Hỗ trợ nhà ở, đất ở nơi vùng cao, biên giới - Còn những vướng mắc

Với sự quyết tâm, các huyện miền núi cao, biên giới như Mường Lát, Quan Hóa... đã và đang nỗ lực để triển khai các chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) nghèo. Tuy vậy, quá trình triển khai còn những vướng mắc cần tháo gỡ.

Cán bộ xã Nhi Sơn thăm hỏi hộ dân ở bản Chim có nhu cầu về chuyển đổi mục đích sử dụng đất, góp phần an cư.

Khu phố Nghèo mong được hỗ trợ đất ở

Ngược ngàn lên huyện vùng cao, biên giới Quan Hóa, theo chân cán bộ phòng Dân tộc huyện Quan Hóa, chúng tôi về khu phố Nghèo, thị trấn Hồi Xuân. Mặc dù đã lên khu phố nhưng khu phố Nghèo còn khó khăn như tên gọi vốn có của nó. Cách thị trấn Hồi Xuân khoảng 6 - 7km, khu phố Nghèo những ngày sau bão số 3, một số hộ dân sống ở khu vực có nguy cơ sạt lở cao, phải di dời khẩn cấp, hiện nay chưa ổn định nơi ở, trong đó có gia đình Bí thư chi bộ Cao Văn Khánh.

Khu phố Nghèo có 115 hộ, 544 nhân khẩu, trong đó có 24 hộ nghèo, 74 hộ cận nghèo, đồng bào dân tộc Thái chiếm 98%. Thực hiện chương trình chính sách hỗ trợ về đất ở cho đồng bào DTTS, khu phố Nghèo đã tiến hành rà soát, lập danh sách hộ có nhu cầu về đất ở. Trong số 24 hộ nghèo của bản, có 8 hộ đồng bào DTTS nhu cầu về đất ở. Gia đình anh Bùi Thế Vinh, sinh năm 2004 là một trong những hộ nghèo, thuộc diện đặc biệt khó khăn có nhu cầu về đất ở của khu phố Nghèo. Mẹ Vinh mất sớm, bố bỏ đi, hai anh em Vinh được ông bà ngoại và gia đình bác ruột cưu mang. Hiện nay, Vinh đang đi làm công ty để nuôi em trai đang học lớp 11. Gia đình bà ngoại và bác ruột khó khăn nên Vinh mong muốn được Nhà nước hỗ trợ đất ở để anh em có thể ổn định cuộc sống. Ở thị trấn Hồi Xuân, qua rà soát, đánh giá, có 3 hộ có nhu cầu hỗ trợ đất đó là: anh Bùi Thế Vinh, khu phố Nghèo; bà Hà Thị Son và bà Hà Thị Công, khu phố Cốc.

Ông Hà Văn Nhiệt, Trưởng phòng Dân tộc huyện Quan Hóa cho biết: Quan Hóa có 15 xã, thị trấn, trong đó có 36 thôn, bản, khu phố đặc biệt khó khăn, 107 khu dân cư, đồng bào dân tộc Thái chiếm 68% dân số toàn huyện. Quan Hóa đang triển khai thực hiện 10 Dự án thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2030. Trong đó có Dự án 1 về “Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt”. Dự án 1 là một trong những dự án quan trọng nhất, liên quan đến nhà ở, đất ở, đất sản xuất... cho đồng bào DTTS nghèo. Năm 2022-2023, huyện Quan Hóa được hỗ trợ nhà ở cho 23 hộ, đến nay đã thực hiện xong. Năm 2024 huyện có 65 hộ được hỗ trợ nhà ở và đang triển khai thực hiện, dự kiến tháng 12 sẽ hoàn thành. Về hỗ trợ đất ở, qua rà soát, lập danh sách ở các xã, thị trấn, toàn huyện có 121 hộ đồng bào DTTS có nhu cầu đất ở, trong đó có xã Phú Xuân (80 hộ), năm 2024, trung ương và tỉnh phân bổ nguồn hỗ trợ đợt 1 (30 hộ). Hiện nay, huyện Quan Hóa đang rà soát lại số hộ đã đăng ký có nhu cầu về đất ở, đất sản xuất. Tuy nhiên điều kiện để được hỗ trợ theo đúng quy định là rất khó khăn, nếu xét thấy đủ điều kiện huyện sẽ phê duyệt danh sách để hỗ trợ cho các hộ nghèo theo đúng quy định.

Khó bố trí quỹ đất ở, đất sản xuất

Tại huyện vùng cao, biên giới Mường Lát, thời gian qua, được sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của UBND tỉnh, các sở, ban, ngành, các cấp ủy đảng, chính quyền trên địa bàn huyện đã lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện các dự án, chính sách hỗ trợ về nhà ở, đất ở, đất sản xuất... cho đồng bào DTTS nghèo. Đặc biệt, thực hiện nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS thuộc Dự án 1, Chương trình 1719 đã được triển khai đồng bộ trên địa bàn huyện, các phòng, ban có liên quan tích cực phối hợp xây dựng kế hoạch theo giai đoạn và hàng năm để triển khai thực hiện. Các chính sách liên quan đến đồng bào DTTS đang được triển khai, bước đầu đạt một số kết quả nhằm tích cực hỗ trợ nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào DTTS, góp phần củng cố niềm tin đồng bào DTTS đối với Đảng, Nhà nước.

Lãnh đạo phòng Dân tộc huyện Quan Hóa thăm, kiểm tra, rà soát nhu cầu hỗ trợ đất ở của bà con khu phố Nghèo, thị trấn Hồi Xuân.

Thực hiện Chương trình 1719 về hỗ trợ nhà ở, năm 2023-2024, huyện Mường Lát có 47 hộ DTTS nghèo được hỗ trợ nhà ở. Hiện tại, 25 hộ thực hiện xây dựng nhà ở năm 2023 đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, còn 22 hộ được hỗ trợ năm 2024 đang triển khai thực hiện. Đối với nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, huyện Mường Lát gặp một số khó khăn, vướng mắc như quỹ đất ở, đất sản xuất của địa phương không còn để hỗ trợ cho Nhân dân. Nhiều vị trí đất ở chưa được chuyển đổi mục đích đất ở, hiện đang là đất nông nghiệp, do vậy quỹ đất hợp pháp để các hộ tự nguyện chuyển nhượng cũng khó khăn. Tại xã Nhi Sơn, toàn xã có 12 hộ nghèo có nhu cầu hỗ trợ đất ở và nhiều hộ dân có nhu cầu hỗ trợ đất sản xuất, tuy nhiên, quỹ đất của địa phương không còn nên không thể hỗ trợ; có 56 hộ nghèo có nhu cầu hỗ trợ nhà ở, năm 2024 có 4 hộ được hỗ trợ về nhà ở theo Chương trình 1719, hiện nay đã thực hiện 80% tiến độ xây dựng. Nhiều hộ dân trên địa bàn có nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang đất ở nhưng vẫn chưa thể thực hiện.

Ông Hà Văn Tế, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Mường Lát cho biết: Thời gian qua, phòng đã tham mưu cho UBND huyện ban hành Quyết định về việc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2021-2030, hàng năm ban hành Kế hoạch sử dụng đất. Tổ chức thực hiện và công bố, công khai hồ sơ kế hoạch sử dụng đất hàng năm, đảm bảo phù hợp các chỉ tiêu sử dụng đất được phân bổ. Đồng thời tăng cường tuyên truyền về Luật đất đai để người sử dụng đất nắm vững các quy định của pháp luật, sử dụng đất đúng mục đích, tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Phòng cũng phối hợp với các phòng liên quan triển khai thực hiện các chính sách liên quan đến hỗ trợ nhà ở, đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS trên địa bàn. Tuy nhiên, hiện nay quỹ đất ở, đất sản xuất của địa phương không còn để hỗ trợ cho Nhân dân, nhiều vị trí đất ở chưa được chuyển đổi mục đích đất ở, đang là đất nông nghiệp. Đất sản xuất của địa phương không còn, chủ yếu là đất rừng phòng hộ, đất rừng quốc phòng, do vậy địa phương không thể hỗ trợ đất sản xuất cho Nhân dân. Hiện nay, phòng, UBND huyện cũng đang phối hợp với một số đồn biên phòng trên địa bàn để lập hồ sơ, bàn giao một số diện tích đất thuộc Bộ đội Biên phòng quản lý, bảo vệ, giao cho các hộ dân để phát triển sản xuất, triển khai thực hiện việc chuyển giao đất rừng theo quy định của pháp luật hiện hành.

Bài và ảnh: Bùi Huấn