Nhiều công trình cấp nước tập trung khu vực miền núi hư hỏng

Những năm qua, bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, hàng trăm công trình cấp nước sinh hoạt tập trung được đầu tư, xây dựng ở khu vực miền núi tỉnh Thanh Hóa. Nhưng thực tế hiện nay, nhiều công trình đang xuống cấp, hư hỏng, không phát huy được hiệu quả, gây lãng phí nguồn vốn đầu tư của Nhà nước.

Công trình nước sinh hoạt tập trung ở khu phố Oi, thị trấn Lang Chánh (Lang Chánh) “đắp chiếu” nhiều năm nay, gây lãng phí nguồn vốn đầu tư của Nhà nước.

Công trình nước sinh hoạt tập trung bản Đe, xã Trung Tiến (Quan Sơn) được xây dựng từ năm 2008, tổng mức đầu tư hơn 1 tỷ đồng, bằng nguồn vốn Chương trình 134. Công trình hoàn thành đã cung cấp nước sinh hoạt cho 107 hộ dân với 515 nhân khẩu. Tuy nhiên, sau một thời gian sử dụng, do không có kinh phí duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa, công trình đã hư hỏng, không sử dụng được nhiều năm nay. Để có nước sinh hoạt, người dân bản Đe phải tự khắc phục, đi mua ống lấy nước trực tiếp từ mó nước, hoặc góp tiền khoan giếng. Bà Vi Thị Toan cho biết: Được sự quan tâm của Nhà nước, bản Đe đã có công trình nước sinh hoạt tập trung, Nhân dân rất vui mừng. Nhưng gần 3 năm nay, hệ thống ống dẫn nước bị hư hỏng, khiến cuộc sống sinh hoạt của người dân gặp nhiều khó khăn. Ðể có nước sử dụng, gia đình tôi phải xây dựng một bể chứa nước, mua đường ống lấy nước trực tiếp từ mó ở trên núi về. Vào mùa khô, nước mó cạn, gia đình phải sử dụng tiết kiệm mới đủ nước”.

Ông Lò Văn Duyến, Trưởng bản Đe, cho biết: Công trình sau khi hoàn thành, UBND xã Trung Tiến đã bàn giao lại cho bản quản lý, sử dụng. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm sử dụng, công trình hư hỏng và không thể sử dụng được nữa. Ðể bảo đảm nguồn nước phục vụ sinh hoạt, người dân trong bản mong muốn các cơ quan chức năng sửa chữa để đảm bảo nước sinh hoạt.

Bà Vi Thị Trọng, Chủ tịch UBND xã Trung Tiến, cho biết: Trên địa bàn xã có 7 công trình nước sinh hoạt tập trung. Hiện chỉ có 1 công trình hoạt động bình thường, số còn lại hư hỏng nặng cần khắc phục sửa chữa đường ống dẫn, nhưng nguồn ngân sách của xã gặp nhiều khó khăn.

Theo báo cáo của UBND huyện Quan Sơn, trên địa bàn có 96 công trình cấp nước tập trung do Nhà nước đầu tư. Trong đó, có 28 công trình không hoạt động, 37 công trình hư hỏng cần sửa chữa, khắc phục. Ông Trương Quang Tuấn, Phó Chủ tịch UBND huyện Quan Sơn, cho biết: Các công trình nước sinh hoạt tập trung của huyện được xây dựng từ lâu, chủ yếu từ năm 1998-2009, nên nhiều hạng mục bị hư hỏng nặng. Vì vậy, huyện Quan Sơn rất cần được tỉnh bổ sung kinh phí sửa chữa, nâng cấp các công trình, đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt cho Nhân dân. Cùng với đó, huyện cũng đang tích cực kêu gọi các nhà đầu tư nhằm thực hiện xã hội hóa việc cấp nước sinh hoạt.

Tại huyện Lang Chánh, trong những năm trước, các công trình nước sinh hoạt tập trung được xây dựng từ nguồn vốn Chương trình 134, 135 đã giúp hàng nghìn hộ dân của huyện có nước sinh hoạt đảm bảo vệ sinh. Tuy nhiên, theo thống kê của huyện, trong số 45 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung trên địa bàn, hiện chỉ có 11 công trình quản lý sử dụng tốt, 16 công trình hoạt động kém hiệu quả, 18 công trình đã ngưng hoạt động.

Công trình nước sinh hoạt tập trung bản Đe, xã Trung Tiến (Quan Sơn) hư hỏng không hoạt động nhiều năm nay.

Ông Lê Đức Tiến, Phó Chủ tịch UBND huyện Lang Chánh, cho biết: “Phần lớn các công trình nước sinh hoạt tập trung trên địa bàn huyện đã bị xuống cấp, hư hỏng, nhưng thiếu kinh phí để sửa chữa. Để giải quyết vấn đề tình thế, huyện đã giao cho các xã quản lý, huy động xã hội hóa để sửa chữa các hạng mục nhỏ. Những công trình cần tới nguồn kinh phí lớn để sửa chữa, huyện sẽ đề xuất, xin chủ trương của tỉnh. Hiện huyện đang triển khai xây dựng Đề án Phát triển hệ thống cấp nước sinh hoạt trên địa bàn giai đoạn 2021-2025, nhằm từng bước xây dựng các hệ thống cung cấp nước sạch cho các xã, thị trấn trên địa bàn huyện”.

Tình trạng các công trình cấp nước tự chảy bị bỏ hoang cũng đang diễn ra tại các huyện: Mường Lát, Quan Hóa, Thường Xuân, Bá Thước, Thạch Thành... Qua tìm hiểu thực tế được biết, các công trình được xây dựng ở vùng miền núi do địa hình phức tạp, đường ống dẫn nước dài, xa khu dân cư khiến cho công tác quản lý, gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, thời tiết cực đoan, mưa lớn, lũ ống, lũ quét xảy ra thường xuyên, ảnh hưởng rất lớn đến tuổi thọ công trình; mực nước tại các đập chứa, các khe, suối giảm đáng kể, trong khi nhu cầu sử dụng của người dân ngày càng cao nên nhiều công trình không đủ nguồn nước cung cấp hoặc chỉ đủ cho một số cụm dân cư, làm giảm hiệu quả đầu tư của công trình... Mặt khác các công trình này do cán bộ thôn, bản trực tiếp quản lý theo chế độ kiêm nhiệm, chưa qua đào tạo quản lý, vận hành, trong khi nguồn kinh phí để duy tu bảo dưỡng hầu như không có.

Bà Nguyễn Thị Anh Nga, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), cho biết: Hiện khu vực miền núi của tỉnh Thanh Hóa có 501 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, trong đó, có 152 công trình đã hư hỏng, không thể hoạt động. Để đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt cho người dân, Chi cục Thủy lợi đã tham mưu cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị UBND tỉnh đẩy mạnh công tác xã hội hóa để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nước sạch nông thôn, đặc biệt là khu vực miền núi. Đối với các xã đặc biệt khó khăn không thu hút được doanh nghiệp, tỉnh ưu tiên từ nguồn vốn ODA, vốn ngân sách Nhà nước đầu tư, nâng cấp các công trình bị hư hỏng, xuống cấp và đầu tư xây dựng mới, để người dân khu vực miền núi có nguồn nước hợp vệ sinh, nước sạch phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt, sản xuất góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.

Bài và ảnh: Xuân Cường