Giữ rừng trên dãy Pù Hu

Dãy Pù Hu sừng sững, xanh ngát trải dài trên địa bàn 8 xã vùng đệm Khu Bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Pù Hu gồm Trung Lý, Hiền Kiệt, Thiên Phủ, Nam Xuân, Phú Xuân, Phú Lệ, Trung Thành, Trung Sơn. Nơi đây hiện có 1.725 loài thực vật thuộc 696 giống, 170 họ và 71 bộ, 12 lớp và 6 ngành, trong đó có 52 loài được ghi nhận trong Sách đỏ Việt Nam. Đặc biệt, 6 cây chò xanh có độ tuổi từ 360 - 510 năm đã được công nhận là cây di sản Việt Nam. Bên cạnh đó, hệ động vật không những phong phú về chủng loài, mà một số loài còn tập trung với mật độ cao. Tại đây, ghi nhận được 915 loài động vật, trong đó có 49 loài được ghi nhận trong Sách đỏ Việt Nam.

Tổ liên ngành tuần tra, canh gác bảo vệ rừng tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Hu.

Nhằm bảo vệ và phát triển bền vững giá trị tài nguyên tại KBTTN Pù Hu, UBND tỉnh đã phê duyệt “Phương án bảo tồn và phát triển bền vững KBTTN Pù Hu, giai đoạn 2021-2030”. Phương án có mục tiêu bảo tồn, phát triển bền vững rừng đặc dụng và vùng đất ngập nước KBTTN Pù Hu; gìn giữ, phát huy các giá trị đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường sinh thái, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên; chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, gắn với thực hiện hiệu quả mục tiêu cải thiện, nâng cao đời sống cho người dân vùng đệm, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh tại địa phương... Trong đó, chú trọng đến nhiệm vụ bảo vệ an toàn diện tích rừng hiện có, ngăn chặn 6 mối nguy cơ đe dọa đến tài nguyên rừng, phục hồi sinh thái, bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ, tôn tạo cảnh quan thiên nhiên, các chương trình nghiên cứu khoa học, bảo tồn và phát triển nguồn gen các loài động, thực vật rừng quý hiếm, có nguy cơ đe dọa cao.

Bám sát phương án, Ban Quản lý KBTTN Pù Hu đã phối hợp với lực lượng kiểm lâm, công an, quân đội, chính quyền các xã vùng đệm đẩy mạnh tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến Nhân dân về công tác quản lý bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng. Bên cạnh đó, các chương trình phục hồi sinh thái, nghiên cứu khoa học, phát triển kinh tế vùng đệm, phát triển du lịch sinh thái cũng được chú trọng. Hiện, đơn vị đã trồng mới được 150ha rừng đặc dụng, 2.000ha rừng sản xuất ở xã vùng đệm; phục hồi các loài cây bản địa, khoanh nuôi tái sinh diện tích rừng tự nhiên có cây lim xanh, quế ngọc, giổi ăn hạt. Nhờ vậy, chất lượng rừng không ngừng được tăng lên, với độ che phủ rừng đạt 98%.

Tổ liên ngành tuần tra, canh gác bảo vệ rừng tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Hu.

Theo Giám đốc KBTTN Pù Hu Đỗ Ngọc Dương, địa bàn quản lý của đơn vị là các xã vùng cao đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn, phụ thuộc nhiều vào rừng nên nguy cơ tác động vào rừng tương đối lớn. Do đó, Ban Quản lý KBTTN Pù Hu xác định nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra và bảo vệ rừng tận gốc là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu, trong đó phương châm là dựa vào dân, lấy cộng đồng, dân bản làm nòng cốt. Vì thế, đơn vị đã thành lập 48 tổ bảo vệ rừng tại 48 bản, mỗi tổ có từ 20 - 25 thành viên thực hiện nhiệm vụ tuần tra, canh gác bảo vệ rừng. Nhờ sự hỗ trợ đắc lực của lực lượng này, đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ rừng những năm qua.

“Việc giao khoán bảo vệ rừng cho các cộng đồng đã gắn kết trách nhiệm của mỗi thành viên tổ cộng đồng, giúp công tác bảo vệ rừng của lực lượng chủ rừng được giảm tải. Bởi, ngoài công tác tuần tra, ứng trực, thì chính lực lượng này là hạt nhân để tuyên truyền cho người thân và cộng đồng dân cư trong thôn, bản nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ rừng”, ông Dương nói.

Cá thể gấu quý hiếm được phát hiện tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Hu.

Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền mà ý thức tham gia bảo vệ rừng của người dân được nhân lên. 5 năm qua không để xảy ra cháy lớn trên địa bàn. Thông qua nguồn tin tố giác của Nhân dân, kết hợp với tuần tra, kiểm soát, trong các tháng đầu năm 2025 Ban Quản lý KBTTN Pù Hu đã phát hiện, xử lý 3 vụ vi phạm lâm luật; xử phạt, nộp ngân sách Nhà nước 37,5 triệu đồng.

Tổ trưởng Tổ bảo vệ rừng bản Cốc 3, xã Nam Xuân Hà Văn Tiến cho biết: “Năm 2025, cộng đồng bản Cốc 3 với 39 hộ tham gia nhận khoán bảo vệ rừng được Ban Quản lý KBTTN Pù Hu hỗ trợ tiền công khoán 70,9 triệu đồng. Từ việc nhận khoán bảo vệ rừng, cộng đồng bản và người dân được hỗ trợ tiền, góp phần tăng thêm thu nhập, giảm gây áp lực vào rừng”.

Những cánh rừng nguyên sinh, rừng phòng hộ KBTTN Pù Hu không những được bảo tồn, mà trên đất trống, đồi núi trọc, đất rừng suy kiệt trước đây nay đã phủ một màu xanh ngút ngát của rừng cây nguyên liệu. Pù Hu ngày càng thu hút các nhà khoa học trong và ngoài nước đến nghiên cứu.

Bài và ảnh: Tăng Thúy