Từ thiện và sự minh bạch

Từ thiện - cho đi, san sẻ tấm lòng của mỗi người đến với hoàn cảnh khó khăn vốn là nghĩa cử cao đẹp, là truyền thống “tương thân tương ái” của người Việt. Nhưng rồi, những câu chuyện chưa hay, chưa đẹp về hoạt động từ thiện cũng khiến nhiều người không khỏi ngậm ngùi...

Minh hoạ: BH

1. Bạn tôi, một người mẹ trẻ có hai cô con gái nhỏ. Chồng đi làm xa nhà, buổi sáng bạn chạy chợ, chiều về bán hàng ở nhà, điều kiện kinh tế cũng không hề dư dả.

Trong nguồn thu nhập dù không ổn định của mình, bạn tôi thường dành một phần nhỏ để giúp đỡ những hoàn cảnh thiếu may mắn. Đó phần nhiều đều là những “người thật việc thật” ở quanh nơi bạn ở. Đôi khi, bạn cũng san sẻ phần nào số tiền mình có, cho những hoàn cảnh ở xa - mà bạn biết đến qua mạng xã hội. Thế mà, cách đây vài tháng, gặp nhau uống nước cà kê, bạn thở than: “Mình vừa bị mất một thứ quan trọng...”. Tưởng bạn bị lừa tiền qua mạng, tôi gặng hỏi, thì bạn nói: “... bị mất niềm tin”.

Quãng hai năm trước, thông qua mạng xã hội bạn biết đến hoàn cảnh của một em bé bị mắc bệnh ung thư. Lại có thêm sự kêu gọi từ người “nổi tiếng” trên mạng xã hội nên bạn đã tin. Là một người mẹ có hai con nhỏ, bạn thấu hiểu hơn ai hết nỗi đau, sự vất vả của gia đình có con bị bệnh nặng. Bạn gửi đến số tài khoản ấy 1 triệu đồng - số tiền bằng gần một tháng đi học ở trường làng của thằng con trai.

Khi gửi đến số tài khoản của mẹ em bé bị ung thư, bạn tôi hi vọng có thể san sẻ phần nào khó khăn. Bẵng đi một thời gian, đến khi xảy ra lùm xùm về số tiền chữa bệnh của trường hợp kể trên, bạn tôi giật mình biết được: “Hóa ra họ không khó khăn nhiều như mình tưởng”. Bạn tôi tiếc... niềm tin bị gửi nhầm chỗ.

Một người chị của tôi, cũng là người có nhiều “kinh nghiệm” trong hoạt động thiện nguyện. Sau nhiều “lăn lộn” với hoạt động nhân đạo, chị rút ra kinh nghiệm, rằng chỉ từ thiện bằng tiền của mình và một số người bạn, chị em trong nhóm (cùng quan điểm), ngoài ra không kêu gọi sự hỗ trợ của bất cứ ai. Hoạt động từ thiện cũng được chị đấu mối cụ thể với địa phương, với quan điểm “chỉ hỗ trợ, giúp đỡ những bản làng, hoàn cảnh thực sự khó khăn”. Và việc trao tặng quà, dù bận, chị và những người trong nhóm luôn thu xếp để có thể trao tận tay cho bà con. Với nguyên tắc ấy, chị và những người bạn của mình đã âm thầm gắn bó với hoạt động nhân đạo đến cả chục năm - mà không một “lời ra, tiếng vào”.

2. Những ngày gần đây, dư luận và mạng xã hội “râm ran” về một dự án thiện nguyện với sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng, ở nhiều tỉnh thành suốt nhiều năm. Đối tượng được “nuôi cơm” chủ yếu là các em nhỏ sống ở vùng sâu, vùng xa.

Dự án thiện nguyện vướng phải nghi vấn về sự thiếu minh bạch trong vận hành và quản lý tài chính.

Sau nghi vấn, người sáng lập dự án là ông Hoàng Hoa Trung dù đã lên tiếng song những giải thích lại chưa đủ sức thuyết phục. Bên cạnh đó lại có thêm những “bằng chứng” về việc “trùng mã nuôi em” hay mã em nuôi ở tận... nước ngoài (?!) càng khiến dư luận đặt nghi ngờ.

Đây không phải lần đầu tiên một dự án - chương trình thiện nguyện vướng phải nghi vấn về sự thiếu minh bạch. Dễ hiểu, khi mà số tiền ủng hộ quá lớn, nếu không có sự quản lý thu - chi rõ ràng thì rất dễ xảy ra sai sót, nhầm lẫn hoặc tệ hơn là sử dụng tiền thiện nguyện sai mục đích...

Từ thiện vốn là nghĩa cử cao đẹp, rất cần trong xã hội. Nhưng rồi, nhìn sâu vào những chương trình, dự án thiện nguyện dài hơi, có sức lan tỏa trong cộng đồng, có một vấn đề quan trọng đã và đang được đặt ra - đó chính là sự minh bạch. Minh bạch từ việc kêu gọi, quản lý đến phân bổ dòng tiền thiện nguyện.

Khánh Xuân