Nghẹn lòng xem triển lãm “Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày”

Hướng tới kỷ niệm 72 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2019), nhằm tôn vinh, tri ân những chiến sĩ cách mạng đã chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc, ngày 12/7/2019, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam phối hợp với Ban Quản lý Di tích Côn Đảo và Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày khai mạc triển lãm chuyên đề “Chiến sĩ sách mạng bị địch bắt tù đày”.

Triển lãm giới thiệu gần 300 tài liệu, hình ảnh, hiện vật phản ánh ý chí đấu tranh kiên cường, bất khuất, sự hy sinh to lớn của các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày qua hai cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Nhiều hiện vật khiến người xem nghẹn lòng, rơi nước mắt.

Đó là những hình ảnh, hiện vật khái quát về hệ thống nhà tù của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ đã giam cầm, đày ải các chiến sĩ yêu nước cách mạng Việt Nam. Vượt lên trên khó khăn, nhiều đồng chí đã tìm đường trở về với cách mạng, tiếp tục đóng góp vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thùng phuy, cai ngục nhà tù Phú Quốc dùng dội nước sôi đối với đồng chí Nguyễn Đình Xô.

Đó là những hiện vật, hình ảnh “biết nói”, “kể” câu chuyện ở “Địa ngục trần gian”,sự hà khắc của nhà tù thực dân, đế quốc với nhiều thủ đoạn tra tấn, giết hại tù nhân một cách tàn bạo với các chiến sĩ yêu nước cách mạng Việt Nam. Đó là các hình ảnh về các nhà tù khét tiếng của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ như: Hỏa Lò, Sơn La, Côn Đảo, Phú Quốc. Trong số đó, ngoài nhà tù Hỏa Lò được xây dựng ngay tại Hà Nội, các nhà tù khác được xây dựng ở những nơi khá đặc biệt, xa khu dân cư, địa hình hiểm trở với âm mưu dễ dàng đàn áp, bưng bít dư luận, hạn chế các cuộc vượt ngục của tù nhân.

Cùm chân, cai ngục nhà tù Phú Quốc còng vào chân tù nhân khi đi đập đá, đề phòng tù nhân chạy trốn.

Ở chủ đề “Kiên trung bất khuất”, nội dung trọng tâm của triển lãm, phản ánh hoạt động của các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày như: biến nhà tù thành trường học cách mạng, nơi tôi luyện bản lĩnh, ý chí đấu tranh của người chiến sĩ cách mạng; nơi các chiến sĩ thể hiện sự đoàn kết, thương yêu, đùm bọc lẫn nhau vượt qua khó khăn trong chốn lao tù khắc nghiệt. Vượt qua muôn vàn khó khăn, cám dỗ, cùng những đòn tra tấn vô cùng dã man, tàn bạo của địch, các chiến sĩ vẫn không ngừng đấu tranh, giữ vững khí tiết, tin tưởng ở tương lai tất thắng của cách mạng.

Một góc tượng trưng bày phản ánh tội ác của nhà tù đế quốc Mỹ.

Chủ đề “Ngày chiến thắng trở về” nhắc nhớ ký ức khó quên của các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt giam trở về từ chốn lao tù của thực dân, đế quốc. Nhiều chiến sĩ đã anh dũng vượt qua hệ thống canh gác tuyệt mật của kẻ thù mà vượt ngục tìm đường trở về với cách mạng. Tiêu biểu như các đồng chí: Đỗ Mười, Song Hào, Phạm Hồng Cư, Nguyễn Lương Bằng… sau này đã trở thành những lãnh đạo xuất sắc của Đảng, Nhà Nước, Quân đội.

Đá hồn thiêng tại xà lim nhà tù Hỏa Lò; đá hồn thiêng lấy từ nơi cai ngục nhà tù Phú Quốc bắt tù nhân lao động khổ sai làm chết 1033 tù binh.

Với nội dung phong phú, trưng bày đã góp phần giúp người xem hiểu rõ hơn sự hy sinh gian khổ, ý chí chiến đấu quật cường của các chiến sĩ cách mạng trong ngục tù thực dân, đế quốc. Sống trong hoàn cảnh ấy, các chiến sĩ đã biến “địa ngục trần gian” thành trường học cách mạng, nơi tôi luyện bản lĩnh, ý chí đấu tranh của người chiến sĩ cách mạng; nơi các chiến sĩ thể hiện sự đoàn kết, thương yêu, đùm bọc lẫn nhau vượt qua khó khăn trong chốn lao tù khắc nghiệt. Vượt qua muôn vàn khó khăn, cám dỗ, cùng những đòn tra tấn của địch, các chiến sĩ vẫn không ngừng đấu tranh, giữ vững khí tiết, tin tưởng ở tương lai tất thắng của cách mạng.

Nhiều hiện vật về các hình thức tra tấn, giết hại tù nhân một cách vô nhân tính như thời trung cổ được trưng bày như: đục răng, bẻ răng, dội nước sôi, đóng đinh, gõ thùng, nhốt chuồng cọp, đánh đập tù nhân bằng vồ sầu đời, gậy biệtly, roi cá đuối; cưa chân không gây mê… khiến nhiều tù binh đau đớn quằn quại, nhiều khi là mất mạng ngay sau đó. Nhiều đồng chí đã anh dũng hy sinh bởi các đòn tra tấn của địch như: Anh hùng LLVTND Nguyễn Đình Xô (Bắc Ninh), Liệt sĩ Đặng Hồng Sơn (Hà Nội)… Nhiều người bị thương tật vĩnh viễn đến nay vẫn còn lưu dấu vết như: đồng chí Cao Bá Trác (Sóc Sơn, Hà Nội); Thiếu tá, Anh hùng LLVTND Nguyễn Văn Thương (Tây Ninh); đồng chí Nguyễn Văn Tằng (Vụ Bản, Nam Định); đồng chí Nguyễn Trọng Lượng (Tĩnh Gia, Thanh Hóa)…

Nhiều hiện vật tạitrưng bày không khỏi khiến người xem nghẹn ngào như: Cùm chân giam giữ chiến sĩ cách mạng tại nhà tù Hỏa Lò và Côn Đảo; chiếc đinh cai ngục nhà tù Phú Quốc đóng vào hộp sọ các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt giam tại nhà tù; chuồng cọp dùng đề nhốt tù binh, thùng phuy để tra tấn tù binh; chín cái răng của đồng chí Vũ Minh Tằng (Vĩnh Hảo, Vụ Bản, Nam Định) bị cai ngục nhà tù Phú Quốc đục gãy và bắt nuốt vào bụng; gậy điểm danh của tên cai ngục khét tiếng Bảy Nhu ở Phú Quốc; Đá hồn thiêng lấy từ nơi cai ngục nhà tù Phú Quốc bắt tù nhân lao động khổ sai làm chết 1033 tù binh; Bát do cai ngục nhà tù Phú Lợi trộn thuốc độc vào cơm đầu độc chiến sĩ tại nhà tù Phú Lợi; 17 mũi chỉ inox do cai ngục nhà tù Phú Quốc mổ bụng đồng chí Trần Huy Mộc sau đó khâu lại để tù binh phải chết dần, chết mòn trong đau đớn…

Sống trong “địa ngục trần gian”, những cực hình của cai ngục nhà tù thực dân, đế quốc chẳng những không thủ tiêu được tinh thần và ý chí đấu tranh của các chiến sĩ cách mạng, mà còn giúp tôi luyện “chí thép”, biến nhà tù thành trường học cách mạng, giữ vững phẩm chất, sự kiên trung, bất khuất. Nhiều tổ chức Đảng đã được thành lập trong nhà tù để lãnh đạo quần chúng đấu tranh, các chiến sĩ cách mạng đoàn kết thành một khối vững chắc, kiên quyết đấu tranh với kẻ địch bằng nhiều hình thức: Tuyệt thực, chống chào cờ địch, chống hô khẩu hiệu phản cách mạng, chống lao động khổ sai và đấu tranh trực tiếp với bọn cai ngục…

Đất nước thống nhất, mang trong mình những vết thương đau đớn cả về thể xác lẫn tinh thần, những chiến sĩ cách mạng năm xưa luôn giữ vững phẩm chất của người chiến sĩ cách mạng; đoàn kết, giúp đỡ, chia sẻ kinh nghiệm để cùng xây dựng quê hương, đất nước giàu đẹp, là những tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.

Thời gian triển lãm dự kiến đến cuối tháng 8/2019

Theo Báo Văn hóa