Đọc và suy ngẫm về cuốn sách “Kỷ niệm cuộc đời” của GS Lê Viết Ly

Trong cõi đời của mỗi người, ai cũng có những kỷ niệm vui. Và đã là kỷ niệm thì những điều đã đi qua cuộc đời mãi mãi không bao giờ quên, luôn in đậm và khắc sâu trong tâm thức của mỗi người. Với GS Lê Viết Ly cuốn sách "Kỷ niệm cuộc đời" do Nhà xuất bản Dân Trí, xuất bản 2019 là như vậy.

Cuốn sách có 330 trang, trong đó 320 trang viết và 10 trang phụ ảnh. Cuốn sách được bố cục làm 3 phần: Phần I - Quêhương và gia đình,Phần II - Quá trình học tập và khởi nghiệp, Phần III - Mở tầm mắt ra thế giới và Phần IV - Điểm qua một số hoạt động trong nước. Trước Phần I, GS có: Đôi lời với những người bạn đồng cảm và sau Phần IV, GS có: Đôi điều suy ngẫm về cuộc đời.

Đọc đi, đọc lại, rồi suy ngẫm và đến khi gấp cuốn sách lại, điều còn mãi trong tôi có nhiều, nhưng trước hết là tình cảm của GS với quê hương và gia đình. Quê hương, có làng Nguyệt Viên của xã Hoằng Quang, Hoằng Hóa (nay là TP Thanh Hóa), bên bờ sông Mã đầy ắp những kỷ niệm tuổi thơ ông. Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình khoa bảng đỗ đạt, một gia đình trí thức yêu nước. Quê hương, nơi mà ông đã có 3 năm được học tập tại trường cấp 3 Lam Sơn nổi tiếng của Thanh Hóa, từ năm 1952 - 1955. Quê hương còn phải nói đến đó là quê vợ ông, bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh ở huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh, một vùng đất địa linh nhân kiệt, cái nôi của dân ca ví dặm... Những nguồn cội ấy là cái nôi, là nguồn sữa đã nuôi dưỡng và chắp cánh cho ông trên con đường khoa học. Để rồi tiếp theo là những năm tháng vất vả của quá trình học tập, khởi nghiệp và thành đạt.

Ông đã có những năm tháng đam mê, say sưa nghiên cứu khoa học, không màng danh lợi. Giáo sư từng tâm sự: “Quả thật, nếu muốn, tôi có thể có một vị trí nào đó, mà nhiều người thích làm quản lý mong muốn, nhưng tôi đã chọn con đường học thuật, dù gian nan hơn, ít được chú ý hơn...” (trang 310).

"Kỷ niệm cuộc đời" còn là những câu chữ giàu cảm xúc về tấm lòng nhân hậu, giàu tính nhân văn của GS và gia đình GS với quê hương. Khi nghe tin một số địa phương của Thanh Hóa bị thiệt hại do lũ lụt, tháng 11/2007, GS đã cùng Hội Doanh nghiệp, người Việt Nam ở Khác Cốp - Ucraina và Công ty Cổ phần Xam SunCity về làm từ thiện cho 2 huyện Vĩnh Lộc và Thạch Thành. Và từ năm 2008 đến nay, 13 năm liên tục, cứ vào dịp kỷ niệm, ngày Khuyến học Việt Nam (2/10), gia đình GS lại về quê hương trao Học bổng của gia đình cho học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn vươn lên học tốt. Tính đến nay, gia đình GS đã hỗ trợ xây dựng cơ sở vật chất cho một số trường học và cấp học bổng với số tiền khoảng 20 tỷ đồng. Hàng chục ngàn các cháu nhờ có học bổng của gia đình GS mà có điều kiện học hành và đã sớm lập thân, lập nghiệp.

Nhưng điều quan trọng và sâu sắc hơn với tôi, đó còn là trí nhớ mẫn tiệp trong con người GS. Ở tuổi 83 (ông sinh năm 1937), tuổi xưa nay hiếm mà GS vẫn nghĩ và viết rất tốt. Bố cục cuốn sách rõ ràng từng phần, theo trình tự thời gian từ xa đến gần, từ quá khứ đến hiện tại. Câu văn ngắn gọn, cách diễn đạt trong sáng, giản dị, dễ hiểu. Những tên đất, tên người gần 80 năm qua ở trong nước và các nước trên thế giới, nơi ông đã từng sống, làm việc được tái hiện trong "Kỷ niệm cuộc đời" vẫn sống động, hiện lên trong tâm trí người đọc. Nhiều đoạn văn, nhiều câu văn, giàu cảm xúc, có sức lay động người đọc: “Cũng phải nhấn mạnh thêm là tôi có được một gia đình hạnh phúc, có người vợ hiền trong sáng, hết lòng vì chồng con, có những đứa con luôn biết tu dưỡng cái tài và cái tâm” (trang 313) và “Tôi thường tâm sự với các con tôi rằng: Các con có thể và phải có cuộc sống giàu sang, thành công hơn bố. Đời bố hơn chăng chỉ là sự phong phú của những trải nghiệm đa dạng và khốc liệt...” (trang 314).

Và còn rất nhiều điều suy ngẫm khác qua cuốn "Kỷ niệm cuộc đời" của GS Lê Viết Ly.

Thời gian sẽ qua đi, cuộc sống sẽ qua đi. Nhưng cái đọng lại trong cõi đời của mỗi chúng ta là những kỷ niệm buồn, vui không bao giờ quên được. Kỷ niệm ấy, nhiều khi trở thành động lực, nguồn cảm hứng thôi thúc mỗi chúng ta và thế hệ con cháu cố gắng vươn lên.

Cám ơn GS Lê Viết Ly với "Kỷ niệm cuộc đời", đã nói hộ được nhiều nỗi niềm của nhiều người khác!

Tào Khắc Thắng (Nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thanh Hóa)