Xa Lung “ngóng” điện lưới quốc gia

Do đặc thù khí hậu không thuận lợi, đất đai khô cằn, lại chưa có điện lưới phục vụ sản xuất, sinh hoạt, bao đời nay, cuộc sống đồng bào Mông bản Xa Lung, xã Mường Lý (Mường Lát) gặp rất nhiều khó khăn, kinh tế chậm phát triển, tỷ lệ hộ nghèo còn ở mức cao.

Do không có điện sinh hoạt, nhiều hộ gia đình ở bản Xa Lung phải sử dụng tua bin hoặc bình ắc quy.

Chúng tôi tìm về Xa Lung - một trong những bản người Mông nghèo khó của xã Mường Lý những ngày cuối tháng 6, cơn mưa rừng bất chợt khiến con đường dẫn về bản càng xa xôi, cách trở hơn bao giờ hết. Với tập quán du canh, du cư, đồng bào Mông nơi đây thường sinh sống rải rác trên các sườn đồi, núi, dọc sông Mã nên nguy cơ sạt lở, lũ ống, lũ quét trong mùa mưa bão rất lớn. Hơn nữa, do đặc điểm khí hậu khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi, thiếu nước sinh hoạt, kinh tế chủ yếu dựa vào nương rẫy, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ nên hàng năm dân bản vẫn phải nhận hỗ trợ gạo từ Nhà nước cũng như nhiều chương trình, dự án giảm nghèo khác.

Theo bí thư kiêm trưởng bản Sùng Seo Sểnh, ở Xa Lung còn nhiều cái khó như chưa có nhà văn hóa, nước sinh hoạt, trong đó ước ao có điện lưới quốc gia vẫn luôn là ao ước của biết bao thế hệ dân bản. Việc không có điện ảnh hưởng rất nhiều đến sản xuất và sinh hoạt, trẻ em không có điện sáng để học tập, người dân không tiếp cận được thông tin, kiến thức, không áp dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật để phát triển kinh tế. Với họ, những thứ như ti vi, tủ lạnh... vẫn là những vật dụng vô cùng xa lạ. Để có ánh sáng sinh hoạt, đồng bào phải dùng đủ mọi biện pháp để thắp sáng. Có gia đình ở những nơi gần sông suối tận dụng nguồn nước để lắp máy tua bin phát điện. Một số hộ phải kéo điện từ bản khác trong xã về sử dụng, nhưng dễ nảy sinh nhiều rủi ro, nguy hiểm do đường dây vắt vẻo trên những cây tre, cây gỗ tạm không đảm bảo, rất dễ chập, điện lại yếu chỉ dùng thắp bóng đèn... Những bất cập đó chính là lý do khiến nơi đây bao năm vẫn quanh quẩn với thiếu thốn, thậm chí lạc hậu, không thể phát triển được.

Chị em phụ nữ tranh thủ thời gian khâu vá, thêu thùa phục vụ sinh hoạt cũng như kiếm thêm thu nhập.

Sinh ra lớn lên ở bản Xa Lung, hơn ai hết anh Mua Seo Sàng (32 tuổi) hiểu được nỗi vất vả của dân bản khi không có điện lưới. Gia đình 6 miệng ăn, nên ngoài vài sào lúa nương, anh Sàng còn trồng thêm sắn, ngô, chăn nuôi ít lợn, gà để phục vụ sinh hoạt, trang trải cuộc sống. Sàng cho biết, cả bản chỉ có 2 - 3 máy xay xát phục vụ bà con, do không có điện, họ phải dùng dầu hoặc kéo nhờ điện ở bản khác để chạy, nhiều khi mưa to gió lớn, điện chập chờn, nên năng suất, hiệu quả kinh tế không cao.

Cô Phạm Thị Xuân, giáo viên Trường Mầm non Mường Lý (quê Bá Thước, nhưng lấy chồng ở xã Pù Nhi, huyện Mường Lát) mới về điểm trường Xa Lung công tác 3 năm nhưng đã thấm được nỗi nhọc nhằn nghề gieo chữ nơi đây. Chia sẻ về điều này, cô cho biết: Điểm trường có 42 cháu, cách trung tâm xã chừng hơn 3km nhưng vẫn chưa có điện lưới khiến giáo viên gặp nhiều bất cập trong việc trao đổi thông tin giảng dạy. Đặc biệt, khi triển khai dạy học bằng máy tính, chúng tôi phải khắc phục bằng cách sạc đầy pin máy xách tay, nhưng máy móc cũng kém, pin “chai”, không đủ dùng cho cả buổi học. Tội nhất là các cháu nhỏ, học được chữ nào trên lớp thì học, tối về nhà chỉ lên giường đi ngủ. Ở bản Xa Lung, phần lớn phụ huynh đều là người dân tộc thiểu số, điều kiện kinh tế thiếu thốn, việc chăm sóc và đảm bảo đồ dùng học tập cho con em không được đầy đủ như ở những nơi khác. Để đảm bảo vấn đề chuyên cần, hỗ trợ các em trong học tập, hầu hết các cô ở đây đều ở lại trường, cuối tuần mới về nhà.

“Xa Lung chưa phải là bản xa nhất của xã, nhưng do không có nhà văn hóa, nước sinh hoạt, bà con chủ yếu sinh sống bằng nghề làm nương rẫy, ngô, sắn nên còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Bản hiện có 62 hộ, nhưng 100% đều thuộc diện hộ nghèo. Thiếu điện lưới, sinh hoạt thường ngày càng thêm phần vất vả, sinh hoạt cộng đồng trong bản vắng lặng. Việc sử dụng tua bin là phương án khả dĩ cho mỗi hộ dân, nhưng chỉ dùng để thắp sáng cho một bóng đèn tiết kiệm điện chứ không thể làm được gì hơn. Đó là chưa kể khi mùa mưa lũ về, tua bin cũng bị cuốn trôi, lại phải mất thêm tiền mua cái mới”, ông Lê Hữu Chuân, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Lý, cho biết.

Theo thống kê, toàn huyện Mường Lát còn 4 bản chưa có điện lưới, đối với Xa Lung do nằm trong vùng có nguy cơ bị ảnh hưởng của thiên tai nên các hộ dân sẽ được di chuyển đến khu tái định cư mới với sự đầu tư đồng bộ, khang trang về cơ sở hạ tầng, thuận lợi hơn cho việc đi lại, sinh hoạt, sản xuất và phát triển kinh tế.

Bài và ảnh: Lê Trung