Xây dựng quy ước, hương ước phù hợp phong tục, gắn kết cộng đồng

Từ ngày 1/7/2018 Quyết định 22 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước áp dụng đối với cộng đồng dân cư thôn, làng, ấp, bản, buôn và cấp tương đương có hiệu lực. Trên cơ sở hướng dẫn của Sở VH,TT&DL, các địa phương trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã và đang xây dựng kế hoạch thực hiện sát với tình hình thực tế, gắn kết cộng đồng ở từng nơi cho phù hợp, nhất là sau khi ở nhiều nơi đã và đang trong quá trình sáp nhập thôn...

Huyện Hoằng Hóa nhiều năm qua được đánh giá là điển hình trong xây dựng hương ước, quy ước thôn, khu phố nhờ bám sát quy định của Nhà nước, lựa chọn nội dung phù hợp với thực tiễn và phong tục tập quán ở địa phương. Hiện nay ở tất cả các thôn (làng, khu phố) đã chủ động lồng ghép quy chế dân chủ vào việc xây dựng, sửa đổi, bổ sung hương ước quy ước về nếp sống văn minh qua các hoạt động trong việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, tang, lễ hội... Do đó nhiều lễ hội trên địa bàn huyện tổ chức theo nghi thức truyền thống.

Cùng với phần lễ, phần hội đã khôi phục và tổ chức nhiều trò chơi dân gian đặc sắc như kéo co, cờ tướng, cờ người... kết hợp với biểu diễn văn nghệ truyền thống đã thu hút được nhiều người dân tham gia. Từ đó đã góp phần không nhỏ vào việc bảo tồn, phát huy những nét đẹp văn hóa dân tộc. Trong thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, tang mọi người dân ở các thôn, làng, khu phố đồng thuận cao tổ chức theo các điều khoản trong hương ước, quy ước với các tiêu chí: gọn nhẹ, tiết kiệm, văn minh. Bên cạnh việc khen thưởng với những cá nhân làm tốt, những trường hợp vi phạm quy ước đều được kịp thời nhắc nhở, do đó hầu hết người dân đều thực hiện nghiêm túc theo hương ước quy ước.

Xã Hoằng Minh, huyện Hoằng Hóa là một trong những xã làm điểm trong việc sáp nhập thôn của tỉnh. Từ 10 thôn, nay sáp nhập thành 3 thôn theo đơn vị truyền thống làng văn hóa xưa, gồm các thôn Nội Tý, Cự Đà và Mỹ Đà. Bà Lê Thị Vinh - Trưởng thôn Cự Đà cho biết: Chính vì việc sáp nhập các thôn theo làng truyền thống, nên rất thuận lợi trong việc sinh hoạt của thôn, đặc biệt là việc đề ra các quy ước thôn đều tạo được sự đồng thuận cao trong nhân dân để tổ chức thực hiện. Trên cơ sở kế thừa và phát huy những thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa, lịch sử cách mạng của địa phương, đồng thời bổ sung những nội dung mới tiến bộ phù hợp với tình hình hiện nay, nhân dân thôn Cự Đà đã cùng nhau xây dựng, thống nhất quy ước của thôn gồm 3 chương, 15 điều. Trong hương ước làng đều coi trọng việc gìn giữ được đình làng cũng như lễ hội ở làng Cự Đà phù hợp với truyền thống văn hóa của dân tộc. Trong các quy ước cũng nêu rõ khuyến khích tổ chức lễ cưới hỏi theo nếp sống mới, tổ chức hình thức cưới tiệc trà, văn nghệ và báo hỷ sau ngày cưới thay cho tổ chức tiệc mặn tại gia đình; các gia đình hàng năm có trách nhiệm đăng ký và phấn đấu đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”...

Tiết mục văn nghệ ở khu dân cư Mỹ Chí, xã Vĩnh Hưng, huyện Vĩnh Lộc.

Cùng chung quan điểm, ông Lê Văn Long - Bí thư chi bộ, trưởng làng Yên Định, xã Định Tân, huyện Yên Định tự hào cho biết mới chỉ cách đây không lâu, xã vinh dự được chọn làm điểm thực hiện Quyết định 22 của huyện Yên Định. Từ xưa đến nay mỗi người dân nơi đây đều có ý thức trong việc thực hiện tốt hương ước ở từng thôn. Đặc biệt trong những năm qua thực hiện chương trình NTM trong quá trình thực hiện nhận thấy một số nội dung không phù hợp thì thôn quyết định điều chỉnh. Những nội dung mới đã và đang được xem xét bổ sung vào quy ước thôn đó là gắn với vệ sinh môi trường, vận động các gia đình tổ chức cưới, tang đều không nhận tiền mừng hay tiền phúng viếng của những gia đình neo đơn, người có hoàn cảnh khó khăn...

Theo Trịnh Trọng Định - Trưởng phòng VHTT huyện Yên Định: Thực hiện Quyết định 22, huyện đã xây dựng kế hoạch, hướng dẫn cụ thể việc xây dựng các quy ước ở thôn (làng, tổ dân phố). Trong đó quy định những nội dung cụ thể của việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân, phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, bảo vệ công trình công cộng, giáo dục y tế; văn hóa - xã hội; giữ gìn vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh và giữ gìn sức khỏe; đảm bảo quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội. Ở từng thôn các quy định về khen thưởng và xử phạt đối với vi phạm các quy ước do cộng đồng dân cư tự đặt ra trên nguyên tắc phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; đạo đức xã hội, phong tục, tập quán tốt đẹp của cộng đồng dân cư; tự nguyện, trên cơ sở thỏa thuận, thống nhất của cộng đồng dân cư; phát huy đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân, dựa trên nhu cầu tự quản của cộng đồng dân cư...

Đó cũng chỉ là hai trong rất nhiều địa phương đã làm tốt việc thực hiện các hương ước, quy ước trên địa bàn tỉnh.

Việc xây dựng hương ước, quy ước này đã và đang phát huy được vai trò tự quản của cộng đồng dân cư; bảo vệ, gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp; hạn chế và từng bước loại bỏ phong tục, tập quán lạc hậu; xây dựng nếp sống văn minh trong cộng đồng dân cư. Tin rằng Quyết định 22 đi vào cuộc sống sẽ tạo điều kiện hơn nữa để việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của tỉnh Thanh Hóa sẽ ngày càng đi vào chiều sâu hơn.

Trung Hiếu