Đưa nước sạch lên vùng cao

Ở những bản làng vùng cao, biên giới xứ Thanh, người dân chủ yếu sử dụng nguồn nước trực tiếp lấy từ các mó, khe suối. Bởi phụ thuộc vào thiên nhiên, thời tiết nên nguồn nước không ổn định, suối thường cạn vào mùa khô, nhất là đợt cao điểm nắng nóng. Cần lắm những công trình nước sinh hoạt tập trung, góp phần ổn định nguồn nước, nâng cao chất lượng đời sống người dân.

Bà con ở khu vực miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số sử dụng nước sinh hoạt tại các khe, suối đầu nguồn.

Khi công trình xuống cấp

Men theo con đường nhỏ, chúng tôi về Chiềng Căm, xã Hiền Kiệt là bản có đông đồng bào dân tộc Thái sinh sống. Nhờ sự quan tâm, đồng hành của bộ đội biên phòng, của cấp ủy, chính quyền địa phương, Chiềng Căm đã và đang xây dựng mô hình điểm “Bản sáng vùng biên”. Mặc dù đời sống của người dân đã ổn định hơn nhiều so với trước đây, nhưng bà con Chiềng Căm luôn trăn trở về nguồn nước sinh hoạt.

Bí thư kiêm trưởng bản Chiềng Căm, Hà Đình Điệu chia sẻ: Năm 2001, bản được Tổ chức Quốc tế UNICEF tài trợ công trình nước sinh hoạt tập trung gồm xây dựng 1 đập đầu nguồn dẫn nước từ suối Căm về 12 bể chứa nước tại bản. Công trình góp phần đảm bảo nguồn nước cho bà con trong bản suốt gần 25 năm qua. Tuy nhiên trải qua thời gian, các bể nước đã xuống cấp, xuất hiện nhiều vết nứt, có nguy cơ vỡ. Cùng với đó, con đập chứa nước ở đầu nguồn suối Căm không có hệ thống lọc, đường ống nhỏ, mùa mưa thường bị tắc, nước suối đục, còn mùa khô thì lượng nước chảy về bể cũng ít hơn. 118 hộ, 574 nhân khẩu ở Chiềng Căm rất mong mỏi có được công trình nước sinh hoạt tập trung tốt hơn, đảm bảo nguồn nước hợp vệ sinh, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hàng ngày.

Không chỉ Chiềng Căm, mà ở thôn Bầm, xã Pù Luông, bà con dân tộc Thái cũng sử dụng nước sinh hoạt hàng ngày chủ yếu là ở các khe, suối chảy qua bản. Con suối Bảm, suối Ôm... ngoài mang lại nguồn nước trong sinh hoạt còn phải cung cấp nước tưới cho hơn 37ha lúa. Những năm gần đây, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, nguồn nước ở các con suối cũng bị ảnh hưởng, dẫn đến bà con thiếu nước sinh hoạt vào mùa khô, nhất là trong dịp hè; đồng thời không đảm bảo nguồn nước cung cấp cho việc sản xuất nông nghiệp của bà con khi vào mùa vụ.

Bí thư chi bộ kiêm trưởng bản Chiềng Căm Hà Đình Điệu kiểm tra hệ thống dẫn nước tại bản Chiềng Căm, xã Hiền Kiệt.

Bí thư chi bộ kiêm trưởng thôn Bầm Lò Văn Đang cho biết: Thôn Bầm có 135 hộ, 526 nhân khẩu. Bà con chủ yếu trồng lúa, chăn nuôi và phát triển du lịch cộng đồng. Việc đảm bảo nguồn nước sản xuất nông nghiệp và sử dụng sinh hoạt hàng ngày là rất quan trọng. Bản mong muốn được Nhà nước, địa phương quan tâm, đầu tư hệ thống nước sinh hoạt, cũng như đảm bảo nguồn tưới tiêu trong nông nghiệp để bà con yên tâm lao động, sản xuất.

Đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số

Những năm qua, nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước thông qua các chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG), đặc biệt là Chương trình MTQG phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn 1: 2021-2025 (gọi tắt Chương trình 1719), nhiều bản làng xứ Thanh đã và đang được hỗ trợ, đầu tư các công trình nước sinh hoạt tập trung, cung cấp dụng cụ chứa nước sinh hoạt phân tán trong các hộ gia đình, góp phần đảm bảo nguồn nước sinh hoạt, nâng cao đời sống người dân.

Ở bản Xộp Huối, xã Na Mèo, bao đời nay bà con lấy nước sinh hoạt ở con suối Buôm, suối Len. Năm 2023, thông qua Chương trình 1719, Xộp Huối được đầu tư xây dựng công trình nước sinh hoạt tập trung và nhiều hộ nghèo của bản được cung cấp dụng cụ chứa nước sinh hoạt. Công trình nước sinh hoạt tập trung này hoàn thành vào năm 2024.

Công trình nước sinh hoạt tập trung bản Xộp Huối, xã Na Mèo được xây dựng từ Chương trình 1719.

Bí thư chi bộ bản Xộp Huối Lương Văn Thành chia sẻ: Bản có 96 hộ, 445 nhân khẩu, với 92% đồng bào dân tộc Thái sinh sống. Được Nhà nước đầu tư công trình nước sinh hoạt tập trung, bà con rất phấn khởi. Ngoài việc góp phần đem lại nguồn nước sinh hoạt ổn định cho tất cả các hộ dân, 21 hộ nghèo của bản còn được hỗ trợ dụng cụ chứa nước sinh hoạt phân tán, giúp bà con yên tâm, không còn lo thiếu nước sinh hoạt vào mùa khô.

Theo tìm hiểu, công trình nước sinh hoạt tập trung bản Xộp Huối, xã Na Mèo cũng là 1 trong 35 công trình nước sinh hoạt tập trung được xây dựng ở các bản trên địa bàn miền núi, vùng cao của tỉnh Thanh Hóa thuộc Chương trình 1719. Đồng thời, từ năm 2022 đến 2024, thông qua Chương trình 1719 đã có hơn 20.000 hộ dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa được hỗ trợ mua sắm dụng cụ chứa nước sinh hoạt phân tán (mua sắm lu, téc nước, xây bể chứa nước...), với tổng kinh phí phân bổ hơn 64 tỷ đồng.

Bài và ảnh: Thảo Nguyên