Giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa làng

Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) đã thổi một luồng gió mới vào việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa làng, xã. Ngược lại, việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống ở các làng quê góp phần gắn kết cộng đồng, mang đến động lực lớn lao thúc đẩy chương trình xây dựng NTM phát triển mạnh mẽ. Xây dựng NTM và bảo tồn các giá trị văn hóa làng trong thời kỳ hội nhập có mối quan hệ biện chứng, hỗ trợ, thúc đẩy nhau cùng phát triển để mang đến những vùng quê đáng sống. Xung quanh câu chuyện này, phóng viên Báo Thanh Hóa Cuối tuần đã có cuộc trao đổi với những người trong cuộc.

Ảnh minh họa.

Ông Nguyễn Duy Tự, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch: Phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa” tạo cơ sở vững chắc xây dựng NTM

Xin ông cho biết, trong hơn 10 năm xây dựng NTM, phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" đã phát triển như thế nào?

Ông Nguyễn Duy Tự: Những năm qua, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã có tác động tích cực đến nhận thức, làm thay đổi hành vi của người dân và cộng đồng trong bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Trong đó, phong trào xây dựng làng, bản, thôn, tổ dân phố văn hóa đã phát triển thành một phong trào quần chúng sâu rộng, lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng, được các cấp, ngành và đông đảo Nhân dân tích cực hưởng ứng, thúc đẩy chương trình xây dựng NTM phát triển.

Thời gian qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tăng cường công tác hướng dẫn, phối hợp với các địa phương và ngành liên quan triển khai 5 nội dung, 7 phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, gắn với xây dựng NTM và đạt được nhiều kết quả quan trọng. Sở đã hướng dẫn 4.001 làng, bản, tổ dân phố; 1.969 cơ quan, doanh nghiệp đăng ký xây dựng đạt chuẩn văn hóa; 346 xã, phường, thị trấn đăng ký xây dựng đạt chuẩn văn hóa NTM và đạt chuẩn văn minh đô thị. Các nội dung của phong trào, như: Đoàn kết giúp nhau xóa đói, giảm nghèo; Thực hiện nếp sống văn hóa, kỷ cương pháp luật; Xây dựng môi trường văn hóa, đảm bảo sạch, đẹp, an toàn; Xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao;... được chú trọng thực hiện. Các phong trào khác như: “Gia đình văn hóa”; “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh; xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa NTM, phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị”;... được tổ chức thực hiện có hiệu quả.

Qua phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, Nhân dân đã phát huy tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, giúp nhau phát triển kinh tế, nâng cao ý thức tự quản cộng đồng, tự nguyện đóng góp tiền của, sức lực xây dựng NTM. Đến năm 2021, toàn tỉnh có 446/559 đơn vị hành chính cấp xã có cơ sở vật chất văn hóa, thể thao (đạt 48,1%); 4.150/4.357 thôn, bản, tổ dân phố có nhà văn hóa, khu thể thao (đạt 95,2%); 80,5% làng, thôn, bản, tổ dân phố được công nhận danh hiệu khu dân cư văn hóa; 79,1% gia đình được công nhận danh hiệu gia đình văn hóa.

Ông Dương Văn Giang, Phó Chánh văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh: Sau NTM kiểu mẫu là NTM thông minh

Ông có thể nhìn nhận tổng thể về diện mạo nông thôn xứ Thanh qua hơn 10 năm xây dựng NTM?

Ông Dương Văn Giang: Chương trình xây dựng NTM đã đi qua chặng đường hơn 10 năm, để lại những dấu ấn nổi bật trên nhiều lĩnh vực, tạo nên một vùng nông thôn Thanh Hóa có nhiều thay đổi, trù phú và trở nên đáng sống với cảnh quan sáng - xanh - sạch - đẹp, là chốn “tìm về” hạnh phúc của biết bao người con xa quê.

Phong trào xây dựng thôn, bản NTM kiểu mẫu được lan tỏa trên nhiều miền quê, mang lại ý nghĩa và kết quả thiết thực, tạo nền tảng quan trọng để xây dựng huyện, xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Tính đến hết năm 2021, toàn tỉnh có 1.026 thôn, bản đạt chuẩn NTM (trong đó có 817 thôn miền núi) và 162 thôn, bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Qua xây dựng thôn, bản NTM kiểu mẫu cũng làm thay đổi nhận thức của người dân về phát triển kinh tế, tư duy sản xuất hàng hóa, hình thành mô hình phát triển kinh tế theo hướng liên kết chuỗi giá trị gắn với triển khai Chương trình OCOP và du lịch nông thôn.

Những thôn, bản NTM, NTM kiểu mẫu không chỉ có hệ thống hạ tầng khang trang, đồng bộ, mà vẫn luôn giữ được những giá trị văn hóa truyền thống, hồn cốt nông thôn Việt Nam. Đặc biệt là cấp ủy, chính quyền ở các địa phương đã đóng vai trò tập hợp, dẫn dắt người dân đồng thuận, ủng hộ và góp công, góp sức, tiền của, hiến đất để xây dựng làng quê ngày càng giàu đẹp...

Vậy theo ông, sau NTM kiểu mẫu, nông thôn xứ Thanh sẽ phát triển theo hướng nào?

Ông Dương Văn Giang: Với phương châm “xây dựng NTM chỉ có điểm khởi đầu, không có điểm kết thúc”, vì vậy, sau NTM kiểu mẫu, chúng ta cần hướng tới xây dựng NTM thông minh để xây dựng một nền nông nghiệp thịnh vượng, nông dân giàu có, nông thôn văn minh, hiện đại. Điều này rất phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong giai đoạn hiện nay. Thực tế, ở một số xã, thôn đạt chuẩn NTM kiểu mẫu đã từng bước áp dụng chuyển đổi số, hướng đến xây dựng NTM thông minh, như: hệ thống wifi miễn phí tại nhà văn hóa, camera an ninh tại các tuyến đường giao thông, áp dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất, chế biến tiêu thụ sản phẩm...

Ông Nguyễn Hữu Phương, Chủ tịch UBND xã Hoằng Đồng (Hoằng Hóa): Phát huy tinh thần gắn kết cộng đồng

Xây dựng xã NTM kiểu mẫu, đồng thời phát huy được các giá trị văn hóa làng, xã Hoằng Đồng đã có cách làm mới nào?

Ông Nguyễn Hữu Phương: Điểm nổi bật của xã Hoằng Đồng trong xây dựng NTM là việc hoàn thiện hệ thống giao thông văn minh - sáng - sạch - đẹp. Theo đó, BCH Đảng bộ xã đã ban hành Nghị quyết về xây dựng xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, bổ sung yêu cầu xây dựng tiêu chí "hệ thống giao thông văn minh - sáng - sạch - đẹp" vào tiêu chí đánh giá khu dân cư kiểu mẫu và xem đây là mô hình mẫu trong xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu của xã. Với quan điểm “xây dựng NTM từ nhà, ra ngõ, ra cộng đồng dân cư” và cách thức "Mỗi ngày hộ gia đình dành ít nhất một giờ để dọn nhà, vườn, ngõ; mỗi tuần ít nhất một lần các thôn tổng dọn vệ sinh môi trường, giải tỏa hành lang an toàn giao thông các tuyến đường xã, đường thôn và các khu vực công cộng, chăm sóc đường hoa, cây bóng mát; mỗi tháng các đoàn thể chính trị, xã hội chọn một công việc để hoàn thành"; trong 10 năm qua, đều đặn chủ nhật hàng tuần, tất cả khu dân cư trên địa bàn thực hiện vệ sinh môi trường. Việc làm này đã trở thành thói quen của người dân, thể hiện ý thức về bảo vệ môi trường, xây dựng cảnh quan sống xanh, sạch của người dân được nâng cao. Đồng thời, thể hiện tinh thần đoàn kết trong khu dân cư, nét đẹp trong văn hóa làng, xã.

Trong xây dựng NTM, sự tự nguyện, tinh thần gắn kết cộng đồng, chung sức vì mục tiêu xây dựng quê hương giàu đẹp là nét đẹp văn hóa truyền thống mà Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân xã Hoằng Đồng luôn tự hào, gìn giữ và phát huy.

Phong Vân (thực hiện)