Trả lại bình yên (Bài 3): Tươi sáng

Ở những nơi ma túy từng đã “dừng chân”, gieo rắc “cái chết trắng”; nhưng bằng sự quyết tâm chuyển hóa địa bàn, quyết liệt phòng chống ma túy, giờ đây nhiều bản làng đã đổi thay, trở thành “bản sáng vùng biên”...

Người dân bản Lốc Há, xã Nhi Sơn có cuộc sống ấm no nhờ trồng cây đào, mận.

Ấm no

Những ngày tháng 5 nắng vàng trải dài nơi thung lũng “Cổng trời” xã Trung Lý (Mường Lát), khách dừng chân nghỉ ngơi, chụp ảnh lưu niệm và mua đặc sản về làm quà. Ở bản Khằm 2, xã Trung Lý, bí thư chi bộ kiêm trưởng bản Giàng A Vành dẫn chúng tôi đến thăm một số hộ dân đang làm nhà ở theo các chương trình hỗ trợ của Đảng, Nhà nước. Những ngôi nhà kiên cố nơi vùng biên đã góp phần giúp đồng bào “an cư”. Bí thư chi bộ, trưởng bản Giàng A Vành chia sẻ về tình hình đời sống của bản trước đây và sự đổi thay ở hiện tại. Khoảng 20 năm về trước, bản Khằm 2 có hơn 20 người nghiện ma túy, một số trường hợp bị bắt do buôn bán, vận chuyển, sử dụng trái phép chất ma túy, nhưng nay bản không còn những đối tượng này. Bà con bản Khằm 2 vẫn còn nhớ những người đã từng vận chuyển ma túy trái phép là Giàng A Khai, Sùng A Cầu, vợ chồng Vàng A Chống, Thào A Nụ,... Với trường hợp của Sùng A Cầu, vướng vào “lao lý” do nghiện hút, vận chuyển ma túy trái phép, từng phải bán nhà đi làm ăn xa thì nay đã trở về quê, làm lại cuộc đời. Hiện bản Khằm 2 có 100 hộ, chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Bà con chăm chỉ lao động, sản xuất, trồng cây và nuôi con đặc sản như gà Mông đen bản địa, dưa Mông, trồng cây lúa nước...

Những ngày tháng 5, ở bản Lốc Há, xã Nhi Sơn (Mường Lát), gia đình anh Gia Văn Sóng và chị Sông Thị Pa đang thu hoạch những quả đào, quả mận đầu mùa. Gia đình có gần 500 gốc đào lai, 300 gốc mận được trồng nơi sườn đồi dọc Quốc lộ 15C. Trung bình vào vụ đào, mận, gia đình anh Gia Văn Sóng bán được hơn 1 triệu đồng/ngày. Nơi vùng biên, cây mận, cây đào đã mang lại thu nhập ổn định, góp phần giúp bà con giảm nghèo. Lốc Há có 122 hộ, nếu như năm 2024 có 86 hộ nghèo thì nay chỉ còn 13 hộ.

Nơi vùng biên Mường Lát, những điểm nóng về buôn bán ma túy trước đây như bản Ón (xã Tam Chung), Tà Cóm (xã Trung Lý),... hay nơi có nhiều người nghiện như bản Poọng (xã Tam Chung), Na Tao, Pù Quăn, Hạ Sơn, Đông Ban (xã Pù Nhi),... thì nay đã giảm; những vùng trồng cây thuốc phiện từ hàng chục năm trước đây như bản Cơm, Pù Ngùa,... nay đã phủ màu xanh của trẩu, sắn, mận, đào... Vui hơn, khi Tà Cóm (xã Trung Lý), bản Cơm (xã Pù Nhi) còn được bộ đội biên phòng lựa chọn là những “bản sáng vùng biên”.

Chia tay Mường Lát, chúng tôi nhớ đến những chia sẻ của Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Mường Lát, ông Triệu Minh Xiết: “Từ năm 2024 trở lại đây, tình hình tội phạm về ma túy ở Mường Lát đã được kiểm soát hoàn toàn, không còn điểm, tụ điểm buôn bán heroin, ma túy tổng hợp. Được sự quan tâm của Trung ương, của tỉnh từ các chương trình, đặc biệt Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa ban hành Nghị quyết 11-NQ/TU ngày 29/9/2022 về “Xây dựng và phát triển huyện Mường Lát đến năm 2030, tầm nhìn 2045” được xem là “cẩm nang” để Mường Lát vươn lên thoát nghèo".

“Trở về”

Chúng tôi trở lại xã vùng biên Bát Mọt và xã Yên Nhân (Thường Xuân) khi những cây hoa trẩu đã bung nở hoa trắng muốt. Nơi thôn Chiềng, xã Yên Nhân, căn nhà mới của gia đình em Đặng Tiểu Bình (sinh năm 2001) đang dần hoàn thiện. Bình từng là đối tượng nghiện ma túy. Tái hòa nhập cộng đồng, Bình trở về, tu chí làm ăn. Nhờ sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương và của người dân, năm 2025, gia đình Bình đã được hỗ trợ số tiền 80 triệu đồng để cất dựng ngôi nhà mới. Vừa tất bật xây dựng nhà, Bình vừa đi làm ở một công ty hoạt động trong lĩnh vực may mặc trên địa bàn huyện Thường Xuân.

Cũng như Đặng Tiểu Bình, anh Lương Văn Thi, dân tộc Thái, thôn Ruộng, xã vùng biên Bát Mọt cũng là đối tượng nghiện lâu năm. Thôn Ruộng tiếp giáp với cụm bản Phôn Xay, huyện Sầm Tớ (Hủa Phăn, Lào). Nơi đây, đời sống còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều, vì vậy, việc bị các đối tượng dụ dỗ vào con đường sử dụng ma túy trái phép là điều không tránh khỏi. Lương Văn Thi bắt đầu sử dụng ma túy tổng hợp từ năm 2019. Năm 2022, Lương Văn Thi được đưa đi cai nghiện. Tái hòa nhập cộng đồng, Thi trở về quê. Hiện, anh đang làm việc cho một trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Như Xuân. Lương Văn Thi trải lòng: "Tôi sẽ làm lại từ đầu. Có thể sẽ vất vả nhưng phải cố gắng, giờ không ai cứu mình bằng chính bản thân".

Qua nắm bắt của các lực lượng chức năng tại xã Bát Mọt, hiện nay trên địa bàn xã cơ bản ổn định về tình hình an ninh trật tự, chưa phát hiện đường dây, đối tượng liên quan đến tội phạm ma túy. Qua công tác tuần tra, kiểm soát trên địa bàn, chưa phát hiện người dân trồng và tái trồng cây thuốc phiện.

Như chia sẻ của Thượng úy Cầm Minh Lợi, Phó trưởng Công an xã Yên Nhân: "Thời điểm trước khi xây dựng mô hình “Xã tự quản - phòng, chống ma túy”, trên địa bàn có 9 người nghiện, 4 người nghi nghiện và 2 người sử dụng trái phép chất ma túy. Nhưng đến nay, xã không còn đối tượng nghiện và sử dụng trái phép chất ma túy. Hiện tại, trên địa bàn xã không còn tình trạng trồng và tái trồng cây có chứa chất ma túy".

Để không còn những “cuộc chiến”...

Từ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và vai trò của Ban Chỉ đạo phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc tỉnh Thanh Hóa (gọi tắt là Ban Chỉ đạo 138), các lực lượng chức năng, đã góp phần đẩy lùi tình hình tội phạm, tệ nạn xã hội ở khu vực vùng biên. Một trong những đề án quan trọng đã được triển khai là Đề án “Giải quyết tình hình phức tạp về tội phạm và tệ nạn ma túy địa bàn các xã biên giới tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2021-2025”. Thực hiện đề án đã có 2 xã và 28 bản biên giới được công nhận địa bàn không có tội phạm và tệ nạn ma túy.

Thời gian qua, bên cạnh việc làm tốt công tác quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, bảo đảm an ninh trật tự ở khu vực biên giới, bộ đội biên phòng tỉnh đã triển khai đồng bộ các biện pháp, tổ chức đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm. Trong đó, đã triệt phá nhiều đường dây tội phạm ma túy lớn từ Lào qua biên giới vào Việt Nam. Đến nay, dọc tuyến biên giới đất liền không còn tình trạng tái trồng cây thuốc phiện; số người nghiện giảm rõ rệt theo từng năm (năm 2023 số người nghiện ma túy 165 người; năm 2024 còn 119 người). Kết quả trên, đã góp phần kiểm soát, ngăn chặn hoạt động của tội phạm ma túy qua biên giới, giảm thiểu tác hại và hệ lụy của ma túy đối với đời sống, sức khỏe cộng đồng, giữ vững an ninh trật tự vùng biên giới nói riêng và địa bàn tỉnh Thanh Hóa nói chung.

Do vị trí tiếp giáp gần khu vực Tam giác vàng, những áp lực về tình hình tội phạm ma túy từ Lào và trong nước, công tác đấu tranh trấn áp của các lực lượng chức năng các tỉnh phụ cận, đặc biệt là yếu tố siêu lợi nhuận, nên đối tượng tội phạm ma túy vẫn tìm mọi cách móc nối hoạt động, làm cho tình hình mua bán, vận chuyển ma túy ở địa bàn khu vực biên giới tỉnh Thanh Hóa tiềm ẩn nguy cơ gia tăng, phức tạp. Do đó, đòi hỏi phải tiếp tục có sự chung tay vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành, các lực lượng và cả hệ thống chính trị, phát huy mọi nguồn lực để đấu tranh quyết liệt với tội phạm và tệ nạn ma túy ở khu vực biên giới, làm giảm áp lực cho các khu vực trong nội địa của tỉnh - Đại tá Phạm Đình Thuấn, Trưởng phòng Phòng chống ma túy và tội phạm, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh cho biết.

Bài và ảnh: Ngọc Huấn - Ninh Nghi