Hương trầm vương vấn tiết vu lan

Tháng bảy âm lịch trời đang nắng, bỗng đổ mưa ào ạt. Lá của những tán cây trong vườn xanh thẫm lại chuẩn bị cho cuộc hành hương về cội đang đợi ở cuối mùa thu.

Minh họa: MD

Năm nào cũng vậy, cứ đến cữ này mọi người trong làng lại âm thầm chuẩn bị cho tiết vu lan đang đến gần. Không khí trong làng tiết này chùng hẳn xuống, mọi người bình thản, nét mặt ưu tư, trầm lắng, bước chân đi nhẹ, nói khẽ. Bầu trời mưa xong lại sáng lên ngay, ít khi âm u kéo dài. Đầu tháng trăng chưa tỏ nhưng bầu trời không đen kịt lại, mà có ánh sáng trắng mờ rất huyền ảo. Làn hương thơm dịu nhẹ từ trong vườn tỏa ra, hương ổi, hương thị chín bói, hương của buồng chuối mật có nước da mốc bạc trắng. Những quả na già với những cái mắt to như đang ngơ ngác nhìn ngó xung quanh, quả đu đủ ở góc vườn xanh thẫm lại đang chuẩn bị chuyển sang màu vàng. Cây bưởi với những trái đã căng tròn cùng nhau đu cành cong vít. Hàng cau ngoài vườn đang khoe những làn hương cuối vụ, những chùm cau chưa già có màu xanh non tơ cũng tỏa ra hương vị ngọt ngào.

Bao nhiêu hương vị cứ khe khẽ tỏa ra, chưa nồng nàn, nhưng cũng đã làm cho con người ta có những cảm giác thật lạ lùng.

Đêm mơ hồ, những giấc ngủ chìm trong hương thơm của các loài hoa quả đang ủ những men nồng chuẩn bị dâng vị ngọt cho đời. Những giấc ngủ nhẹ nhàng giữa tiết trời mát mẻ sau những ngày hè nắng nóng làm cho tính cách con người dịu dàng hẳn lại. Trong thâm tâm mọi người tháng bảy này người âm và người dương sống giao hòa, gần gũi nhau, cõi âm rất gần cõi dương, bởi vậy mọi người sống dung dị, chan hòa với nhau hơn.

Nhà tôi cũng giống như mọi nhà trong làng không lấy gì làm khá giả, thu nhập chủ yếu là từ nông sản, hoa lợi trong vườn. Dạo này bà chăm đi chợ bán những cái bình thường để mua về những cái rất lạ. Sáng ra bà hái dăm ba liền trầu không, chục trái thị vừa chín, vài quả na, một chùm cau, xếp gọn trong một cái mủng đan bằng tre, rồi cùng mấy bà hàng xóm đến chợ. Chợ ở gần làng, đứng trong làng đã nghe tiếng ồn ào của chợ. Chợ bán đủ thứ, nhưng bước sang tháng bảy này nổi bật nhất, tấp nập nhất vẫn là hàng bán đồ vàng mã. Thôi thì đủ thứ, đủ loại đồ dùng của con người khi còn sống sử dụng. Áo quần, giày dép, nón mũ, nhà cửa, vải vóc, tiền vàng thứ nào cũng xếp từng xếp cao ngất.

Bán hàng xong bà lại đồ hàng mã, bữa thì mua tiền vàng, bữa thì mua áo quần... Cứ thế sau những ngày bà đi chợ góc thờ đã có một chồng đủ loại cần thiết cho rằm tháng bảy.

Dịp rằm tháng bảy, mặt trời tắt đã lâu nhưng đêm vẫn cứ dềnh dàng không chịu xuống. Những tiếng khấn lầm rầm, những đám khói âm ỉ bốc lên làm cho nền trời buổi chiều mờ đục lại. Làn khói cứ quẩn quanh trên các ngọn cây, mùi hương trầm, mùi khét của đồ mã quyện với mùi thơm của hoa trái tạo nên một cái mùi rất khác lạ. Làm xong những công việc tâm linh này, lòng mọi người thanh thản lạ. Mọi người trong làng coi đây là dịp tri ân lớn nhất trong năm với những người thân đã khuất. Biết bao nhiêu là tình thương yêu, sự tri ân đều gửi theo làn khói vào cõi hư vô sâu thẳm. Những câu ân nghĩa gửi theo những lời cầu nguyện chân thành.

Trên chùa làng vào những ngày này cũng tấp nập hơn hẳn. Làng tôi nhỏ, có chùa nhưng tôi lớn lên không thấy còn sư nữa. Người làng cứ đến những ngày lễ lại mang lễ vật lên chùa, chắp tay khấn nguyện. Những khi nhà có con em đi thi, có người đi bộ đội hay có người phải xa làng thì mọi người cũng sắm sửa lễ vật lên chùa cầu nguyện rất thành tâm. Bởi thế nên chùa không có sư trụ trì nhưng luôn sạch sẽ và hương đèn quanh năm tỏa ngát. Vào dịp rằm tháng bảy chùa càng nhộn nhịp, trẻ con chúng tôi dịp này no nê hoa quả.

Giờ thì ông, bà tôi đã trở thành người thiên cổ, mẹ lại tiếp tục làm những công việc mà ông bà đã từng làm khi trước. Không một lời di chúc, không có một văn bản giấy tờ nào, nhưng cứ mỗi năm bước sang tháng bảy mẹ và các nhà trong làng lại âm thầm chuẩn bị cho ngày hóa vàng dâng cúng tổ tiên.

Tháng bảy hương trầm hòa quyện với hương thơm của trái thị, trái ổi quẩn quanh trong từng ngõ nhỏ trong làng, có cảm giác vương vít mãi...

Tản văn của Trần Lan