Cờ vua: Sân chơi hấp dẫn thanh, thiếu nhi

Cờ vua là môn thể thao trí tuệ, không tốn kém nhiều chi phí, dễ tổ chức, có thể chơi mọi lúc, mọi nơi và phù hợp với nhiều lứa tuổi. Hiện nay môn cờ vua ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của thanh thiếu nhi.

Các kỳ thủ nhí tranh tài tại Giải cờ vua Nobel School mở rộng, lần thứ 1 năm 2025.

Trước kia, nhiều người giữ quan điểm truyền thống, cho rằng thể thao phải gắn với vận động cơ bắp, tiêu hao năng lượng thể chất. Trong cách hiểu này, các môn cờ, trong đó có cờ vua khó có thể được xếp vào nhóm thể thao.

Tuy nhiên, từ nửa cuối thế kỷ 20, quan điểm này đã thay đổi. Khi Liên đoàn Cờ vua thế giới (FIDE) được Ủy ban Olympic Quốc tế công nhận năm 1999, cờ vua chính thức được thừa nhận là môn thể thao trí tuệ. Lý do sâu xa nằm ở bản chất của khái niệm thể thao trong thế kỷ 21: không chỉ đơn thuần là hoạt động thể lực, mà là sự kết hợp của huấn luyện, kỹ năng, cạnh tranh công bằng và thi đấu có tổ chức.

Về mặt sức khỏe, đặc biệt với trẻ em, các môn cờ mang đến lợi ích rõ rệt. Tại Mỹ, nghiên cứu của Đại học Memphis (2016) cho thấy học sinh tham gia câu lạc bộ cờ vua có kết quả môn Toán và đọc hiểu cao hơn nhóm đối chứng từ 7 - 10%.

Với nhiều lợi ích mà cờ vua đem lại, nhiều người, nhất là lứa tuổi thanh, thiếu niên, nhi đồng chọn luyện tập bộ môn này như một hình thức giải trí lành mạnh.

Dù mới làm quen với cờ vua, nhưng em Nguyễn Phạm Duy Nhất, lớp 1A1, Trường Tiểu học, THCS&THPT Nobel III (xã Lưu Vệ) nhanh chóng bị cuốn hút và dần đam mê môn thể thao này. “Từ khi còn chưa đi học, em thường xuyên xem các anh, chị thi đấu cờ vua. Em rất thích cờ vua, nên học cách đánh và tìm hiểu thêm", Nhất tâm sự.

Nhiều nghiên cứu cho rằng, chơi cờ vua là phương pháp tuyệt vời để giáo dục và phát triển nhiều kỹ năng cần thiết trong cuộc sống, như: rèn luyện tính kiên trì, khả năng quan sát, phát triển tư duy logic, khơi nguồn sáng tạo... giúp các em ở lứa tuổi thanh, thiếu niên, nhi đồng tránh xa các trò chơi điện tử, tệ nạn xã hội...Chính vì lý do này mà nhiều bậc phụ huynh rất ủng hộ con theo đuổi bộ môn này.

Chị Tô Thị Thu Hà (phường Hạc Thành) cho biết: “Tôi thấy con tập trung cao độ; khả năng quan sát, kỹ năng đưa ra quyết định, tính tư duy, quyết đoán khá tốt. Nhận thấy lợi ích của việc tập luyện môn cờ vua, tôi động viên và tạo điều kiện cho con tập luyện trong nhiều năm qua. Đồng thời, cổ vũ con tham gia các giải đấu để tiếp thêm niềm đam mê với cờ vua”.

Vài năm trở lại đây, phong trào cờ vua trong hệ thống trường học trên địa bàn tỉnh phát triển bài bản. Một số trường tiểu học, THCS thành lập các câu lạc bộ thể thao, trong đó có môn cờ vua. Ngoài ra, các trường duy trì tổ chức các giải đấu, thu hút nhiều học sinh tham gia. Các em còn là những hạt nhân quan trọng của các trường tham gia các kỳ thi học sinh giỏi thể thao, các kỳ Hội khỏe Phù Đổng và đại hội TDTT các cấp.

Để giữ lửa cho phong trào cờ vua trên địa bàn tỉnh, Liên đoàn cờ Thanh Hóa, các đơn vị, địa phương thường xuyên tổ chức các giải đấu, tạo điều kiện cho các vận động viên giao lưu, học hỏi. Nhiều giải đấu cờ vua diễn ra hàng năm trên địa bàn tỉnh như: ngày hội cờ vua do Trung tâm Cờ vua Chiến binh tí hon Thanh Hóa tổ chức, giải cờ vua Hào khí Lam Sơn do Câu lạc bộ (CLB) Dream Chess tổ chức, giải cờ vua các trường học và các CLB do Liên đoàn Cờ Thanh Hóa phối hợp với ngành giáo dục tổ chức..., mỗi giải thu hút hàng trăm kỳ thủ tham gia tranh tài.

Một yếu tố quan trọng khác giúp phong trào cờ vua phát triển mạnh đó là sự hỗ trợ của công nghệ thông tin. Nhiều học sinh có thể luyện tập và thi đấu trực tuyến với các kỳ thủ trong và ngoài tỉnh, mở rộng cơ hội giao lưu và cọ xát. Điều này làm cho việc học và chơi cờ vua trở nên dễ tiếp cận, linh hoạt và phù hợp với xu hướng thời đại số.

Có thể nói cờ vua không chỉ giúp lứa tuổi thanh, thiếu niên, nhi đồng phát triển trí tuệ, mà còn rèn luyện nhiều kỹ năng mềm trong học tập và cuộc sống, để các em có thể phát triển toàn diện. Tuy vậy, để phong trào cờ vua phát triển bền vững, vẫn cần sự quan tâm mạnh mẽ hơn từ phía các cấp, ngành, nhà trường và phụ huynh. Việc đầu tư hơn cho cơ sở vật chất, tập huấn chuyên môn, kinh nghiệm tổ chức giải và tổ chức các giải đấu thường niên sẽ góp phần thúc đẩy phong trào cờ vua đi vào chiều sâu.

Bài và ảnh: Anh Tuân