Xóa vựa muối, diêm dân gặp khó khăn

Thực hiện chủ trương của tỉnh, các diêm dân chuyển đổi từ sản xuất muối sang ngành nghề khác. Tuy nhiên, diêm dân vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong việc chuyển đổi nghề và tìm việc làm.

Loay hoay chuyển đổi nghề

Về thăm những cánh đồng muối trước đây giờ được thay bằng các đầm nuôi trồng thủy hải sản. Với việc chuyển đổi này đã mang lại hiệu quả kinh tế cao so với làm muối. Thế nhưng, chi phí đầu tư ban đầu rất lớn, khiến cho nhiều hộ dân không thể chuyển đổi được. Trong khi đó, tỉnh lại chưa có cơ chế hỗ trợ đối với diêm dân tự nguyện chuyển đổi nghề nghiệp.

Theo anh Đào Văn Thi, thôn Tam Hòa, xã Hòa Lộc là một trong những hộ thực hiện chuyển đổi nghề muối sang nuôi trồng thủy hải sản. Anh Thi chuyển đổi 2.600m² đất làm muối của gia đình và thu mua thêm 6.000m² đất của các hộ dân khác để chuyển sang nuôi tôm và cá từ đầu năm 2017. Kinh phí ban đầu, anh đầu tư cho việc đào ao, bạt bờ để nuôi tôm, cá, là 300 triệu đồng. Vốn đầu tư chưa có nên thời đầu anh nuôi trồng theo mô hình bán công nghiệp nhưng hiệu quả chưa cao. Cuối năm 2017, anh mạnh dạn vay vốn đầu tư chuyển sang mô hình nuôi tôm, cá công nghiệp với vốn đầu tư khoảng 1,3 tỷ đồng. Hiện nay, sau khi trừ chi phí, gia đình anh thu nhập được khoảng 600 triệu đồng/năm. “Khi làm muối thì một ngày cật lực lắm cả hai lao động chỉ được 300 nghìn đồng. Mà trong khi đó một năm chỉ sản xuất muối có 5 tháng thôi. Còn nuôi trồng thủy sản, nhiều người làm thuê cho các đầm tôm cũng có thu nhập 5 - 6 triệu đồng/ tháng (trừ chi phí ăn uống), có việc làm cả năm. Nhưng khó khăn nhất khi chuyển đổi mô hình từ sản xuất muối sang nuôi trồng thủy sản thì yêu cầu nguồn vốn lớn,kỹ thuật và đầu ra cho sản phẩm”, anh Thi cho biết.

Kinh phí đầu tư thì lớn trong khi nhiều hộ diêm dân điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn. Bà Trương Thị Đa, chia sẻ: Muốn chuyển đổi sang nuôi trồng thủy sản cần có vốn hàng trăm triệu đồng. Mà điều kiện kinh tế khó khăn. Trong khi tôi có một mìnhkhông thể thực hiện chuyển đổi mô hình sản xuất này. Bên cạnh đó, đất sản xuất muối đã lâu năm bị nhiễm mặn nặng cũng không thể chuyển đổi sang đất nông nghiệp được. Sau này xóa bỏ nghề muối, tôi cũng chưa biết làm gì để sinh sống. Vì tuổi đã cao còn kiếm được việc gì để làm đây.

Trao đổi với ông Nguyễn Văn Huân - Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Lộc, cho biết thêm: Nghề muối là nghề truyền thống lâu đời của người dân Hòa Lộc. Nơi đây, từng là lá cờ đầu của tỉnh về sản lượng sản xuất muối. Thế nhưng, từ năm 2000 đến nay, giá muối xuống, sản xuất đạt năng suất thấp khiến đời sống nhân dân vất vả. Thực hiện chủ trương của tỉnh, xã Hòa Lộc đã và đang từng bước chuyển đổi diện tích đất sản xuất muối sang các ngành nghề. Trong đó, đối với diện tích chuyển đổi thành cụm công nghiệp, người dân được đền bù đất theo đơn giá, hỗ trợ của Nhà nước. Còn lại, những hộ dân tự nguyện chuyển đổi sang ngành nghề khác thì vẫn chưa có hỗ trợ gì.

Diêm dân gặp nhiều khó khăn trong việc chuyển đổi sang nghề khác. (Ảnh: Phạm Nhài)

Khó khăn tìm việc làm

Với những khó khăn như vốn đầu tư lớn, chưa có kỹ thuật,... khiến nhiều hộ không thể chuyển đổi sang nuôi trồng thủy hải sản, bắt buộc họ phải đi tìm một công việc khác phù hợp để nuôi sống bản thân và trang trải cuộc sống gia đình.

Xã Hòa Lộc có 2 cánh đồng muối là cánh đồng Trương Xá (15,48 ha) và Nam Tiến (62 ha). Cánh đồng Trương Xá đã thực hiện chuyển đổi 70% diện tích đất làm muối sang cụm công nghiệp, chỉ còn khoảng 30% diện tích sản xuất muối; Cánh đồng Nam Tiến đã có 8,2 ha đất muối của 13 hộ dân chuyển sang nuôi trồng thủy sản. Hiện nay, toàn xã còn hơn 300 hộ đang trực tiếp sản xuất muối. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 50% số hộ là sản xuất thường xuyên. Hiện UBND xã Hòa Lộc đang xây dựng quy hoạch để chuyển đổi các diện tích sản xuất muối trên.

Trong khi đó, xã Hải Bình (huyện Tĩnh Gia) lại trong tình trạng người dân không có việc làm, đất làm muối thì vẫn bỏ hoang. Hơn 40 ha diện tích sản xuất muối nằm trong quy hoạch với 1 phần là cụm công nghiệp, một phần là cụm dân cư nên không thể chuyển đổi vào mục đích khác. Sau nhiều năm kêu gọi đầu tư, có 7 công ty đã được phê duyệt dự án đầu tư và đã đền bù cho diêm dân gần 10 ha đất. Hiện vẫn còn hơn 30 ha đất làm muối bị bỏ hoang, vẫn chưa kêu gọi được nhà đầu tư vào xây dựng.

Theo ông Trần Văn Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Bình, cho biết: Toàn xã có hơn 700 hộ dân làm muối. Sau khi diện tích làm muối bị ảnh hưởng không thể sản xuất được, người dân cũng đã tự tìm cho mình công việc khác để lấy kế sinh nhai. Hiện, diêm dân đã tự chuyển sang các nghề: chế biến hải sản, làm công nhân trong công ty giày da, thợ xây, thợ mộc, buôn bán nhỏ... theo thống kê có 97% diêm dân đã có việc làm. Tuy nhiên, để diêm dân yên tâm, ổn định tư tưởng, cơ quan chức năng cần có chính sách thu hút đầu tư để thu hồi đất, tránh để lãng phí tài nguyên đất đai. Nghề muối không còn, thế hệ tương lai sẽ thiệt thòi khi mất nghề truyền thống. Vì vậy, cần quan tâm đến chính sách việc làm lâu dài, đảm bảo ổn định đời sống cho diêm dân.

Tính đến 30/8 năm nay, diện tích sản xuất muối toàn tỉnh là 186 ha (giảm 5,6% so với cùng kỳ) tập trung tại 2 huyện Hậu Lộc và Tĩnh Gia với 1.882 hộ/4.200 lao động, sản lượng muối đạt 7.920 tấn (bằng 52,5% so cùng kỳ). Sản xuất muối vẫn theo phương thức truyền thống, phục vụ cho nhu cầu của nhân dân trong tỉnh. Thu nhập bình quân của diêm dân đạt 5-6 triệu đồng/ người/ năm.

Trao đổi về vấn đề trên, bà Hoàng Thị Hà, Phó phòng chế biến nông, lâm, thủy sản và muối, Chi cục Phát triển nông thôn, Sở NN&PTNT tỉnh Thanh Hóa cho biết: Hiện nay, chúng tôi đã đề xuất phương án bàn giao diện tích muối không sản xuất của 2 xã Hải Hà, Hải Thượng (huyện Tĩnh Gia) cho Ban quản lý Khu kinh tế Nghi Sơn, bồi thường đất sản xuất, tài sản trên đất, hỗ trợ đời sống, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho diêm dân theo quy định. Còn lại, UBND tỉnh cũng đã giao cho huyện Hậu Lộc, Tĩnh Gia xây dựng đề án quy hoạch diện tích sản xuất muối không hiệu quả sang mô hình cụm công nghiệp hoặc nuôi trồng thủy sản, đảm bảo đời sống cho nhân dân sau khi dừng sản xuất muối.

Sao Mai