Khi ‘bão’ ma túy đi qua (Kỳ 1): Nỗi đau ở lại

Ma túy tràn qua các bản làng để lại sự nghèo nàn, đau thương ảm đạm, những mái ấm vỡ tan, những đứa trẻ mồ côi và những người già không còn con cái để nương tựa lúc xế chiều...

Mường Lát là huyện vùng cao của tỉnh Thanh Hoá, dân số không đông nhưng lại có số người nhiễm HIV/AIDS cao đứng thứ 4 toàn tỉnh (sau TP Thanh Hóa, TX Bỉm Sơn và huyện Quan Hóa).

Những con số ám ảnh

Tam Chung là một xã biên giới có tỷ lệ người nghiện khá cao ở Mường Lát, tập trung ở các bản Pọong, Ón, Lát... Do ảnh hưởng của việc sử dụng ma túy dẫn đến nhiều người chết, mà chủ yếu là đàn ông lực lượng lao động chính nên đã dẫn đến tình trạng trong xã có nhiều trẻ mồ côi. Năm 2010, bản Pọong (xã Tam Chung) có đến 40 trẻ em mồ côi có hoàn cảnh khó khăn, phần đông bố chết là do sử dụng ma túy rồi nhiễm HIV/AIDS. Trong số này có nhiều em mồ côi cả cha lẫn mẹ. Đơn cử như trường hợp em Lò Văn Thuyền (SN 2006) bị mồ côi cả bố lẫn mẹ khi mới lên 2 tuổi.

Em Hà Văn Thương, SN 2006 có bố chết do sử dụng ma túy, mẹ chết không rõ nguyên nhân hiện đang ở với bác ruột Hà Thị Nêu tại bản Pọong. Hai cháu Vi Văn Thắng và Hoàng Văn Tuất (đều sinh năm 2006, nhà ở bản Poọng) mồ côi bố do nghiện thuốc phiện, mẹ lại đi làm ở xa. Hiện nay cả hai cháu đang được Đồn Biên phòng Tam Chung nuôi dưỡng đến hết năm 18 tuổi.

Em Hà Văn Thương (SN 2006) có bố chết do sử dụng ma túy, mẹ chết không rõ nguyên nhân, hiện đang ở với bác ruột Hà Thị Nêu tại bản Pọong, xã Tam Chung.

Anh Lò Quốc Tính - Bí thư, kiêm Trưởng bản Pọong, xã Tam Chung, cho biết: “Năm 2005 trong bản bắt đầu có người chết do sử dụng ma túy. Hiện nay, bản không có người nghiện mới. Cán bộ, chiến sỹ Đồn Biên phòng thường xuyên tuyên truyền nên không có ai bị nghiện, cũng không có đối tượng lạ đến bán ma túy”.

Ông Hoàng Văn Xùm - Trưởng Công an xã Tam Chung, huyện Mường Lát, cho biết: “Bắt đầu từ năm 1993, trên xã có nhiều đối tượng lên dụ dỗ, mua bán ma túy khiến người dân bị nghiện, lúc này dân trí còn chưa cao nên chưa phòng tránh được. Tính từ năm 2004 đến năm 2010 trên địa bàn xã đã có rất nhiều người bị chết do nghiện ma túy. Bản Pọong có 36 người nghiện thì có đến 31 người chết, bản Lát có đến 47 người chết do sử dụng ma túy”.

Tính đến tháng 04/2018, xã Tam Chung có 92 người nghiện. Trong đó, bản Lát có tới 41 người, bản Pọong có 5 người, bản Cân có 14 người, bản Tân Hương có 5 người, bản Suối Lóng có 01 người, bản Ón có 26 người.

Theo báo cáo của Trung tâm Y tế huyện Mường Lát, đến thời điểm 25/5/2018, lũy tích nhiễm HIV toàn huyện là 503 người, số đang còn sống quản lý được là 259 người; 174 người tử vong do AIDS. Số ca nhiễm HIV mới được phát hiện những tháng đầu năm 2018 là 2 người, địa bàn có người nhiễm HIV bao phủ 9/9 xã, thị trấn; 38/90 thôn bản có người nhiễm HIV đang còn sống. Các đối tượng có nguy cơ lây nhiễm cao tập trung ở nhóm tiêm chích ma túy với 399 đối tượng có danh sách quản lý. Ước tính trên địa bàn có khoảng 765 người nghiện chất dạng thuốc phiện. Đã tiếp cận khoảng 350 người nghiện chích ma túy, ước tính số người sử dụng ma túy trên địa bàn là 760 người.

Bản Pọong xã Tam Chung, nơi cơn “bão” ma túy tràn qua.

Còn đó những khó khăn

Mường Lát là huyện vùng cao biên giới, giao thông còn khó khăn, có nhiều dân tộc cùng sinh sống, phân bố dân cư rải rác, trình độ dân trí chưa cao. Tình trạng tàng trữ, sử dụng ma túy trên địa bàn hết sức phức tạp, các trường hợp mới tiêm chích không muốn lộ diện dẫn đến khó khăn trong tiếp cận đối tượng.

Mỗi năm, Mường Lát vẫn phát hiện mới từ 10 - 15 trường hợp nhiễm HIV. Hơn nữa nhóm người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV trên địa bàn vẫn ở mức cao. Nhiều đối tượng nguy cơ cao thường xuyên vắng mặt tại địa phương nên không tiếp cận, xét nghiệm được. Kỹ năng tiếp cận, tư vấn của một số cán bộ y tế còn hạn chế dẫn đến hiệu quả công tác tuyên truyền ở một số địa bàn chưa cao. Nguồn lực cho phòng, chống HIV/AIDS chủ yếu dựa và các dự án không thể bao phủ các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn. Bệnh nhân điều trị Methadone có xu hướng bỏ trị tăng do sống xa cơ sở cung cấp dịch vụ.

Thượng tá Lò Đức Minh - Trưởng Công an huyện Mường Lát, cho biết: “Mường Lát vẫn là điểm nóng về tội phạm ma túy, huyện có 100 km đường biên giới trong đó có hơn 30 km đường tiểu ngạch, hơn 40 km đường lòng hồ, các tuyến đường đi Sơn La, Vân Hồ, Mộc Châu được thông suốt đã tạo điều kiện cho tội phạm ma túy hoạt động. Các đối tượng hoạt động tinh vi, xảo quyệt có trang bị vũ khí nguy hiểm. Lợi nhuận do buôn bán ma túy mang lại quá cao nên các đối tượng hết sức liều lĩnh. Do sợ bị trả thù, liên lụy nên việc đấu tranh tố giác tội phạm về ma túy trong nhân dân chưa cao”.

Từ tháng 11/2017 đến nay, Công an huyện Mường Lát đã bắt 10 vụ án, khởi tố 11 bị can. Tiếp nhận của Đồn Biên phòng 9 vụ/8 đối tượng. Tổng khởi tố 19 vụ/19 đối tượng (trong đó 4 vụ/ 5 đối tượng mua bán; 1 vụ/ 2 đối tượng tàng trữ, mua bán, chứa chấp; 10 vụ/ 11 đối tượng tàng trữ ; 1 vụ tàng trữ trái phép chất ma túy không đối tượng;... Vật chứng thu giữ: 15,494 gam Hêrôin, 310,451 gam Methamphetamine, 24,5 kilogam quả thuốc phiện, 11,239 gam thuốc phiện, 15 điện thoại di động, 9 xe máy và 15.150.000đ (mười lăm triệu một trăm năm mươi nghìn đồng).

Lô Giang