Sách cho năm học mới: Cần sự định hướng

Bước vào năm học mới 2019 - 2020, nhiều bậc phụ huynh không khỏi đau đầu trong việc lựa chọn, mua sách vở cho con đến trường. Vấn đề tưởng chừng đơn giản nhưng giữa “ma trận” các loại sách trên thị trường hiện nay, để chọn đúng, chọn trúng những đầu sách tốt, thật sự hiệu quả, giúp ích cho việc học của học sinh thì dường như vẫn là nỗi băn khoăn của người làm cha mẹ.

Thị trường sách tham khảo vô cùng đa dạng, phong phú với nhiều tựa sách của nhiều tác giả, NXB khác nhau.

"Ma trận" sách tham khảo

Với mong muốn dành những thứ tốt đẹp nhất cho con, nhiều bậc phụ huynh không tiếc tiền đầu tư, từ việc chọn trường nổi tiếng, thầy cô có uy tín đến tìm mua những đầu sách, vở giúp cho việc học hành của con được thuận lợi. Đánh trúng tâm lí “không tiếc tiền” và thậm chí là “thừa hơn thiếu” của phụ huynh, hàng trăm, hàng ngàn đầu sách tham khảo dành cho học sinh các cấp trong dịp đầu năm học mới cũng vì thế mà “lên ngôi”.

Đầu năm học mới được xem là thời điểm vàng doanh thu của nhiều đơn vị kinh doanh sách trên địa bàn TP Thanh Hóa. Để kích cầu, nhiều nhà sách không quên “tung” ra những chương trình khuyến mãi, giảm giá nhiều mặt hàng, đặc biệt là các loại sách tham khảo.

Nằm trên tuyến phố kinh doanh sầm uất bậc nhất TP Thanh Hóa, Nhà sách Tiền Phong vì thế mà thu hút khá đông khách hàng. Dạo quanh nhà sách dịp này, dễ nhận ra những khu vực sách dành cho học sinh đầu cấp có khá đông người tìm kiếm. Tại đây, chị Lê Thị Hiền (phường Nam Ngạn - TP Thanh Hóa) cho biết: "Con đầu của gia đình năm nay vào lớp 1. Tuy nhiên, ngoài sách giáo khoa thì sách tham khảo khiến chị vô cùng băn khoăn bởi quá nhiều đầu sách của nhiều nhà xuất bản khác nhau. Chưa kể đến những đầu sách lại lấy tên khá giống nhau, nên dù đã được cô giáo giới thiệu trước nhưng tôi cũng không khỏi nhầm lẫn".

Đứng trước kệ sách tham khảo dành cho học sinh tiểu học, thật khó có ai dám nhận mình là người tiêu dùng thông thái. Chỉ mới sách dành cho học sinh lớp 1 thôi đã khiến cho người ta dễ chóng mặt. Riêng môn Toán đã có những đầu sách nghe tên cũng đã thấy rất “kêu”: Phát triển và nâng cao Toán; Ôn luyện kiến thức phát triển kĩ năng Toán; Bồi dưỡng Toán; Nâng cao và bồi dưỡng học sinh giỏi; 36 bộ đề ôn luyện Toán... Chưa kể đến những đầu sách tham khảo dành cho các môn tiếng Việt, tiếng Anh; Mỹ thuật...

Với học sinh lớp 2, lớp 3... thì số lượng đầu sách tham khảo cũng không kém cạnh: 25 đề kiểm tra học sinh giỏi tiếng Việt 1,2; Bài tập cuối tuần tiếng Việt 2; Bài tập tiếng Việt nâng cao; Đề kiểm tra học kì cấp tiểu học... Cứ như vậy, thị trường sách tham khảo dành cho học sinh các cấp học vô cùng phong phú, đa dạng. Trong "ma trận" ấy, phụ huynh có thể lựa được cho con em mình cuốn sách hữu ích thì quả là không hề dễ dàng. Chưa kể đến, ở khu vực nông thôn, do điều kiện khó khăn và ít sự lựa chọn, phần đa phụ huynh chủ yếu mua sách tham khảo cho con dựa trên “lời giới thiệu” của người bán hàng, nên rất khó kiểm chứng hiệu quả của sách tham khảo.

Có một điều dễ nhận thấy, các đầu sách tham khảo hầu như đều được đặt những tựa sách nghe rất hấp dẫn, đầy tính thuyết phục (bồi dưỡng; ôn luyện...). Bên cạnh đó là màu sắc, hình ảnh trang trí bắt mắt... đánh trúng tâm lí phụ huynh và các em học sinh. Để rồi, dù muốn hay không thì người ta sẽ không khỏi băn khoăn, kiểu như: Nếu không mua cuốn sách đó thì liệu có thiếu. Và từ băn khoăn đến quyết định móc hầu bao để mua cũng là điều vẫn thường xảy ra. Để rồi có những em học sinh mới bước vào lớp 1, đọc chưa thông viết chưa thạo song số lượng sách được bố mẹ mua cho đã lên đến vài chục cuốn. Chỉ có điều không ai biết những cuốn sách kia hiệu quả đến đâu. Thực tế là ở các hiệu sách cũ, rất nhiều sách tham khảo còn mới cóng giống y hệt cuốn sách được bày bán trong nhà sách với giá bán khá rẻ, thậm chí có những cuốn chưa được lật giở.

Tại sao các đầu sách tham khảo lại nhiều như vậy? Bên cạnh nhu cầu học của các em học sinh thì có một điều rất rõ, giá của sách tham khảo đắt hơn rất nhiều lần so với sách giáo khoa. Đơn cử, sách giáo khoa dành cho học sinh tiểu học thường có giá từ 5 - 15 nghìn đồng, nhưng với sách tham khảo thường phổ biến trong khoảng từ 25 - 50 nghìn đồng, có những cuốn lên đến gần 100 nghìn đồng. Và một người bạn có thâm niên gần 10 năm trong lĩnh vực kinh doanh sách vở cũng không ngại ngần khi chia sẻ: “Lợi nhuận chính đến từ sách tham khảo, còn sách giáo khoa thì rất ít”.

Cần sự định hướng

Trao đổi về vấn đề nay, bà Lê Thu Lan - Phó Trưởng phòng GD&ĐT Hoằng Hóa cho biết: “Vào đầu năm học, Phòng GD&ĐT huyện đã có công văn gửi đến các nhà trường, trong đó có nội dung yêu cầu nhà trường không được tiếp thị, giới thiệu, quảng cáo về các loại sách tham khảo. Tuy nhiên, tùy thuộc vào mỗi bộ môn và nhiệm vụ giảng dạy mà mỗi giáo viên đứng lớp sẽ có định hướng giới thiệu những đầu sách bổ trợ cho phụ huynh và học sinh nhằm đáp ứng việc học tập được tốt hơn. Vậy nên, vai trò của giáo viên trong câu chuyện lựa chọn sách tham khảo cho học sinh là vô cùng quan trọng”.

Bất cứ tựa sách, đầu sách nào khi đã được xuất bản và bày bán công khai trên thị trường đều hợp pháp, nhưng sản phẩm ấy có chất lượng tốt hay không thì cần phải kiểm chứng. Tuy nhiên, có một thực tế đã và đang diễn ra, vì lợi nhuận không ít nhà xuất bản, nhà sách, đơn vị kinh doanh vẫn đang “bắt tay” cùng nhau để đưa ra thị trường những tựa sách “không đảm bảo chất lượng”, trong đó phần nhiều là sách tham khảo. Phụ huynh tốn tiền, học sinh tốn công và thị trường sách thì thêm nhiễu loạn. Vậy nên, để lựa chọn được những đầu sách thực sự chất lượng dành cho các em học sinh thì không chỉ phụ huynh phải nỗ lực là người tiêu dùng thông minh, mà vai trò, trách nhiệm định hướng của thầy cô giáo, ngành chuyên môn cũng cần đến sự công tâm, cẩn trọng.

Thu Trang