huyết để “hồi sinh” bức ảnh gần như nguyên vẹn. Khi hoàn thành, bức ảnh được trao cho người thân gia đình liệt sỹ. "Lời cảm ơn nghèn nghẹn giữa những giọt nước mắt, họ nói rằng, nhìn bức ảnh như được nhìn chính người anh trai đã hy sinh của mình... còn sống”. Kể đến đây, anh Thắng cũng không kìm được nước mắt.

Anh Thắng trao tận tay bức ảnh đã được phục chế cho gia đình liệt sỹ.

Là câu chuyện của ông T.T.B, xã Yên Ninh. Khi nhận tấm di ảnh phục dựng người em trai hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ, được anh Thắng mang đến trao tận tay cho gia đình, ông không khỏi xúc động ôm chặt bức ảnh như được đón anh trai mình về đoàn tụ với gia đình. Rồi ông nhẹ nhàng, cẩn thận đặt tấm hình lên bàn thờ, hoàn thành tâm nguyện của cha mẹ đã khuất. Khói hương vấn vít khiến những người chứng kiến nao nao xúc động và ngưỡng vọng, cộng cảm sự thiêng liêng.

Vậy là, những người lính đã dâng hiến thân mình cho Tổ quốc, nay lại trở về với gia đình trong nguyên vẹn dáng hình tuổi thanh xuân.

Bao năm qua, đã có bao nhiêu cuộc gọi, những tin nhắn qua Zalo, và biết bao người thân liệt sỹ tìm đến, anh Thắng đã “hồi sinh”, khắc họa lại chân dung cho hàng trăm liệt sỹ. Và sự đón nhận với tình cảm trân trọng, ấm áp của thân nhân các liệt sỹ đã tiếp thêm động lực cho anh Thắng tiếp tục thực hiện hành trình tri ân mang đậm tính nhân văn của mình.

Ghi chép của Nguyễn Đạt và Sơn Linh (Học viện Báo chí và Tuyên truyền)