Thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp: Gỡ khó từ cơ sở (Bài 3) - Thúc đẩy chuyển đổi số - yếu tố tiên quyết để gỡ khó

Kết quả cho thấy, nhiều địa phương đã có bước tiến rõ nét trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, song vẫn còn những “điểm nghẽn” cần tháo gỡ, trong đó có việc thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số ngay từ cơ sở.

Cán bộ xã Sơn Điện làm việc sau khi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Ảnh: THẢO NGUYÊN

Thay đổi tư duy tiếp cận công nghệ

Tiếp cận công nghệ hiện đang là việc khó của hầu hết các địa phương, đặc biệt với các xã miền núi. Từ thực tiễn triển khai mô hình mới, Bí thư Đảng ủy xã Sơn Điện Trịnh Vinh Lực cho biết: "Cần thiết nhất vẫn là phải thay đổi tư duy tiếp cận công nghệ. Một trong những rào cản lớn nhất là tâm lý ngại thay đổi. Khi Chính phủ triển khai dịch vụ công trực tuyến, nếu cán bộ vẫn giữ suy nghĩ “giải quyết trực tiếp mới chắc chắn” thì việc số hóa hồ sơ cũng chỉ mang tính hình thức, không giúp cải thiện hiệu quả phục vụ người dân. Chúng tôi xác định rõ không thể vận hành hiệu quả mô hình mới nếu chỉ thay đổi cơ cấu, mà cần thay đổi tư duy điều hành, phương thức phục vụ và cách tiếp cận công nghệ".

Để thực hiện “khát vọng” chuyển đổi số, trong giai đoạn 2025–2030, xã Sơn Điện xác định ba hướng đi đột phá đó là đổi mới tư duy quản trị nhà nước, chuyển từ “quản lý hành chính” sang “phục vụ phát triển”; Thúc đẩy chuyển đổi số đồng bộ, xây dựng “chính quyền số - xã thông minh”; Phát triển đội ngũ cán bộ chất lượng cao, vừa có năng lực chuyên môn, vừa có kỹ năng số và tinh thần phục vụ Nhân dân.

Một điều thấy rõ nhất là nhờ việc tiếp nhận trực tuyến mà số lượng hồ sơ từ 1/7 đến nay tăng đáng kể. Nếu trong 6 tháng đầu năm, bộ phận một cửa tiếp nhận 47 hồ sơ; thì trong gần 4 tháng (từ ngày 1/7 đến 21/10) trung tâm đã tiếp nhận 454 hồ sơ (429 hồ sơ tiếp nhận trực tuyến (94,5%); 25 hồ sơ tiếp nhận trực tiếp (4,5%); có 453 hồ sơ đã giải quyết, tỷ lệ hoàn thành trước và đúng hạn đạt 98,7%. Ông Trịnh Vinh Lực hồ hởi: "Con số nói lên hành động. Rõ ràng, đang có sự thay đổi về nhận thức”.

“Có nhận thức đúng chưa đủ, mỗi người dân phải có ý thức nâng cao trình độ về công nghệ”, đó là quan điểm của bà Nguyễn Thị Dịu, Phó Chủ tịch UBND xã Hậu Lộc. Bà Dịu cho hay: “Với những địa phương có mặt bằng dân trí cao thì tổ chức trực tuyến hay ứng dụng công nghệ số có vẻ thuận lợi hơn. Với địa phương chúng tôi đây thực sự là điểm nghẽn”.

Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Hậu Lộc hiện có 5 cán bộ và 1 phó giám đốc phụ trách. Với phương châm: “Không để Nhân dân chờ đợi nhiều; không để cán bộ ngồi chơi”, tính đến ngày 23/10, trung tâm tiếp nhận 2551 hồ sơ, trong đó giải quyết trước hạn là 1257; đúng hạn là 1201; đang xử lý: 25; trả lại và rút hồ sơ: 68. Tỷ lệ trả đúng hạn là 100%. Các lĩnh vực khá nhiều thủ tục hành chính như chứng thực và hộ tịch thì trung tâm đang phân quyền cho tất cả cán bộ.

“Tỷ lệ người dân tự làm các thủ tục khá thấp, hầu hết cán bộ phải “làm hộ”. Khi bà con không biết công nghệ, thì chắc chắn trung tâm phục vụ hành chính công còn vất vả”, ông Phan Tuấn Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Hậu Lộc cho biết.

Xã Hậu Lộc có những thuận lợi nhìn thấy rõ đó là được tiếp nhận cơ sở vật chất của huyện cũ nên điều kiện cơ sở vật chất khá tốt; các cán bộ, công chức đều có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm. “Cùng với việc tăng cường hướng dẫn, tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng về công nghệ thông tin, chuyển đổi số, chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ ở cơ sở, thì người dân cũng phải quan tâm đến công nghệ. Quan trọng nhất vẫn là ý thức nâng cao trình độ của mỗi người dân”, bà Dịu khẳng định.

Gỡ "vướng" từ phố, thôn

Phường Quảng Phú được thành lập trên cơ sở sáp nhập từ 7 phường: Quảng Tâm, Quảng Phú, Quảng Cát, Quảng Hưng, Quảng Đông, Quảng Thành và Quảng Thịnh, với dân số hơn 77.500 người trên tổng diện tích 41,34km2 - là một đơn vị hành chính có quy mô lớn. Ngay sau khi đi vào hoạt động, bên cạnh việc kiện toàn tổ chức bộ máy, bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức phù hợp, đảm bảo hoạt động hiệu quả, phường tập trung đổi mới phương thức hoạt động theo hướng gần dân, lắng nghe, đối thoại và giải quyết kịp thời các kiến nghị, nguyện vọng chính đáng của Nhân dân.

Chuyển đổi số góp phần thực hiện các thủ tục hành chính đơn giản, thuận lợi cho người dân. Ảnh: THẢO NGUYÊN

Tính đến ngày 20/10/2025, với tổng số hồ sơ tiếp nhận 7.427, trong đó trực tuyến là 6.065 và trực tiếp là 1.362. Xác định cải cách hành chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, UBND phường Quảng Phú đã đầu tư hạ tầng, trang thiết bị hiện đại cho trung tâm phục vụ hành chính công; bố trí 11 cán bộ, công chức chuyên trách tiếp nhận, xử lý hồ sơ; cùng với đó là 4 cán bộ không chuyên trách trực tiếp hỗ trợ, hướng dẫn người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến.

Tuy nhiên, theo Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Quảng Phú Nguyễn Thị Thu Hà, để chính quyền 2 cấp vận hành thông suốt thì cán bộ phố đóng vai trò quan trọng. Giải thích rõ hơn về điều này, anh Nguyễn Huy San, Bí thư chi bộ phố Quyết Thắng cho biết: "Từ khi thực hiện chính quyền 2 cấp, chúng tôi đã phải làm việc không kể thời gian vì ngoài việc của phường còn phải giải quyết việc ở cơ sở. 10 năm làm trưởng phố và hiện là bí thư chi bộ, tôi càng thấy rõ sự quan trọng của công nghệ số. Từ tổ dân phố Quyết Thắng đến trung tâm phường khoảng 12km, nếu không biết sử dụng điện thoại thông minh, máy tính, máy in,... có khi chỉ đi lại cũng vừa hết ngày, đó là chưa kể, với 500 hộ dân trong phố, việc tuyên truyền trực tiếp đầy đủ các chính sách là rất khó. Hiện, nhà văn hóa 8 phố trên địa bàn phường đã được trang bị tivi, có kết nối wifi, trang bị camera nhưng nếu không có máy tính, máy in thì không thể triển khai đến đảng viên và Nhân dân đầy đủ".

Khẳng định điều này, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Nguyễn Thị Thu Hà chia sẻ: "Công nghệ dần dần sẽ học được, vấn đề là phải có trang thiết bị. Đơn cử như chương trình học nghị quyết, nếu ở tổ dân phố có tivi kết nối internet thì các cán bộ tổ dân phố không phải đi 10 - 15km nữa mà ở tại nhà văn hóa tổ dân phố, họ cùng với thành viên các tổ chức đoàn thể và cả người dân cũng có thể được lắng nghe".

Quá trình thúc đẩy chuyển đổi số là xu thế tất yếu, không phải của riêng ai, hay của bộ phận nào. Tháo gỡ “điểm nghẽn” trong việc chuyển đổi số, chắc chắn sẽ vận hành tốt chính quyền tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Chi Anh