Hành trình đi tìm mộ liệt sĩ: Quê nhà

Nhiều thân nhân liệt sĩ đã may mắn hơn khi tìm được mộ liệt sĩ thông qua các kênh thông tin. Họ đã có một cuộc hành trình để đưa hài cốt liệt sĩ về quê nhà. Trước đó, họ không có điều kiện để trực tiếp đi tìm và thậm chí ngay cả khi đã có thông tin về địa điểm quy tập mộ nhưng vì nhiều lý do nên việc đi thăm viếng, di chuyển khó thực hiện...

Cán bộ chính sách Phòng LĐTB&XH huyện Nông Cống hướng dẫn ông Lương Văn Sơn, thân nhân liệt sĩ Lương Công Chính ký nhận tiền hỗ trợ di chuyển hài cốt liệt sĩ.

Ngày 21/6/2023, một ngày đặc biệt quan trọng đối với anh Mai Văn Công. Đó là ngày anh và người thân đã đưa được hài cốt liệt sĩ Mai Văn Hợp (bố anh Công) về an táng tại nghĩa trang quê nhà - Nghĩa trang liệt sĩ Quốc tế Đồng Tâm, huyện Bá Thước (Thanh Hóa). Trước đó, hài cốt liệt sĩ Mai Văn Hợp đã được an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ thị xã Bình Long (Bình Phước).

Câu chuyện về người bố đã hy sinh cách đây 39 năm, sau này anh Công được nghe kể lại qua đồng đội của bố. Năm 1984, hạ sĩ - chiến sĩ Mai Văn Hợp ở Trung đội hỏa lực Đoàn A9 đã hy sinh và an táng tại Nghĩa trang Phum Cốp, huyện An Lung Veng, tỉnh Xiêm Riệp, Campuchia. Khi đó, anh Công mới 3 tuổi. Anh kể: “Gần nhà tôi, có một cựu chiến binh đã từng chiến đấu với bố ở Campuchia. Chính ông cùng đồng đội đã chôn cất bố tôi tại nước bạn. Hài cốt của bố sau này được quy tập về Việt Nam. Tuy nhiên, quy tập ở đâu thì gia đình không có thông tin. Đến năm 2010, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) tỉnh Thanh Hóa cho biết, hài cốt của bố tôi đã quy tập về Nghĩa trang liệt sĩ thị xã Bình Long”.

Nhưng phải 13 năm sau đó, kể từ khi nhận được thông tin cụ thể về địa điểm yên nghỉ của liệt sĩ Mai Văn Hợp, gia đình anh Mai Văn Công mới có điều kiện di chuyển hài cốt liệt sĩ về quê nhà. Chính quyền địa phương đã tổ chức lễ truy điệu và an tang hài cốt liệt sĩ Mai Văn Hợp tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc tế Đồng Tâm theo nguyện vọng của gia đình. Như vậy là sau 39 năm, vợ đã “gặp” được chồng, con đã “gặp” được cha. Một cuộc “gặp gỡ” đặc biệt. Sự đặc biệt này như anh Công chia sẻ: “Bố tôi nằm ở đâu, cũng đều có đồng đội. Về quê nhà, gia đình được gần bố hơn. May mắn hơn nhiều đồng đội, hài cốt của bố tôi đã được quy tập về nghĩa trang liệt sĩ và có đầy đủ thông tin”.

Đó là điều vô cùng quý giá. Vì hiện còn nhiều gia đình liệt sĩ vẫn chưa tìm được phần mộ của người thân. Hành trình đi tìm mộ liệt sĩ, vì vậy cũng sẽ kéo dài hơn.

Thực tế, ngày càng nhiều gia đình có mong muốn di chuyển hài cốt liệt sĩ về quê nhà. Tuy nhiên, sau khi có thông tin chính xác về phần mộ đã được quy tập thì cũng phải rất lâu sau đó, do nhiều nguyên nhân mà gia đình mới có thể thực hiện việc di chuyển.

Tại huyện Cẩm Thủy, chỉ tính riêng năm nay đã có 6 hài cốt liệt sĩ từ các nghĩa trang khác di chuyển về Nghĩa trang liệt sĩ của huyện. Theo ông Nguyễn Hải Sâm, Trưởng phòng LĐTB&XH huyện Cẩm Thủy, trước năm 2022, nghĩa trang huyện đang hạn chế về diện tích nhưng hiện nghĩa trang đã được di chuyển sang địa điểm mới, khang trang, rộng rãi hơn nên nhiều gia đình muốn đưa hài cốt liệt sĩ về quê nhà. Ông Sâm cho biết: “Số lượng hài cốt liệt sĩ di chuyển về có thể còn nhiều hơn. Tuy nhiên, có trường hợp, phần mộ đã tìm thấy nhưng thân nhân không còn hoặc có gia đình, điều kiện chưa cho phép nên cũng rất khó thực hiện việc di chuyển”.

Anh Mai Văn Công bên phần mộ của bố, liệt sĩ Mai Văn Hợp tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc tế Đồng Tâm (ảnh gia đình cung cấp).

Hơn 1 tháng trước, gia đình ông Nguyễn Văn Đáng ở xã Cẩm Bình đã di chuyển hài cốt liệt sĩ Nguyễn Xuân Mai (em trai ông Đáng) từ Nghĩa trang liệt sĩ huyện Vị Xuyên (Hà Giang) về an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện Cẩm Thủy (Thanh Hóa). Thiếu úy - Trung đội trưởng Nguyễn Xuân Mai hy sinh ngày 14/11/1987 tại mặt trận và được an táng tại Nghĩa trang xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên (Hà Giang). Anh Nguyễn Văn Hưng, con của ông Nguyễn Văn Đáng, người được ủy quyền để thực hiện di chuyển hài cốt liệt sĩ Nguyễn Xuân Mai kể lại: “Sau này, nhận được thông tin, hài cốt của chú tôi đã di chuyển đến nghĩa trang khác của tỉnh Hà Giang. Gia đình đã nhờ người quen lên mạng tìm kiếm thông tin, rất mừng đã tìm được địa chỉ nơi chú tôi yên nghỉ, đó là Nghĩa trang liệt sĩ huyện Vị Xuyên. Năm 2015, gia đình có đi thăm mộ chú 1 lần. Mãi đến năm 2023, mới có điều kiện di chuyển hài cốt của chú về Nghĩa trang liệt sĩ huyện Cẩm Thủy. 13 người trong gia đình đã lên Hà Giang đón chú về”.

Cuộc hành trình nào cũng đầy tâm trạng. Di chuyển hài cốt liệt sĩ về quê nhà, một hành trình dù ngắn nhưng là mong muốn cũng như tâm nguyện từ rất lâu của nhiều gia đình thân nhân liệt sĩ. Và cùng đồng hành, chia sẻ trong chuyến đi này, theo quy định của Chính phủ, thân nhân liệt sĩ, người được thân nhân liệt sĩ ủy quyền, người thờ cúng liệt sĩ được hỗ trợ kinh phí một lần khi di chuyển hài cốt liệt sĩ. (Điều 10 Nghị định số 75/2021/NĐ-CP của Chính phủ ngày 24/7/2021 quy định về chi hỗ trợ di chuyển hài cốt liệt sĩ).

Chúng tôi về Nông Cống vào đúng thời gian ông bà Phạm Thị Thơm và Lương Văn Sơn ở tiểu khu Đông Hòa, thị trấn Nông Cống (Nông Cống) đi nhận tiền hỗ trợ di chuyển hài cốt liệt sĩ. 3 tháng trước, ông Lương Văn Sơn và gia đình đã di chuyển hài cốt của em trai là liệt sĩ Lương Công Chính, hy sinh ngày 1/11/1985, từ Nghĩa trang liệt sĩ huyện Vĩnh Cửu (Đồng Nai) về Nghĩa trang liệt sĩ huyện Nông Cống (Thanh Hóa).

Từ năm 1985 đến năm 2010, gia đình ông Lương Văn Sơn không có điều kiện để đi tìm hài cốt liệt sĩ Lương Công Chính. Năm 2011, gia đình ông nhận được thông báo, em trai ông đã được quy tập tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện Vĩnh Cửu. Nhưng gia đình cũng không thể vào thăm viếng. Đầu tháng 2/2023, thông tin về mộ liệt sĩ Lương Công Chính một lần nữa được quản trang tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện Vĩnh Cửu đăng lên mạng xã hội. Ông Lương Văn Sơn nhớ lại: “Anh em trong nhà đọc được đã thông báo cho tôi. Lần này, gia đình quyết tâm đưa hài cốt em trai tôi về quê nhà. Nhưng cũng phải 7 tháng sau, chúng tôi mới sắp xếp được để đi đón em. Ngày đưa em về, bà con hàng xóm đến rất đông, chính quyền địa phương tổ chức lễ truy điệu rất chu đáo... Hôm nay, gia đình đi nhận tiền hỗ trợ cho công tác di chuyển hài cốt liệt sĩ”.

Thông tin từ Phòng LĐ,TB&XH huyện Nông Cống, trong năm 2023, huyện có 15 hài cốt liệt sĩ di chuyển từ các nghĩa trang khác trong nước về an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện và an táng tại gia đình. Đến nay, huyện Nông Cống đã hoàn thành việc chi trả tiền hỗ trợ di chuyển hài cốt liệt sĩ với tổng số tiền là 180 triệu đồng.

Quê nhà, nơi đây các anh sẽ mãi mãi an nghỉ trong lòng đất mẹ. “Cõi niết bàn ở nơi đó xa xăm/ Con về cạnh bên đài sen - Mẹ đón/ Vẫn cưng con như những ngày đỏ hỏn/ Cạnh mẹ cha ta lại được vuông tròn”.

Bài và ảnh: Vi An