Giữ chân du khách bằng trải nghiệm ẩm thực bản địa

Miền Tây xứ Thanh có cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, cùng với bản sắc văn hóa độc đáo và những món ăn đậm hương vị núi rừng đang ngày càng hấp dẫn du khách. Việc phát huy giá trị văn hóa ẩm thực đã góp phần nâng cao trải nghiệm du khách, đồng thời mở hướng phát triển du lịch gắn với nâng cao chất lượng đời sống, tạo sinh kế cho người dân khu vực miền núi xứ Thanh.

Du khách trải nghiệm đồ xôi nếp nương tại homestay Pù Luông Bản (xã Pù Luông).

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của du lịch cộng đồng, nhiều điểm đến như Pù Luông, bản Mạ, bản Bút, bản Năng Cát - thác Ma Hao, suối cá Cẩm Lương... đã chú trọng xây dựng sản phẩm du lịch gắn với trải nghiệm ẩm thực bản địa. Tại Khu du lịch sinh thái Pù Luông - điểm sáng của du lịch cộng đồng miền Tây, ẩm thực được xem là một trong những yếu tố quan trọng để níu chân du khách. Du khách đến Pù Luông không chỉ để ngắm nhìn ruộng bậc thang mùa lúa chín, hít thở không khí trong lành, mà còn để thưởng thức những món ăn giản dị, dân dã như cơm lam, cá suối nướng, gà đồi hấp muối mắc khẻn, canh uôi, rau rừng chấm chẻo hay rượu cần thơm nồng men lá. Mỗi món ăn ở đây đều mang đậm hơi thở núi rừng, chứa đựng triết lý sống hòa hợp với thiên nhiên của đồng bào Thái.

Theo anh Nguyễn Đình Thắng, chủ cơ sở homestay Pù Luông Bản (xã Pù Luông), ẩm thực chính là “linh hồn” của du lịch cộng đồng. Du khách khi đến đây nghỉ dưỡng đều muốn được trải nghiệm các công đoạn chế biến món ăn của người dân bản địa, học cách nướng cá suối bằng than củi, đồ xôi nếp nương, làm cơm lam trong ống nứa hoặc gói bánh bằng lá dong rừng. “Khi họ được tự tay làm ra món ăn và cùng người dân thưởng thức bên bếp lửa, không khí rất gần gũi và ấm áp. Họ cảm nhận được hương vị đặc trưng của núi rừng và những bí quyết làm nên những món ăn ngon của đồng bào Thái nơi đây. Món ăn vì thế cũng trở nên ngon hơn, và đó chính là điều tạo nên sức hút riêng của Pù Luông”, anh Thắng chia sẻ.

Cùng với Pù Luông, các điểm du lịch cộng đồng như bản Bút, bản Mạ, bản Năng Cát hay suối cá Cẩm Lương cũng đang khai thác mạnh mẽ thế mạnh ẩm thực. Ở bản Bút (xã Nam Xuân), du khách thích thú khi được thưởng thức món măng luộc chấm chẻo, thịt lợn bản nướng mắc khẻn, xôi ngũ sắc, cùng chén rượu nếp thơm nồng men lá rừng. Tại bản Mạ (xã Thường Xuân), ẩm thực của người Thái lại gây ấn tượng bởi sự cầu kỳ, tinh tế trong cách chế biến: món canh đắng, gà nướng ống tre, hay món cá nướng, cơm lam dẻo thơm. Không chỉ là bữa ăn, mỗi món ăn đều mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc, thể hiện sự gắn bó giữa con người với đất, trời, rừng, suối. Trong số đó, cơm lam là món ăn bình dị, dân dã trong mỗi chuyến lên nương, đi rừng của đồng bào Thái và giờ đây trở thành món ăn đặc trưng giới thiệu đến du khách tại các điểm đến du lịch cộng đồng.

Ông Vũ Văn Bình, Chi hội trưởng Chi hội Lữ hành (Hiệp hội Du lịch tỉnh), cho biết: “Chúng tôi rất mong muốn các cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú, ăn uống, đặc biệt là các hộ dân bản địa kinh doanh dịch vụ homestay đẩy mạnh việc quảng bá các giá trị ẩm thực truyền thống. Ở đó du khách không chỉ được thưởng thức món ăn mà còn được trải nghiệm văn hóa, biết được câu chuyện về những món ăn đặc trưng. Khi du khách hiểu được vì sao người Thái làm cơm lam trong ống nứa, hay tại sao mỗi dịp lễ hội lại có món xôi ngũ sắc và các loại hạt, gia vị dùng để chế biến, tẩm ướp... thì ẩm thực sẽ trở thành một trải nghiệm văn hóa trọn vẹn chứ không chỉ là thưởng thức vị ngon. Và đây chính là một trong những giải pháp để tạo nên nét riêng cho mỗi điểm đến”.

Nhằm đưa văn hóa ẩm thực trở thành trải nghiệm đặc sắc trong hoạt động du lịch sinh thái cộng đồng, thời gian qua, các địa phương đã phối hợp với đội ngũ chuyên gia, cơ sở đào tạo tổ chức các lớp tập huấn về chế biến món ăn, kỹ năng phục vụ... Cùng với đó, khuyến khích người dân sử dụng nguyên liệu sạch tại chỗ như gạo nương, rau rừng, gà thả đồi, cá suối, lợn bản... Nhiều đặc sản miền Tây xứ Thanh hiện đã được chế biến, đóng gói và đưa ra thị trường như: thịt trâu gác bếp, vịt Cổ Lũng, măng khô, miến dong, gạo nếp Cay Nọi, muối mắc khẻn Mường Đeng... Qua đó vừa giúp tăng thu nhập cho người dân, vừa góp phần định vị thương hiệu du lịch miền Tây xứ Thanh.

Tuy nhiên, để ẩm thực thực sự trở thành “điểm chạm văn hóa” trong hoạt động du lịch, các cấp, ngành, địa phương cần quan tâm đầu tư đồng bộ về quy hoạch, bảo tồn và quảng bá. Mặt khác, việc kết nối giữa các homestay, doanh nghiệp lữ hành và cơ quan quản lý cũng cần chặt chẽ hơn, nhằm hình thành chuỗi sản phẩm du lịch - ẩm thực chuyên nghiệp, bền vững.

Có thể nói, văn hóa ẩm thực là một trong những yếu tố quan trọng mở ra sức hút lâu dài cho sản phẩm du lịch sinh thái cộng đồng. Khi những giá trị truyền thống được gìn giữ, bắt nhịp cùng với xu hướng phát triển, du lịch cộng đồng không chỉ dừng lại ở việc ngắm cảnh hay nghỉ dưỡng, mà trở thành hành trình trải nghiệm trọn vẹn - nơi con người tìm thấy sự kết nối giữa thiên nhiên, văn hóa và lòng hiếu khách của cộng đồng miền Tây xứ Thanh.

Bài và ảnh: Lê Anh