Trên đất Thiên Phủ (Bài 3): Nắng trên rẻo cao

Trước khi sáp nhập, xã Nam Động cũ và xã Thiên Phủ cũ đều là những vùng đất khó. Khi 2 xã “về với nhau”, thành lập xã Thiên Phủ mới, khó chồng khó, đặt ra nhiều thách thức đối với đảng bộ, chính quyền địa phương.

Xã Thiên Phủ đã chọn bản Lở để xây dựng điểm đến du lịch cộng đồng.

1. Nhưng, như khẳng định của ông Phan Văn Đại, Chủ tịch UBND xã Thiên Phủ thì đây là mảnh đất dù khó nhưng đầy tiềm năng.

Khó và nghèo. Nghèo về vật chất, nghèo về tinh thần và nghèo về tri thức. Mảnh đất là nơi sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số nên nhìn cái nghèo rất rõ và cái nghèo này được hệ thống chính trị nhìn ở góc độ rộng chứ không nhìn ở góc độ hẹp.

Khó, nghèo vì phần lớn đầu ra của các sản phẩm chưa được kết nối và hơn thế, bà con hạn chế rất lớn về khát vọng vươn lên...

Nghèo về vật chất, tất nhiên không thể một sớm, một chiều mà tạo ngay thay đổi, phải xác định đó là một cuộc hành trình dài và cần phải có những bước tính căn cơ... “Chúng tôi đã rà soát các hệ thống sản xuất, kinh doanh trên địa bàn”, ông Đại nói. “Sau đó, xác định mô hình, mô hình nào, nhiệm vụ nào trọng tâm trong phát triển kinh tế. Xã có định hướng rất nhiều về cây trồng và trọng tâm vẫn là cây luồng...”.

Tháng 8/2025, xã Thiên Phủ “bắt tay” với Nhà máy sản xuất ván tre OSB staBOO Thanh Hóa tại xã Thiết Ống (huyện Bá Thước cũ). Hai bên đã thống nhất ký kết biên bản ghi nhớ một số nội dung về việc hợp tác khai thác và phát triển bền vững vùng nguyên liệu tre luồng của xã Thiên Phủ.

Ông Phan Văn Đại, Chủ tịch UBND xã Thiên Phủ, nhấn mạnh: “Sự hợp tác này với mục đích khai thác và phát triển bền vững vùng nguyên liệu tre luồng tại xã Thiên Phủ, cung cấp nguyên liệu một cách ổn định cho nhà máy. Từ đó, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Khi đã cân bằng giá luồng và xây dựng được chứng chỉ rừng bền vững (FSC) để nâng cao giá trị cây luồng thì đây có thể là “kho vàng xanh” để thoát nghèo và là một trong những giải pháp căn cơ để thoát nghèo”.

Riêng đối với cây cà phê chè Arabica, ông Đại cho biết: "Vừa rồi, xã cũng có đi khảo sát mô hình trồng cây cà phê chè của hộ gia đình anh Hà Văn Ngợi. Cây cũng đang trong giai đoạn thử nghiệm và để cho thu hoạch thì phải chờ sau 3 năm, lúc đó mới đánh giá được hiệu quả. Xã cũng đang khuyến khích nhân rộng mô hình, tiến tới thành lập HTX”.

2. Nhưng, phát triển kinh tế phải hài hòa với phát triển văn hóa, không thể nghèo về tinh thần, nghèo về giá trị truyền thống. Đây cũng là câu chuyện khá thú vị ở Thiên Phủ như Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Thiên Phủ Hà Huy Biến đã bày tỏ sự vui mừng: “Nghèo về giá trị truyền thống là rất đáng lo nhưng ở Thiên Phủ thì tất cả các bản đang phát huy rất tốt vấn đề này”.

UBND xã Thiên Phủ và Nhà máy sản xuất ván tre OSB staBOO Thanh Hóa tại xã Thiết Ống ký kết biên bản ghi nhớ.

Theo đó, tại chợ phiên Mường Khăng, xã đã kết hợp giữa hoạt động thương mại với không gian văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao... Chợ phiên tổ chức 2 tuần/lần. Xuống chợ, không chỉ thưởng thức vô vàn món ăn đậm bản sắc vùng cao mà còn được hòa mình với sự kết hợp giữa khua luống và trống, chiêng - nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc Thái... “Khách phải được trải nghiệm không gian văn hóa độc đáo này”, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Thiên Phủ Hà Huy Biến nhấn mạnh. “Cứ mỗi phiên chợ thì sẽ có một bản phục vụ giao lưu văn nghệ... Tinh thần này góp phần tạo nên sự cố kết cộng đồng, gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống...”.

Như Chủ tịch UBND xã Thiên Phủ Phan Văn Đại đã từng chia sẻ, Thiên Phủ là mảnh đất giàu tiềm năng, trong đó có tiềm năng về du lịch. Cụ thể, Thiên Phủ có hang động nguyên sơ, những nếp nhà sàn, những cánh rừng già đẹp mê mẩn và như đã đề cập, Thiên Phủ với những giá trị văn hóa truyền thống đang được bảo tồn và phát huy...

Lợi thế này đã đưa đến bài toán về phát triển du lịch cộng đồng. Vẫn biết từ ý tưởng đến hiện thực là cả một quá trình nhưng khi ý tưởng được nhen nhóm thì tinh thần trỗi dậy. Tháng 9/2025, khu tái định cư bản Lở đã được xã Thiên Phủ chọn để xây dựng điểm đến du lịch cộng đồng. “Bà con phải được tiếp cận với mô hình này, vừa để phát triển kinh tế, vừa để gìn giữ giá trị văn hóa...”. Chủ tịch UBND xã Thiên Phủ Phan Văn Đại khẳng định.

“Ai là người hướng dẫn bà con làm du lịch?”. Trưởng bản Lở Hà Văn Hạnh “khoe”: “Lãnh đạo xã về nhắc nhở, động viên bà con quét sạch đường làng, ngõ xóm, dọn dẹp nhà cửa, làm sạch nhà vệ sinh... 36 hộ ở khu tái định cư cũng đã làm tường rào, rồi thành lập các tổ vệ sinh môi trường, tổ tự quản, tổ múa, tổ ẩm thực... để phục vụ du khách. Đến nay, cũng đã có khoảng 50 khách về với bản, trong đó có 4 khách nước ngoài. Khách đến, cũng thấy khoai khoái”.

Hành trình làm du lịch cộng đồng còn dài, cần thiết phải có sự đầu tư về nhân lực, tài chính. Ở Thiên Phủ, tài chính chưa có, nhân lực thì có nhưng tay nghề thì chưa... Tất cả, dù chỉ mới là manh nha nhưng cũng đã thể hiện được khát vọng trên đất khó...

Đất khó Thiên Phủ, vẫn còn đó nhiều hứa hẹn ngày về...

Bài và ảnh: Vi An