Độc đáo ẩm thực miền Tây Bắc

Tây Bắc không chỉ gây thương nhớ, thu hút du khách bởi núi non, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, những dấu tích lịch sử hào hùng trong kháng chiến bảo vệ nền độc lập dân tộc, mà còn được nhiều người biết đến với các món ăn độc đáo, mang nét đặc trưng về văn hóa, con người nơi đây.

Ẩm thực miền Tây Bắc trên vùng đất Điện Biên. Ảnh: CTV

Ấn tượng đầu tiên khi chúng tôi dừng chân trên miền Tây Bắc chính là sắc trắng hoa ban bung nở dọc sườn núi, lưng đèo, trên những tuyến phố, đường quê ở các tỉnh Sơn La, Điện Biên. Loài ban trắng tinh khiết, thủy chung, mang sức sống mãnh liệt không chỉ mang đến vẻ đẹp đặc trưng của một miền sơn cước mà người dân nơi đây còn chế biến hoa ban thành nhiều món ăn độc đáo, lạ miệng, hấp dẫn du khách. Đó là vị thanh mát, dịu nhẹ của canh hoa ban; vị thơm ngon của món nộm hoa ban gồm hoa ban, măng, các loại rau rừng, hương vị mắc khén. Hoa ban cũng được dùng để trang trí, làm đẹp, tăng sự hấp dẫn của các món ăn vùng Tây Bắc.

Ở miền Tây Bắc, món thịt trâu, thịt lợn gác bếp là món ăn đậm chất truyền thống của đồng bào các dân tộc Dao, Mông, Thái... Món thịt trâu, thịt lợn được tẩm ướp gia vị, hạt rừng như dổi, mắc khén rồi gác lên bếp chờ thịt khô và sử dụng. Vị thơm của thịt, ướp cùng gia vị và khói bếp làm nên nét đặc trưng của món thịt trâu, thịt lợn gác bếp. Đó không chỉ phản ánh đời sống lao động, sản xuất của đồng bào vùng dân tộc thiểu số mà còn là món đặc sản, món ăn không thể thiếu trong mâm cơm mời khách trong các gia đình ở Tây Bắc. Thịt trâu, thịt lợn gác bếp được chấm với gia vị chẩm chéo - một loại gia vị truyền thống của đồng bào Tây Bắc. Nhắc đến món chẩm chéo là gợi lên sự cay nồng, được người dân sử dụng để chấm các món ăn như xôi, măng đắng, cá nướng, thịt nướng... Nguyên liệu chính làm nên món chẩm chéo ngon tuyệt là quả mắc khén được rang giòn, giã nhuyễn và trộn với ớt khô, sả, muối, rau mùi tạo nên một hỗn hợp các hương vị hòa quyện đặc trưng.

Xôi ngũ sắc là ẩm thực đặc trưng vùng Tây Bắc.

Những ngày ở Điện Biên, chúng tôi còn được thưởng thức món gạo tẻ và món xôi ngũ sắc thơm, dẻo. Gạo Điện Biên là sản phẩm nông nghiệp quan trọng của vùng Tây Bắc, trong đó nổi tiếng với cánh đồng lúa Mường Thanh (TP Điện Biên Phủ). Nhờ chất đất, khí hậu, bàn tay chăm sóc khéo léo của đồng bào nơi đây mà gạo Điện Biên có nét đặc trưng riêng. Hạt gạo Điện Biên màu trắng sữa, hạt mẩy, thon dài, khi nấu lên thơm dẻo, trở thành đặc sản nổi tiếng trong cả nước. Từ gạo nếp đặc trưng đã làm nên món xôi ngũ sắc độc đáo, bắt mắt, thơm ngon. Xôi nếp ngũ sắc ăn kèm thịt trâu, thịt lợn gác bếp, chẩm chéo... như đánh thức vị giác của người dùng, để rồi nhớ mãi không quên.

Đến với TP Điện Biên Phủ, chúng tôi có dịp được giao lưu văn hóa, khám phá ẩm thực của bà con đồng bào dân tộc Thái bản Phiêng Lơi, xã Thanh Minh, bản du lịch cộng đồng. Trong nếp nhà sàn, hương rượu thơm nồng, các món ăn độc đáo như cá nướng, canh bon, nộm hoa ban, xôi ngũ sắc, măng đắng, món láp... được bà con trong bản tiếp đãi khách quý. Những cô gái Thái ở Phiêng Lơi thân thiện mời khách cùng thưởng thức ẩm thực vùng Tây Bắc và duyên dáng trong điệu múa xòe, rộn ràng trong điệu nhảy sạp. Để rồi dư vị của các món ăn, của sự nhiệt tình, chu đáo, thân thiện của con người nơi đây mãi vấn vương du khách khi về với mảnh đất Điện Biên giàu truyền thống lịch sử, văn hóa.

Đặc sản vùng đất Điện Biên với cá sông, suối và các món ngon từ hoa ban.

Những ngày ở Điện Biên, chúng tôi còn được biết thêm nhiều món ăn truyền thống của đồng bào các dân tộc nơi đây như rêu đá, mèn mén, thắng cố, cơm lam, sâu chít... Trên đỉnh đèo Pha Đin huyền thoại giờ đây là điểm dừng chân để du khách nghỉ ngơi, tìm hiểu lịch sử, văn hóa con người Tây Bắc; nhiều hàng quán mở ra thuận lợi cho du khách mua sắm các sản phẩm đặc sản vùng Tây Bắc. Mảnh đất Điện Biên với 11 dân tộc cùng sinh sống, mỗi dân tộc có nét ẩm thực riêng, cách làm riêng nhưng đều mang điểm nhấn của ẩm thực vùng Tây Bắc. Để rồi những ai khi đến thăm Điện Biên sẽ nhớ mãi món xôi ngũ sắc mềm dẻo, món canh hoa ban thanh mát, thịt trâu gác bếp thơm ngọt...

Cùng với lịch sử thì nét đẹp truyền thống của mỗi dân tộc của vùng đất Điện Biên, trong đó có ẩm thực đã và đang góp phần làm nên sự hấp dẫn, mời gọi du khách thập phương đến với mảnh đất miền Tây Bắc thân yêu.

Bài và ảnh: Ngọc Huấn