Bông hoa của “bản đẻ ”

Đường lên bản Pha Đén , xã Pù Nhi quanh co theo đỉnh dốc. Vùng đất cao vời vợi này từng được mệnh danh là “đỉnh trời” của huyện Mường Lát cũ. Pha Đén không chỉ nổi tiếng bởi độ cao, Pha Đén còn nổi tiếng vì cái tên “bản đẻ”. Nhưng, có một người phụ nữ đã góp phần thay đổi nhận thức của bà con trong bản về việc sinh đẻ có kế hoạch. Chị là Hơ Thị Dế - nữ đảng viên đầu tiên của bản Mông Pha Đén .

Cô đỡ thôn bản Hơ Thị Dế hướng dẫn chị em chăm sóc sức khỏe cho trẻ sơ sinh.

Vừa trải qua một cơn mưa, căn nhà nằm cuối bản của Lâu Văn Da và Ly Thị Cá đã bị sập một mảng ngói fibro lớn. Đây vốn là nhà cũ của bố mẹ Da. Bây giờ, nhà đã xập xệ nhiều, mà hai vợ chồng vẫn chưa có điều kiện để sửa. Mới ngoài 30 tuổi, anh Da, chị Cá đã có 4 đứa con. Con đông, nương ít nên cuộc sống luôn khó khăn, thiếu trước hụt sau.

Chị Ly Thị Cá chia sẻ: “Ngày xưa bố mình bảo phải có con trai nên đẻ nhiều, nhà mình đông anh em. Bây giờ mình cũng lại đẻ nhiều. Con đông, cuộc sống khổ lắm”.

Khi bố mẹ làm việc, hai đứa con trai lớn của Da và Cá ngồi nghịch chơi bên đống củi khô ở góc sân. Một đứa đi chơi quanh quẩn trong bản. Còn đứa con gái út ngủ vùi trong đống chăn cũ.

Đến bữa tối, cả gia đình quây quần bên mâm cơm đạm bạc. Trên mâm chỉ có nồi cơm nguội nấu từ buổi trưa, thêm một bát rau cải luộc, nhưng những đứa trẻ vẫn ăn uống rất ngon lành. Bữa cơm thiếu chất, các con của Cá và Da đều còi cọc và nhỏ bé hơn độ tuổi của mình.

Ở Pha Đén, rất nhiều gia đình còn đông con hơn gia đình Lâu Văn Da và Ly Thị Cá...

Bữa cơm đạm bạc của gia đình anh Da, chị Cá.

Hơn chục năm trước, biệt danh “bản đẻ” của Pha Đén nổi tiếng khắp vùng biên viễn Thanh Hóa, bởi tỷ lệ sinh đẻ trong mỗi hộ gia đình rất cao. Bản chỉ có mấy chục nóc nhà, nhưng nhiều hộ có gần chục đứa con.

Tại Pha Đén cũng như trên những bản làng Mông heo hút của vùng đất Mường Lát cũ, bao đời qua, người phụ nữ hầu như chỉ quanh quẩn nơi bản làng, ít tham gia công tác xã hội. Quan niệm lạc hậu cùng việc thiếu kiến thức về sinh đẻ có kế hoạch khiến nhiều cặp vợ chồng trở thành cha mẹ của một đàn con đông đúc ở độ tuổi còn rất trẻ.

Một góc bản Pha Đén, nhìn từ trên cao.

Thế nhưng, Kết luận 50 của Ban thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa về “Phát triển đảng viên và chi bộ, thôn, bản vùng sâu, vùng xa” được triển khai năm 2010 đã tạo nên sự đổi thay ngoạn mục cho các bản làng biên viễn. 26/26 bản Mông của huyện Mường Lát cũ có chi bộ Đảng. Và điều đặc biệt nhất, là từ việc thực hiện Kết luận 50, đã có hàng chục phụ nữ người Mông tại các bản làng xa xôi nhất được vinh dự đứng vào hàng ngũ Đảng. Một trong số đó là Hơ Thị Dế.

Hơn chục năm về trước, Dế tốt nghiệp THPT, trở thành người phụ nữ có học thức và nói thạo tiếng Kinh nhất bản Pha Đén. Cũng bởi vậy, chị được Chi bộ bản bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng và trở thành nữ đảng viên người Mông đầu tiên của “bản đẻ” Pha Đén.

Từ nhỏ Dế đã ham học. Khi những bạn gái người Mông trong bản Pha Đén lần lượt nghỉ học và lấy chồng, Dế vẫn quyết tâm đến trường. Hơn chục năm về trước, Dế tốt nghiệp THPT, trở thành người phụ nữ có học thức và nói thạo tiếng Kinh nhất bản Pha Đén. Cũng bởi vậy, chị được Chi bộ bản bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng và trở thành nữ đảng viên người Mông đầu tiên của “bản đẻ” Pha Đén.

Chị xung phong xuống thành phố học, rồi trở thành cô đỡ thôn bản, quay về quê hương để chăm sóc sức khỏe sinh sản cho những người phụ nữ như mình. Dù công việc không lương nhưng mỗi ngày, Dế vẫn tận tình đến từng gia đình, hướng dẫn chị em chăm sóc trẻ sơ sinh, phổ biến kiến thức về phòng tránh thai, sinh đẻ có kế hoạch... Nhờ có Đảng viên - cô đỡ Hơ Thị Dế, người dân bản Pha Đén giờ đây đã có thêm kiến thức về y tế, biết cách chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Từ chỗ tỷ lệ sinh con trung bình trên 5 trẻ/ 1 gia đình, đến nay, với những cặp vợ chồng ở độ tuổi 30 trở xuống, cả bản chỉ có 2 hộ sinh 4 con, hầu hết dừng ở mức 2 con.

Mỗi tháng, Hơ Thị Dế lại cùng Chi hội phụ nữ bản Pha Đén tổ chức tuyên truyền kiến thức cho chị em về vấn đề kế hoạch hóa gia đình. Nhờ đó, tình trạng “vỡ kế hoạch” của bản Pha Đén giảm hẳn. Từ chỗ tỷ lệ sinh con trung bình trên 5 trẻ/ 1 gia đình, đến nay, với những cặp vợ chồng ở độ tuổi 30 trở xuống, cả bản chỉ có 2 hộ sinh 4 con, hầu hết dừng ở mức 2 con.

Một buổi tuyên truyền kế hoạch hóa gia đình tại bản Pha Đén.

Nhà Hơ Thị Dế cũng có 2 con, một trai, một gái. Sáng nào, chị cũng gọi con dậy đi học. Hai đứa trẻ theo gương mẹ, chăm chỉ đến trường để kiếm tìm tri thức và thực hiện ước mơ của mình.

Pha Đén vẫn cao vời vợi, nhưng giờ đã không còn là “bản đẻ” của núi rừng biên viễn xứ Thanh...

An Thư