Bạn trẻ gen Z và thay đổi lựa chọn nghề

Gen Z được hiểu là những bạn trẻ sinh ra vào những năm cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21. Lớn lên trong điều kiện vật chất đủ đầy hơn, lại sớm tiếp cận với các ứng dụng công nghệ... thế hệ bạn trẻ gen Z không chỉ trẻ trung, năng động mà còn “chủ động” hơn trong những lựa chọn cuộc đời. Trong đó, đặc biệt là lựa chọn nghề nghiệp.

Tại Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh, cùng với kiến thức về văn hóa, nhà trường cũng chú trọng các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp cho học sinh.

Dù luôn đạt kết quả học tập khá tốt song Nguyễn Yến Nhi - học sinh lớp 12 Trường THPT Hoằng Hóa 4, cho biết: “Sau khi tốt nghiệp THPT có thể em sẽ không tham gia xét tuyển vào đại học. Em dự định đi du học Hàn Quốc”. Để chuẩn bị cho việc du học, thời gian qua cùng với học trên trường, Yến Nhi đã tham gia học tiếng Hàn, chuẩn bị mọi điều kiện cần và đủ cho kế hoạch đi du học sau khi tốt nghiệp phổ thông của mình.

Chia sẻ về ngành học cũng như công việc tương lai, Lê Hoàng Anh (phường An Hưng - TP Thanh Hóa) hiện đang là sinh viên năm 3 Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết: “Em muốn mình trở thành một người sáng tạo nội dung số. Tự lên ý tưởng, tự quay, chụp, dựng và có thể tự “bán” sản phẩm của mình. Công việc này làm việc nhóm sẽ tốt hơn, nhưng ngay cả khi thích độc lập, bạn vẫn sẽ có thể làm một mình. Tuy nhiên, để trở thành một người sáng tạo nội dung, ngoài kiến thức cơ bản trên giảng đường đại học, còn rất nhiều kỹ năng (sử dụng công nghệ, ngoại ngữ...) mà bản thân mỗi người phải tự học hỏi, hoàn thiện. Em xác định việc học hỏi, trau dồi bắt đầu từ khi còn là sinh viên năm 1, chứ không phải ra trường rồi thiếu gì, yếu gì mới học. Thời gian qua, em và các bạn trong nhóm vẫn đang làm những nội dung ngắn, không phải nội dung nào cũng kiếm được tiền. Tuy nhiên hiện tại, trải nghiệm và kinh nghiệm mới là điều mà chúng em quan tâm”.

Đứng trước “bước ngoặt” cuộc đời, bạn trẻ gen Z chủ động hơn trong sự lựa chọn ngành nghề cho bản thân.

Nhiều năm làm công tác đoàn, anh Vũ Phạm Ngọc Tân - Bí thư Đoàn Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh nhìn nhận: “Các bạn trẻ ngày nay năng động, ít “phụ thuộc” vào quyết định của người lớn, nhất là trong việc lựa chọn ngành, nghề theo học. Với các em học sinh Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh thì điều này càng rõ hơn. Bởi phần lớn các em từ nhỏ sống xa gia đình, cha mẹ lại chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, sinh sống ở các huyện miền núi, nên có nhiều sự định hướng đã không còn phù hợp. Với Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh, ngoài kiến thức cơ bản trong chương trình học, nhà trường cũng chú trọng trang bị cho học sinh các kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cần thiết. Đồng thời, thông qua các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp, học sinh cũng có điều kiện hiểu hơn về nhiều ngành nghề từ đó giúp các em nhận ra được năng lực, sở thích bản thân để có sự lựa chọn nghề nghiệp chuẩn xác hơn”.

Đồng quan điểm, cô Nguyễn Thị Lệ - Hiệu trưởng Trường THPT Tô Hiến Thành (TP Thanh Hóa) cho biết: “Trường THPT Tô Hiến Thành có 300 học sinh sẽ tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT 2023, trong đó có khoảng hơn 90% các em đăng ký tham gia xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng. Các em chủ động hơn trong việc lựa chọn ngành nghề theo học. Việc lựa chọn ngành nghề của bạn trẻ hiện nay không đơn thuần chỉ để có một công việc sau khi ra trường, mà còn là mong muốn được bộc lộ, phát huy năng khiếu bản thân, khẳng định cái “tôi” cá nhân - cá tính. Về phía phụ huynh, cũng đã có sự thay đổi trong việc định hướng nghề nghiệp cho con. Trên cơ sở lắng nghe, thấu hiểu, nhiều phụ huynh đã tôn trọng, ủng hộ việc lựa chọn ngành nghề của con mình”.

Những năm gần đây, hoạt động tư vấn hướng nghiệp... cho học sinh trong nhà trường luôn được chú trọng thực hiện.

Cũng theo cô giáo Nguyễn Thị Lệ: “Với thế hệ gen Z hiện nay, việc lựa chọn ngành, nghề không phải đến năm cuối cấp THPT các em mới quyết định, nhiều học sinh ngay khi bước chân vào cổng trường THPT đã có sự định hướng rất rõ, các em hiểu mình cần gì để có thể vững vàng “bước” đến tương lai. Vì thế, cùng với việc học trong nhà trường, nhiều học sinh còn chủ động học thêm một ngoại ngữ - như một “hành trang cần” cho bản thân... Không quá lời khi nói, các bạn trẻ ngày nay thực tế hơn trong lựa chọn ngành nghề. Đáng nói, xu hướng lựa chọn nghề của bạn trẻ gen Z đang bám sát với yêu cầu phát triển của xã hội. Đó thực sự là tín hiệu đáng mừng”.

Luôn theo sát hoạt động hướng nghiệp cho bạn trẻ, ông Hoàng Thanh Hà - Giám đốc Trung tâm Hướng nghiệp, dạy nghề và giới thiệu việc làm thanh niên tỉnh cho biết: “Trong năm 2023, trung tâm đã phối hợp với các đơn vị trường học tổ chức 25 buổi tư vấn hướng nghiệp, giới thiệu việc làm, du học, xuất khẩu lao động cho khoảng 26.000 lượt đoàn viên, thanh niên, học sinh trên địa bàn tỉnh. Với sự phát triển của xã hội, các bạn trẻ có nhiều hơn những sự lựa chọn ngành nghề theo học cũng như tìm kiếm công việc. Các ngành nghề đang được nhiều bạn trẻ lựa chọn như công nghệ thông tin; pha chế; điện tử điện lạnh; công nghệ ô tô; chăm sóc xe hơi... Đó đều là những ngành nghề bám sát với yêu cầu phát triển của xã hội. Nhìn cách bạn trẻ, đặc biệt là những bạn trẻ mà chúng ta vẫn gọi là gen Z lựa chọn ngành nghề, chúng ta thấy họ thực tế - thực dụng hơn trong việc quyết định tương lai của chính mình, không còn phụ thuộc nhiều vào gia đình như trước kia. Tuy nhiên, không phải vì thế mà gia đình, nhà trường “đánh mất” vai trò của mình với con trẻ. Thay vì ép buộc, áp đặt thì người lớn nên đứng ở vị trí định hướng, khơi dậy khát vọng và động viên con nỗ lực khẳng định bản thân trước những “bước ngoặt” cuộc đời".

Bài và ảnh: Thu Trang