Trường nghề thời 4.0: Số hóa và hiện đại hóa

Trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0, giáo dục nghề nghiệp (GDNN) không chỉ dừng lại ở đào tạo tay nghề, mà còn trở thành cánh cửa dẫn tới tri thức số, công nghệ hiện đại và hội nhập quốc tế. Nắm bắt được xu thế trên, các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh đang đẩy mạnh chuyển đổi số (CĐS), hiện đại hóa cơ sở vật chất và chương trình đào tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.

Đào tạo gắn lý thuyết với thực hành - hướng đi của GDNN thời 4.0 (Trong ảnh: Sinh viên Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa trong giờ thực hành).

Những năm gần đây, các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh đang từng bước đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học. Từ lối “truyền thụ một chiều” chuyển sang cách học chủ động, rèn kỹ năng, gắn với thực hành và giải quyết vấn đề thực tiễn. Học sinh, sinh viên không chỉ nắm chắc kiến thức, mà còn được rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp, kỹ năng khởi nghiệp, kỹ năng mềm và định hướng cộng tác.

Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) ngày càng được mở rộng. Nhiều trường đã xây dựng mô hình phòng học thông minh, hệ thống quản lý đào tạo trực tuyến, học liệu số và “xưởng thực tế ảo” phục vụ các ngành cơ khí, điện - điện tử, công nghệ ô tô. Học viên có thể luyện tập trên phần mềm 3D trước khi thao tác trên máy thật, vừa tiết kiệm chi phí vừa nâng cao hiệu quả.

Trường Cao đẳng Công nghiệp Thanh Hóa hiện đang đào tạo 14 nghề cao đẳng, 17 nghề trung cấp và 18 nghề sơ cấp. Từ năm 2020, nhà trường đã đẩy mạnh CĐS quốc gia, ứng dụng CNTT trong hầu hết chương trình đào tạo và quản lý giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, nâng cao tính minh bạch và khả năng điều hành. Đặc biệt, từ năm 2021, trường triển khai nền tảng số trong giảng dạy, kiểm tra và tuyển sinh trực tuyến, tạo bước tiến rõ nét trong hiện đại hóa GDNN.

Ông Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng nhà trường, khẳng định: “CĐS là xu thế tất yếu của GDNN, bởi chỉ có áp dụng công nghệ mới thì chất lượng đào tạo mới theo kịp yêu cầu thị trường lao động. Đây là chìa khóa để nâng tầm vị thế của trường trong bối cảnh công nghiệp 4.0. Thời gian tới, trường sẽ tập trung vào các ngành nghề công nghệ cao như CNTT, tự động hóa, công nghệ bán dẫn, hướng tới mục tiêu trở thành trường chất lượng cao vào cuối năm 2025”.

Không chỉ các ngành kỹ thuật, lĩnh vực nông nghiệp cũng đang được số hóa mạnh mẽ. Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa đã và đang tích cực triển khai nhiều giải pháp đổi mới, trong đó trọng tâm là phát triển hạ tầng số, ứng dụng CNTT trong quản lý giáo dục, giảng dạy và kết nối cơ sở dữ liệu dạy và học. Nhà trường phối hợp cùng VNPT xây dựng hệ thống quản lý thông minh, đồng thời đẩy mạnh số hóa thư viện, giáo trình, các khoa chuyên môn để nâng cao chất lượng đào tạo. Lãnh đạo trường kỳ vọng sự hợp tác này sẽ giúp việc CĐS diễn ra nhanh hơn, sâu hơn, hiệu quả hơn, từ đó mở rộng cơ hội tiếp cận tri thức hiện đại cho người học.

Theo báo cáo chiến lược phát triển GDNN của tỉnh, toàn tỉnh hiện có 32/66 cơ sở GDNN được đầu tư nâng cấp phòng thí nghiệm, xưởng thực hành, thiết bị hiện đại cho các nghề trọng điểm. Thanh Hóa cũng đang triển khai lộ trình đào tạo theo mô-đun, tín chỉ tích lũy và công nhận kỹ năng thực hành, nhằm tiệm cận chuẩn quốc gia, quốc tế.

Một trong những đổi mới quan trọng đó chính là các cơ sở GDNN đã tăng cường liên kết với doanh nghiệp. Các trường nghề không chỉ đào tạo theo khung chương trình có sẵn, mà còn theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp. Doanh nghiệp tham gia từ khâu xây dựng giáo trình, đánh giá kỹ năng, đến tiếp nhận học sinh thực tập. Nhờ đó, chất lượng và đầu ra của học viên được bảo đảm hơn. Theo khảo sát, hiện có tới 90% học viên ở một số trường nghề có việc làm ngay sau tốt nghiệp, nhiều em được giữ lại tại doanh nghiệp thực tập với thu nhập 8 - 12 triệu đồng/tháng. Riêng nhóm ngành dịch vụ, du lịch, nhờ liên kết với các khách sạn, khu nghỉ dưỡng, học viên được thực tập trong môi trường quốc tế, tăng cường ngoại ngữ, kỹ năng mềm.

Mặc dù đã có nhiều kết quả tích cực, hệ thống GDNN vẫn đứng trước những thách thức không nhỏ. Nhiều cơ sở còn thiếu trang thiết bị hiện đại, đội ngũ giáo viên chưa được cọ xát nhiều trong môi trường sản xuất, phương pháp giảng dạy chưa thật sự bắt nhịp với xu thế số hóa, trong khi tâm lý xã hội vẫn còn nặng “chuộng bằng cấp”. Đòi hỏi của thị trường lao động ngày nay không chỉ dừng ở kỹ năng nghề, mà còn cần năng lực số, ngoại ngữ, khả năng thích ứng nhanh với công nghệ mới.

Trước thực tế đó, tỉnh đang triển khai đồng bộ các giải pháp, từ việc ưu tiên đầu tư hạ tầng, phòng thí nghiệm và xưởng thực hành thông minh, đến chú trọng bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý đủ năng lực giảng dạy trong môi trường số. Song song với đó là quá trình CĐS toàn diện, số hóa quản lý, học liệu, tuyển sinh và đánh giá, gắn với mục tiêu đến năm 2025, phần lớn các trường nghề trên địa bàn tích hợp năng lực số vào chuẩn đầu ra, kết nối với nền tảng GDNN quốc gia.

Đặc biệt, chú trọng thay đổi nhận thức xã hội, coi học nghề là con đường lập nghiệp bền vững, đồng thời gắn chặt với nhu cầu của doanh nghiệp để bảo đảm mỗi chương trình đào tạo đều có đầu ra việc làm rõ ràng. Những giải pháp ấy không chỉ giải quyết hạn chế trước mắt mà còn tạo nền tảng để GDNN của tỉnh bứt phá, hình thành lực lượng lao động chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ công nghiệp 4.0.

Những đổi thay mạnh mẽ trong GDNN đang khẳng định một thực tế, học nghề thời 4.0 không còn là “lối đi vòng”, mà chính là con đường trực tiếp, nhanh nhất để thế hệ trẻ bước vào thị trường lao động hiện đại. Đây cũng là nền tảng để Thanh Hóa xây dựng nguồn nhân lực số, góp phần thực hiện khát vọng trở thành cực tăng trưởng mới ở Bắc Trung bộ.

Bài và ảnh: Trường Giang