Nhà giáo trong kỷ nguyên số: Nhiều khó khăn cần được tháo gỡ

Chuyển đổi số (CĐS) trong giáo dục không ngoài mục tiêu thay thế dần những phương pháp dạy học truyền thống, lạc hậu bằng ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) với phương pháp dạy tích cực, giúp người học và người dạy phát huy hết năng lực tư duy, sáng tạo... từ đó có được kết quả đào tạo tốt nhất. Tuy nhiên, với nhiều trường học (chủ yếu ở các huyện miền núi), ngoài khó khăn về hạ tầng thiết bị CNTT, trình độ ứng dụng của đội ngũ giáo viên còn nhiều hạn chế.

Các thiết bị CNTT ở Trường THCS Phùng Minh (Ngọc Lặc) không được đầu tư, do điều kiện vật chất của nhà trường còn khó khăn.

“Vùng trắng” thiết bị, đường truyền

Cô giáo Nguyễn Ngọc Lan, Hiệu trưởng Trường THCS Đồng Lương, xã Đồng Lương (Lang Chánh) cho biết: Trường có 230 học sinh học ở 4 khối lớp với 20 giáo viên, trong đó có 16 giáo viên đạt chuẩn. Để thực hiện ứng dụng CNTT trong dạy và học, đối với nhà trường là vô cùng khó khăn. Hiện tại nhà trường không có phòng máy vi tính nên không thể triển khai học môn Tin học. Trường có 1 tivi và 1 máy chiếu được mua lại cách đây hơn 10 năm nên không còn đạt chất lượng. Những thiết bị này phục vụ chủ yếu cho các đợt tập huấn, hoặc hội họp trực tuyến được kết nối giữa Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), Phòng GD&ĐT và nhà trường. Do thiết bị mua lại và có thời gian sử dụng quá lâu, cộng với đường truyền của nhà mạng không đảm bảo nên nhiều lúc cuộc họp bị gián đoạn do âm thanh, hình ảnh. Vì vậy, đảm bảo không bị gián đoạn, nhà trường đã khắc phục bằng cách kích loa để lấy tiếng từ điện thoại, lấy hình từ máy chiếu qua máy tính nhưng cũng không ổn lắm vì nhiều lúc màn hình bị trắng.

Trao đổi về việc dạy học trực tuyến cho các em nếu trong trường hợp dịch diễn biến phức tạp phải thực hiện giãn cách xã hội, cô Lan chia sẻ: Nhà trường chưa thể triển khai dạy học bằng hình thức này, bởi phần lớn học sinh thuộc diện gia đình khó khăn nên không được trang bị máy tính hay điện thoại thông minh Smartphone. Đồng nghĩa, những hộ gia đình này cũng chưa lắp mạng. Số còn lại, có máy tính, hay điện thoại thông minh, sóng rất yếu. Đợt đầu năm học 2021-2022, nhà trường đã thực nghiệm bằng cách tổ chức cho các em học nhóm gồm những em chưa có điện thoại, máy tính và mạng internet đến nhà em đảm bảo các điều kiện này nhưng qua nắm bắt từ các em và phụ huynh... sóng yếu và chập chờn.

Trường THCS Phúc Thịnh, xã Phúc Thịnh và liên Trường THCS Phùng Minh, xã Phùng Minh (Ngọc Lặc), hạ tầng, thiết bị CNTT phục vụ CĐS đang vấp phải những trở ngại. Cô giáo Quách Thị Quyển, Hiệu trưởng Trường THCS Phúc Thịnh và thầy giáo Đinh Viết Lợi, Hiệu trưởng Trường THCS Phùng Minh cho biết: Hiện tại, nhà trường có 1 máy chiếu từ chương trình “Chia khó vùng cao” và 1 tivi nhưng máy chiếu chỉ sử dụng khi có giờ thao giảng của giáo viên. Còn tivi được sử dụng khi nhà trường có buổi tập huấn và họp trực tuyến do Phòng và Sở GD&ĐT kết hợp tổ chức. Tuy nhiên, do địa phương nằm cách xa trung tâm nên đường mạng rất yếu, nhiều lúc bị ngắt quãng do trắng màn hình và âm thanh không nghe được.

Trao đổi về việc dạy học trực tuyến cho các em nếu trong trường hợp dịch diễn biến phức tạp, địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội, cả thầy Lợi và cô Quyển đều cho rằng rất khó thực hiện. Bởi, phần lớn học sinh thuộc diện gia đình khó khăn nên không được trang bị máy tính hay điện thoại thông minh. Hơn nữa, mạng cũng không có, hoặc nếu có sóng rất yếu. Vì vậy, nhà trường có phương án in bài, rồi gửi qua hệ thống bưu điện, đảm bảo việc học cho các em.

Năng lực ứng dụng CNTT của giáo viên còn nhiều hạn chế

Để thực hiện thành công CĐS trong giáo dục, bên cạnh yếu tố về hạ tầng, thiết bị CNTT, con người là chủ thể đóng vai trò quyết định trong việc ứng dụng các thiết bị công nghệ phục vụ việc giảng dạy. Vì vậy, để nâng cao năng lực ứng dụng CNTT cho những người làm công tác quản lý, đội ngũ giáo viên, ngoài những buổi tập huấn của sở và phòng GD&ĐT tổ chức, các nhà trường tổ chức bồi dưỡng nâng cao khả năng tiếp cận, ứng dụng CNTT cho giáo viên bằng cách học hỏi lẫn nhau: Người biết rồi, dạy cho người chưa biết theo hình thức “cầm tay chỉ việc”. Đến nay, phần lớn cán bộ, giáo viên trong ngành đã có ý thức trong việc cập nhật các kiến thức CNTT, nghiên cứu ứng dụng các phần mềm, ứng dụng trên các thiết bị phục vụ cho công tác giảng dạy trực tiếp hoặc trực tuyến. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều giáo viên khả năng ứng dụng CNTT còn hạn chế.

Do máy tính hư hỏng, phòng Tin học ở Trường THCS Phúc Thịnh đã bị bỏ không nhiều năm.

Trao đổi về vấn đề nhân lực trong việc ứng dụng CNTT vào dạy học, các thầy, cô: Nguyễn Ngọc Lan, Quách Thị Quyển, Đinh Viết Lợi, đều cho rằng, còn rất hạn chế. Nhiều thầy, cô (chủ yếu tập trung ở các thầy, cô lớn tuổi), ngại thực hiện việc số hóa các loại hồ sơ, sổ sách và ứng dụng CNTT trong dạy học. Vì vậy, còn tình trạng có thầy cô thực hiện thao tác chuyển giáo án vào hộp thư nhà trường) đang lúng túng, phải nhờ đồng nghiệp hỗ trợ.

Trong bối cảnh ngành giáo dục triển khai Chương trình giáo dục Phổ thông năm 2018 và đại dịch COVID-19 hoành hành, đẩy mạnh CĐS trong dạy và học là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, với thực tế hiện nay còn nhiều trường học (chủ yếu ở các huyện miền núi) những khó khăn về hạ tầng thiết bị CNTT, về khả năng ứng dụng CNTT còn nhiều hạn chế thì CĐS vẫn là một thách thức đòi hỏi sự chung tay, tháo gỡ từ nhiều phía.

Bài và ảnh: Minh Lý