Khi diêm dân mất nghề

(VH&ĐS) Nghề làm muối nặng nhọc vất vả, nhưng giá bán muối trên thị trường lại thấp, thị trường tiêu thụ không ổn định, bấp bênh.

Thu nhập thấp nên bỏ nghề

Bên một ruộng sản xuất muối, ông Nguyễn Văn Hùng - Giám đốc HTX sản xuất Muối Hải Lộc (huyện Hậu Lộc) buồn bã chia sẻ: “Nghề làm muối nặng nhọc vất vả, nhưng giá bán muối trên thị trường lại thấp, thị trường tiêu thụ không ổn định, bấp bênh. Các diêm dân luôn mong muốn chuyển đổi ruộng muối sang làm nghề khác”.

Hiện tại, HTX Muối Hải Lộc có 1.630 xã viên với 650 hộ sản xuất muối với diện tích ruộng muối đạt 78 ha.

Theo báo cáo của Phòng NN&PTNT huyện Hậu Lộc, trên địa bàn huyện hiện nay chỉ còn 125, 23 ha muối tập trung chủ yếu ở xã Hòa Lộc (47,23 ha) và xã Hải Lộc (78 ha) với sản lượng đạt 14.494 tấn/ năm, được bán ra thị trường với giá 1.800 đồng/kg muối.

Nói về những khó khăn đời diêm dân làm muối, ông Đào Nguyên Hồng - Giám đốc HTX muối Tam Hòa, xã Hòa Lộc, chia sẻ: “Giá bán muối tại ruộng sản xuất muối cao lắm chỉ đạt 1.470 đồng/kg, trung bình chỉ đạt 1.200 đồng/kg. Tổng thu nhập muối của HTX đạt 4.249 tấn, đạt hơn 6 tỷ đồng với 2.370 nhân khẩu. Như vậy nếu chia đều ra mỗi nhân khẩu thu nhập hàng năm chưa đầy 3 triệu đồng. Thu nhập từ muối thấp nên nhiều diêm dân đã đi tìm nghề khác mưu sinh. Lại thêm, do chưa được đầu tư vào công nghệ, sản xuất phụ thuộc nhiều vào tự nhiên nên năng xuất chưa cao”.

Những cánh đồng muối giờ chỉ để chăn bò, thả vịt (xã Hải Bình).

Ông Nguyễn Văn Huân - Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Lộc, cho biết: “Trước đây tổng diện tích ruộng muối của xã đạt 93,68 ha, hiện nay chỉ còn 81 ha. Diện tích ruộng muối của xã bị thu hẹp bởi việc xây dựng dự án cảng cá, kéo theo đó giá cả bán muối thấp, việc đầu tư công nghệ sản xuất muối còn thấp, kém hiệu quả”.

Hiện nay tại xã Hòa Lộc có 81 ha ruộng muối thì chỉ có 47 ruộng sản xuất muối trong đó thôn Chương Xá có 17 ha, thôn Nam Tiến có 30 ha. Toàn xã có 450 hộ sản xuất muối với 2.370 nhân khẩu, sản xuất muối hàng năm đạt 4.249 tấn.

Yêu nghề nhưng phải bỏ nghề

Trong cái giá lạnh chiều đông, bà Lê Thị Hoa - diêm dân thôn Tiền Phong nhớ lại một thời kinh tế phát đạt do nghề làm muối mang lại. Bà Hoa cho biết, hàng năm gia đình nhà bà thu nhập ít nhất cũng được hàng chục tấn muối biển, bán ra thị trường cũng có vài chục triệu mỗi năm.

Câu chuyện buồn cho các diêm dân xã Hải Bình được bắt đầu từ khi có những công trình xây dựng, những nhà máy xả thải gây ô nhiễm môi trường ra vùng quê diêm dân ven biển này. Bà Lê Thị Hoa cho hay: “Sản xuất muối là nghề chính của chúng tôi được cha ông truyền lại từ bao đời. Nhưng vào năm 2001 nhà nước đầu tư, thu hồi đất xây dựng Khu tái định cư Hải Hà khiến cho các hộ dân không lấy được nước làm muối và không thoát được nước. Sang năm 2011 có 3 công ty là Long Hải, Ngọc Sơn, Sông Việt về lấy đất, xây dựng nhà máy chế biến bột cá ngay sát ruộng muối của dân làng khiến nguồn nước bị ô nhiễm nên không thể sản xuất muối”.

Diêm dân Trần Văn Long, thôn Tân Hải buồn bã chia sẻ: “Chúng tôi không bỏ nghề sản xuất muối. Nhưng do ảnh hưởng của môi trường nên ruộng muối của chúng tôi đành bỏ hoang không thể sản xuất. Chúng tôi mất nghề chứ không bỏ nghề”.

Ông Trần Văn Sơn - Phó Chủ tịch UBND xã Hải Bình, cho biết: Trước khi xảy ra tình trạng đường nước (Kênh, mương - PV) dẫn nước vào ruộng muối, nhưng không thể dẫn được nước vào ruộng muối nên không thể sản xuất muối. Do vậy, UBND tỉnh đã hỗ trợ cả năm cho các hộ sản xuất muối, mỗi hộ được hỗ trợ 5000 đồng/1m2 ruộng muối, tổng cộng là 2,1 tỷ cho 700 hộ với hơn 20 ha/năm. UBND tỉnh sẽ hỗ trợ liên tục khi chưa có phương án giải quyết”.

Nên có giải pháp lâu dài cho diêm dân

Bà Lê Thị Hoa - diêm dân thôn Tiền Phong, cho hay: “Không sản xuất được muối, khiến người già, trẻ con, thanh niên giờ không có việc để làm, nên cuộc sống hết sức khó khăn. Mong muốn nhà nước lấy đất (Mua đất - PV) càng sớm càng tốt để các hộ dân nhanh chóng chuyển đổi nghề nghiệp để ổn định cuộc sống, nếu để như vậy cũng không sản xuất được muối, mà mỗi năm nhà nước chỉ hỗ trợ vài triệu cũng không đủ ăn, không đáng kể.

Ông Trần Văn Sơn - Phó Chủ tịch UBND xã Hải Bình chia sẻ: “Việc hỗ trợ 2,1 tỷ đồng cho 700 hộ dân/năm cũng mới chỉ là cái trước mắt, tạm thời, cái lâu dài chưa có. Hiện UBND xã đang đề nghị và kêu gọi các nhà đầu tư vào mua luôn số đất ruộng muối của các hộ dân, vì giờ các ruộng muối đã không thể sản xuất được nữa rồi. Số đất trên của bà con tương đương với giá 2 tỷ/1 ha.

Như vậy, việc hỗ trợ cho 700 bà con diêm dân với mức 2,1 tỷ đồng/năm vẫn chỉ là phương án trước mắt, bởi mỗi 1 hộ dân cũng chỉ nhận được mức hỗ trợ bình quân không nhiều, mang tính tạm thời. Bài toán ổn định đời sống lâu dài cho người dân cần phải có đáp án, cách giải quyết đúng đắn, cùng với sự quan tâm của các cấp chính quyền.

Theo báo cáo của Phòng NN&PTNT huyện Tĩnh Gia, năm 2014, tổng diện tích sản xuất muối toàn huyện có 153,3 ha, riêng xã Hải Bình có 29 ha. Năm 2015 toàn huyện có 108,3 ha, xã Hải Bình chỉ còn 10 ha diện tích sản xuất muối, đến năm 2016 toàn huyện chỉ còn 72 ha ruộng muối, riêng xã Hải Bình không còn diện tích sản xuất muối.

Ông Nguyễn Thành Nhân - Phó Trưởng Phòng NN&PTNT huyện Tĩnh Gia, chia sẻ lý do diện tích bị thu hẹp dần: “Ngoài số diện tích các ruộng muối bị ô nhiễm môi trường, số còn lại do bụi bặm từ các công trình đang thi công, thì nguyên nhân diện tích giảm sút là do việc hút cát để san lấp nền công trình các nhà máy do đó nước biển không thể vào các ruộng muối khiến diêm dân không thể sản xuất”.

Lô Giang