Hợp chủng quốc Mexico

Cùng với Việt Nam, Mexico là một trong 11 quốc gia tham gia Hiệp dịnh Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Mexico có tên gọi chính thức là Hợp chủng quốc Mexico (tiếng Tây Ban Nha: Estados Unidos Mexicanos); đứng thứ 14 thế giới về diện tích (1,9 triệu km2); biên giới giáp với Hoa Kỳ, Guatemala, Belize, phần còn lại giáp với Thái Bình Dương và vịnh Mexico. Dân số 123,5 triệu người (97% nói tiếng Tây Ban Nha, Mexico trở thành nước có số người nói tiếng Tây Ban Nha đông nhất thế giới). Số dân còn lại sử dụng tiếng Anh và các ngôn ngữ bản địa. Điều đặc biệt ở đây là các ngôn ngữ đều bình đẳng, không có khái niệm ngôn ngữ chính thức hoặc duy nhất. Hiến pháp ghi rõ: Mexico là quốc gia đa sắc tộc.

Ảnh: T.L

Lịch sử Mexico có điểm chung với nhiều miền đất ở Mỹ Latinh. Năm 1519, đế quốc Tây Ban Nha xâm lược quê hương của người da đỏ (gọi chung là Indio), tiến hành tàn sát đẫm máu, rồi chiếm đất, cướp tài nguyên của dân bản địa. Chế độ thuộc địa ở Mexico kéo dài 300 năm, mãi tới năm 1810 mới có tuyên bố độc lập. Sau đó, chiến tranh nổ ra, đến năm 1821 nền độc lập được vãn hồi. Với “hòa ước” Goadalupe - Hidalgo (năm 1848), Mexico mất tới 1/3 diện tích cho Hoa Kỳ.

Hiến pháp năm 1917 quy định Hợp chủng quốc Mexico là nước Cộng hòa Dân chủ đại diện theo chế độ tổng thống, có 3 nhánh quyền lực: lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Về tôn giáo, 83% số người dân Mexico theo Công giáo La Mã. Nền kinh tế Mexico lớn thứ 15 thế giới, mức thu nhập của người dân vào hàng cao nhất Mỹ Latinh (tuy còn kém xa so với Canada, Hoa Kỳ). Mexico là thành viên của Hiệp định thương mại tự do khu vực Bắc Mỹ. Xuất khẩu dầu đem lại nguồn lợi lớn cho nền kinh tế nước này.

Mexico có vị trí quan trọng cho sự phát triển về văn hóa bằng tiếng Tây Ban Nha ở Mỹ Latinh. Nhà thơ Octavio Paz đã được trao giải thưởng Nobel về văn học (1990). Nền giáo dục khá phát triển. Trẻ em được dạy thuộc lòng câu nói: Ai nổi nóng, người ấy thua cuộc!

Ảnh: T.L

Trong quan hệ quốc tế, Mexico giữ quan điểm độc lập, duy trì quan hệ ngoại giao với Cuba, Nicaragua cùng các chính phủ cánh tả Mỹ Latinh. Còn nhớ, nhà yêu nước Fidel Castro của Cuba đã gặp người bạn chiến đấu thân thiết Che Guevara cùng các đồng chí của mình ở Mexico. Họ mua sắm vũ khí, phương tiện vượt biển... rồi trở về tấn công pháo đài Moncada (tỉnh Oriente, 1953), mở đầu cho thắng lợi của cách mạng Cuba.

Việt Nam và Mexico thiết lập quan hệ ngoại giao vào tháng 4-1975. Từ ngày thiết lập quan hệ ngoại giao, Việt Nam và Mexico đã cử các đoàn sang thăm hữu nghị qua lại, ký kết hợp tác kinh tế. Trong đó, có chuyến thăm của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng (2011); Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto thăm chính thức Việt Nam, dự hội nghị thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng (2017). Tượng đài Chủ tịch Hồ Chủ tịch được dựng trong công viên “Tự do cho các dân tộc” giữa thủ đô Mexico cổ kính thực sự là biểu tượng cao quý của tình đoàn kết hữu nghị và hợp tác giữa Nhân dân hai thủ đô và hai nước Việt Nam - Mexico.

Việt Nam và Mexico có nhiều tiềm năng hợp tác trên các lĩnh vực: thương mại, nông nghiệp, thủy sản, công nghiệp chế tạo - chế biến, năng lượng, dầu khí, khai thác mỏ, sinh học.

TS. Chu Huy Sơn