Phát huy vai trò của hương ước, quy ước trong cộng đồng dân cư

Việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước ở Thanh Hóa trong nhiều năm qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Nhiều địa phương đã phát huy vai trò của cộng đồng dân cư trong việc tham gia đóng góp ý kiến để bổ sung, sửa đổi hương ước, quy ước, góp phần xây dựng nếp sống văn minh mới, thực hiện tốt phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”.

Xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước là giải pháp tích cực để bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. (Ảnh: Xuân Tứ)

Xã Hà Long, huyện Hà Trung từ 12 thôn, nay sáp nhập còn 9 thôn. Nhiều năm qua các thôn trong xã đã thực hiện tốt việc xây dựng hương ước, quy ước, góp phần tích cực trong việc phát triển các hoạt động của địa phương, đặc biệt là trong xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư. Việc xây dựng, sửa đổi hương ước, quy ước được người dân tham gia đóng góp ý kiến và hoàn thiện đưa vào thực hiện từ lâu. Sau khi thống nhất nội dung hương ước, ban soạn thảo hương ước thôn đã hoàn thiện và gửi về xã thẩm định.

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Hữu Thành - Chủ tịch UBND xã Hà Long thì: Trong những năm qua, đặc biệt là từ khi chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới được phát động, vai trò của hương ước, quy ước đã phát huy hiệu quả trong việc khơi dậy tính chủ động, tự nguyện của đông đảo người dân đối với những công việc chung của thôn, xã. Có hương ước, quy ước mới, ý thức của bà con trong việc xây dựng nông thôn mới được nâng cao, người dân trên địa bàn xã đoàn kết, tích cực trong việc tự nguyện đóng góp việc xây dựng các thiết chế văn hóa; tham gia các hoạt động về xã hội hóa trong xây dựng đường giao thông nông thôn. Việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang có nhiều chuyển biến tích cực. Việc thực hiện tốt hương ước, quy ước cũng góp phần phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc.

Cùng chung quan điểm, ông Lê Văn Tú - Phó Chủ tịch UBND xã Thọ Vực, huyện Triệu Sơn cho rằng: “Nếu như trước đây trên địa bàn xã vẫn còn những phong tục lạc hậu thì nay nhờ làm tốt công tác tuyên truyền nên đã chấm dứt mọi hoạt động này. Đối với việc tang, ở tất cả các thôn xóa bỏ triệt để những tập tục lạc hậu, mê tín dị đoan, mở trống kèn quá giờ quy định; trong việc cưới, nam nữ tự nguyện kết hôn, cùng nhau thực hiện tốt Luật Hôn nhân và Gia đình, đăng ký kết hôn theo đúng thủ tục hành chính. Trong đám cưới không còn tình trạng ăn uống linh đình, mở loa quá giờ quy định, hút thuốc lá trong đám cưới.

Từ lâu, hương ước, quy ước đã có tác dụng duy trì lối ứng xử chuẩn mực trong cộng đồng làng, xã, hạn chế, đẩy lùi những hủ tục, tập quán lạc hậu, gìn giữ và phát huy các giá trị tốt đẹp, xây dựng nếp sống văn minh. Tuy nhiên, việc xây dựng, thực hiện bản cam kết đặc biệt này đang bộc lộ không ít tồn tại, hạn chế. Vì vậy Quyết định 22/2018/QĐ-TTg ngày 8/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước là giải pháp để những bản thỏa thuận chung này thực sự có chiều sâu, phát huy được sức mạnh trong đời sống cộng đồng. Trong đó nêu rõ: “Hương ước, quy ước là văn bản quy định các quy tắc xử sự do cộng đồng dân cư thôn, tổ dân phố tự nguyện thỏa thuận và thiết lập nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng dân cư và được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền công nhận”. Theo đó, việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước làng văn hóa càng có vai trò quan trọng, được xem như một giải pháp hướng đến xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Qua hơn 2 năm có hiệu lực, Quyết định số 22 của Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng hương ước, quy ước đã tạo được sức lan tỏa trong cộng đồng dân cư. Trên cơ sở hướng dẫn của Sở VH,TT&DL Thanh Hóa về việc rà soát hương ước, quy ước trên địa bàn tỉnh, các địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch, ban hành công văn chỉ đạo hướng dẫn các thôn, làng, tổ dân phố tiến hành rà soát hương ước, quy ước, tổng hợp số liệu theo đúng trình tự, thủ tục và quy định. 27/27 huyện, thị xã, thành phố tiến hành rà soát, sửa đổi hương ước, quy ước cho phù hợp với địa phương mình. Các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương đã quan tâm hướng dẫn các thôn, làng xây dựng hương ước, quy ước gắn với nội dung trọng tâm của phong trào: “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và quy chế dân chủ ở cơ sở. Đối với vùng nông thôn đã bổ sung các nội dung thực hiện hương ước, quy ước với việc thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới...

Trên cơ sở kế thừa, có chọn lọc nội dung, hình thức xây dựng, các thôn, bản, khu dân cư ở Thanh Hóa đã vận dụng sáng tạo, xây dựng nên những bản hương ước, quy ước mới có nội dung cũng như bố cục phù hợp với đặc trưng vùng miền, phong tục tập quán, mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng dân cư để các thành viên trong cộng đồng tự giác, tự nguyện thực hiện, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Phương Anh