Nghệ thuật truyền thống tuồng và dân ca kịch vẫn bền bỉ “cháy”

Diễn ra từ 11-20/5, Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc năm 2019 được tổ chức tại Thanh Hóa đã chính thức khép lại. Dư âm của những vở diễn, sự hóa thân của các nghệ sĩ, diễn viên vào các vai diễn đã để lại cảm xúc đặc biệt trong lòng khán giả, những người đam mê với bộ môn nghệ thuật tuồng, dân ca kịch truyền thống.

Mỗi vở diễn là một thông điệp

Có thể thấy 16 vở diễn của 11 đơn vị đã “cháy” hết mình cho liên hoan. Tuy số lượng vở diễn năm nay không nhiều nhưng theo đánh giá của Hội đồng nghệ thuật thì với các loại hình nghệ thuật khác nhau nhưng sức sống bền bỉ và phong cách nghệ thuật của từng đơn vị đã được khẳng định qua năm tháng, góp phần vào sự độc đáo, phong phú của sân khấu truyền thống nước nhà. Mỗi khóe mắt, nụ cười, lời ca, tiếng hát, điệu múa nhịp nhàng, lung linh, thiêng liêng, đậm sắc màu truyền thống của các nghệ sĩ, diễn viên đều nhằm trao truyền cho đời những thông điệp và triết lý nhân sinh, nhân văn của con người.

Trong 9 ngày diễn ra liên hoan, các đơn vị đã công diễn 16 vở diễn bao gồm 9 vở Tuồng và 7 vở Dân ca kịch với những vở diễn đặc sắc, đề tài từ chính sử, dã sử, dân gian cho tới hiện đại thu hút sự quan tâm theo dõi của đông đảo công chúng. Tiêu biểu các vở diễn Tuồng như: “Triết Vương Trịnh Tùng”, “Trung thần”, “Hoạn lộ”, “Nhân Huệ vương Trần KhánhDư”, “Tình trong mơ”, “Quan khiêng võng”, “Vụ án Lệ Chi Viên”... được các nghệ sỹ thể hiện như một chiến trường đấu tranh của chính nghĩa với nhỏ nhen, ích kỷ với bao mồ hôi, nước mắt và máu đổ để bảo vệ hoà bình, hạnh phúc, lẽ phải trong cuộc sống. Nội dung này cũng thấm đẫm trong các vở Dân ca kịch qua các vở diễn như: “Điều còn lại”, “Cái mẻ kho”, “Nốt lặng thời gian”, “Trái tim đàn bà”, “Chói rạng sơn hà”..., tuy không nhiều xung đột như Tuồng nhưng lại nổi sóng lớn ở nội tâm, chan chứa nhân tình thế thái, thấm đẫm tình đời, tình người với bao khát vọng hạnh phúc, tương lai.

NSƯT Nguyễn Hữu Chính (áo xanh) đơn vị Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa với vai diễn “Triết vương Trịnh Tùng” giành HCV tại Liên hoan.

Khán giả quên sao được vở diễn “Trung Thần” của Nhà hát Tuồng Việt Nam. Lấy bối cảnh vương triều Nguyễn thời vua Gia Long, khi những trung thần tận tụy hết mình vì giang sơn xã tắc thì luôn tồn tại một thế lực đối nghịch - đó là những gian thần chỉ lo chăm bẵm lợi ích bản thân. Giữa thời thế nhiễu nhương, loạn thần khuynh đảo, thì những “Trung thần” chính nghĩa như Tả quân Lê Văn Duyệt, Trung quân Nguyễn Văn Thành, Hữu quân Lê Chất... không thể khoanh tay đứng nhìn. Họ là những chân ngai vững chắc cho triều đình. Hay Nhà hát Nghệ thuật Truyền thống Thanh Hóa đem đến liên hoan vở diễn “Triết vương Trịnh Tùng”. NSƯT Nguyễn Hữu Chính là một nghệ sĩ gạo cội của bộ môn nghệ thuật Tuồng truyền thống, anh đã giúp người xem nhận ra chân dung Trịnh Tùng hết lòng, hết sức giúp vua Lê diệt Mạc, đã đưa sự nghiệp phò Lê đang dở dang của cha về đến đích vinh quang, oanh liệt. Các nghệ sĩ, diễn viên đã hóa thân vào từng nhân vật, lột tả suy nghĩ, hành động của nhân vật tạo nên những tình huống cao trào hết sức ấn tượng, gây xúc động trong lòng khán giả.

Sức sống bền bỉ của nghệ thuật truyền thống

9 ngày diễn ra liên hoan, Nhà hát Lam Sơn Thanh Hóa lúc nào cũng đông khán giả đến xem, mỗi cảnh diễn kết thúc là tràng pháo tay giòn giã khen ngợi. Nếu như người ta luôn báo động về sự thiếu vắng người xem nghệ thuật truyền thống thì liên hoan này được ví như ngọn lửa thổi bùng tình yêu nghệ thuật trong lòng khán giả.

Ban tổ chức trao 2 HCV cho 2 vở diễn “Chói rạng sơn hà” của Đoàn ca kịch Bài chòi Bình Định và “Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư” của Nhà hát Tuồng Việt Nam.

PGS.TS Trần Trí Trắc - Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật đã khẳng định: Những nội dung, tư tưởng của 16 tác phẩm diễn ra suốt 9 ngày trên sân khấu Nhà hát Lam Sơn đã nói lên sự thật hiển nhiên là bất kì thủ đoạn cá nhân nào, dù bằng quyền lực tàn bạo đến đâu cũng không thể hạnh phúc nếu đi ngược lại hạnh phúc của cộng đồng và thông qua triết lý đó, chúng ta thấy các nghệ sĩ tuồng, dân ca kịch của 11 đơn vị không hề bị nhuốm màu thương mại mà vẫn trong xanh, để đến với liên hoan bằng tất cả “Thanh - Sắc - Thục - Khí - Thần” của cuộc đời. Còn theo nhận xét của NSƯT Lê Chức - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam: “16 vở diễn của 11 đơn vị tham gia Liên hoan đã thể hiện được tính trách nhiệm xã hội thông qua nghệ thuật sân khấu đầy biểu cảm với chất liệu của thể tài tuồng và kịch dân ca. Các vở diễn mang đến Liên hoan đã thể hiện tính công phu, hoành tráng, hấp dẫn người xem và đồng nghiệp. Kết quả giải thưởng ở Liên hoan lần này đã phản ánh đúng chất lượng nghệ thuật của các vở diễn. Bên cạnh những thành công trên cũng không ít hạn chế cần khắc phục, đó là kịch bản văn học bao giờ cũng là bột để các nghệ sỹ gột nên hồ, tích có hay trò mới hả nhưng suốt 9 ngày đêm rất ít tác phẩm mới mẻ, nghệ sĩ còn diễn vênh, non, hụt hơi...

Trong bối cảnh nghệ thuật sân khấu truyền thống nước nhà còn gặp nhiều khó khăn, Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2019 là dịp để tôn vinh, quảng bá, phát huy giá trị nghệ thuật biểu diễn dân gian, dân tộc, truyền thống đặc sắc của dân tộc, đồng thời cũng là cơ hội để các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp, các nghệ sĩ giao lưu, gặp gỡ, học hỏi kinh nghiệm.

Ngọc Huấn