Giai phẩm tết, những chuyến hành hương mùa xuân

Mâm cỗ tết không thể thiếu bánh chưng xanh, tiếng cười của sự đoàn viên... Với những người thích việc đọc thì sách tết đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu.

Xuân Ất Tỵ, rất nhiều giai phẩm hấp dẫn được trình làng. Ảnh: Ngọc Minh

Miền ký ức xanh

Gần 100 năm trước, những cuốn sách tết đã được phát hành. Sau hàng chục năm đứt gãy, truyền thống làm sách tết được nối lại từ năm 2019. Từ đó đến nay, mỗi dịp cuối năm, thị trường có thêm những ấn phẩm đặc biệt.

“Đến hẹn lại lên”, nhiều năm gần đây các nhà xuất bản, công ty sách trình làng giai phẩm chào xuân. Nhà xuất bản Kim Đồng có Nhâm nhi Tết Ất Tỵ, Công ty sách Đông A có Sách Tết Ất Tỵ, Tết rắn may mắn, NXB Hội Nhà văn có Viết&Đọc: Mùa mới...

Tiếp nối loạt ấn phẩm sách tết các năm trước, Sách Tết Ất Tỵ của Công ty sách Đông A gồm 5 phần: Khúc dạo đầu của mùa xuân, Văn, Thơ, Nhạc, và Họa. Qua 5 phần nội dung, bạn đọc sẽ lần lượt đi qua những cung bậc cảm xúc khác nhau, đầy thú vị.

Ở phần Khúc dạo đầu của mùa xuân, những suy ngẫm, chiêm nghiệm trước khi xuân về tết đến được nhà văn Trung Sỹ viết trong Mở toang cánh cửa năm mới, nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến bày tỏ trong Người Việt còn ăn tết đến bao giờ... Kỷ niệm đón tết năm Quý Tỵ 1953 tại an toàn khu Tuyên Quang được đạo diễn Xuân Phượng kể lại trong Bánh chưng sắn và xem phim giữa rừng.

Những sáng tác đầy xúc cảm trong phần Văn và Thơ đem đến cho bạn đọc cái thú nghiền ngẫm chữ nghĩa đầu năm, để cảm nhận mùa xuân, cảm nhận cuộc đời thêm phần ý vị, bay bổng. Đó là tình cảm mới nhen nhóm giữa chàng lính biển và em gái của đồng đội trong Quà biển của Lê Minh Khuê; là quá trình từ hiểu lầm tới đồng cảm, yêu thương, bao bọc giữa bà cụ người Nhật với hai nữ thực tập sinh Việt Nam trong Chủ nhật mùng một xa xứ của Thư Uyển... Câu chuyện thần tiên Mùa xuân có đẹp không? (tác giả May) là sự nghĩ suy về sứ mệnh của nàng tiên mùa Xuân trong việc hài hòa giữa chăm sóc dung mạo và vẻ đẹp bên trong; là tình người và ý nghĩa của sự sẻ chia trong dịp tết trong Quà của mùa xuân của Nguyễn Thị Như Hiền...

Viết&Đọc: Mùa mới với hơn 300 trang sách đã gợi lên phong vị tết. 5 bí mật của Tết đã được nhà văn Nguyễn Quang Thiều viết: "Tết chỉ diễn ra trong mấy ngày nhưng lại chứa đựng những giá trị tinh thần bền vững của văn hóa Việt. Tết không đơn giản là sự kết thúc một vòng thời gian tính theo năm mà như là một tiếng lay gọi làm cho con người thức tỉnh bao điều. Tết chứa đựng trong nó những bí mật làm cho con người sống tốt đẹp hơn”.

Quả thật, mỗi người lại có cách hoài niệm về tết khác nhau. Nhà văn Tạ Duy Anh nhớ Bữa cơm chiều ba mươi, đặc biệt là trong không gian ấm áp đó, vô cùng an toàn, bởi ông tin rằng tổ tiên luôn bao bọc, hạnh phúc chất ngất, “chứng kiến và lắng nghe” con cháu trưởng thành và mong ước.

Trong khi nhà văn Trung Trung Đỉnh với Nhớ những lễ hội làng rừng của bà con Tây Nguyên; nhà văn Hạnh Ngân nhớ về câu chuyện khám đàng (khám đường làng) để không ai được phép lấn chiếm thì nhà văn Phạm Lưu Vũ lại nhớ những ngày xuân buồn bã và trống trải, đỉnh điểm là cuộc chia tay người chú lên đường nhập ngũ. Nhà văn Thuật Nguyễn coi tết “là một cuộc hành hương của tinh thần sống. Cuộc hành hương trở về làng mình, phố mình, nhà mình mỗi khi năm cũ đã hết mãi mãi là cuộc hành hương kì vĩ trong tâm hồn tôi”. Những ký ức tết qua các bài viết của Lê Kiên Thành, Nguyễn Một, Đỗ Trung Quân, Nguyễn Thành Phong, Phan Đức Nhạn... đưa chúng ta ngược dòng 50 năm trước. Đó là cái tết cuối cùng của một đất nước bị chia cắt, một kế hoạch vĩ đại để giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đang hình thành.

Có lẽ tết là khoảng thời gian con người ta hoài niệm về miền ký ức nhiều nhất. Dẫu năm tháng vời vợi xa thì những câu chuyện được ghi lại vẫn như mới hôm qua, như còn xanh mơn mởn, như vẫn tiếp tục đâm chồi, nảy lộc.

Sách Tết thiếu nhi - món quà văn hóa

Chưa bao giờ lại có một mùa sách tết đầy rộn ràng và phong phú như Tết Ất Tỵ 2025. Ngoài những đơn vị quen thuộc, là sự xuất hiện của các “gương mặt” mới. Đặc biệt, mùa sách năm nay ghi nhận sự “lên ngôi” của những ấn phẩm tết dành cho thiếu nhi.

Én bay khắp miền - Tết về bình yên, cuốn sách nằm trong series Đọc sách ngày xuân - Quây quần đón Tết đã phát hành của Đinh Tị Books, kể về hành trình khám phá Tết Việt trên mọi miền Tổ quốc của Én nhỏ. Chú chim cùng gia đình bay từ miền Nam ra Bắc, ghé qua miền Tây sông nước, hải đảo đến vùng biển Đà Nẵng, Hà Nội để về nhà, vùng núi nên thơ... Qua từng trang sách, hình ảnh tết Việt hiện lên đầy chân thực, đa dạng mà vẫn đậm chất truyền thống. 6 câu chuyện đều có bối cảnh hiện đại, nội dung đề cập đến phong tục tập quán đón tết của các vùng miền, tính cách đặc trưng của người dân mỗi vùng. Qua đó cho thấy nét đẹp của quê hương Việt Nam, khiến mỗi người càng thêm yêu ngày tết của dân tộc, thêm yêu con người và đất nước mình.

Là người viết gắn với hệ sinh thái môi trường, Quỳnh Hương đã từng xuất bản Loài Plastic, Sống xanh rồi mới sống nhanh, Hít hà mùi đất nước... Trong mùa Tết 2025, Xuân mời mặt đất nở hoa kể hành trình đi từ vườn mùi về nhà của bé gái, em mong muốn tặng mẹ bó mùi già thơm nhất để tắm vào đêm Giao thừa. Trong vườn, cô bé gặp Ốc sên và giải thích cho chú về hoạt động đón tết, phong tục năm mới và thói quen của cả gia đình. Như một lời ru có hương mùi già vương trong gió, một tiếng thì thầm của hạt mưa phùn đậu nhẹ chồi non, một lời nguyện ước dung dị từ mặt đất trong thời khắc tiết trời chuyển giao, câu chuyện dễ chạm đến thế giới của thiếu nhi.

Tết rắn may mắn của NXB Phụ nữ Việt Nam và Cánh Cam Books kể về 4 nhân vật Rắn Xanh, Hoa Tiêu, Đuôi Chuông, Hạt Dẻ và hành trình khám phá những điều thú vị trong ngày tết. Rắn Xanh vi vu đến Xứ Sở Sương Mù, ngôi làng làm hương trầm nổi tiếng, Hoa Tiêu học làm dưa hành muối, Đuôi Chuông lập kế hoạch tập viết thư pháp và Hạt Dẻ du xuân đến nơi non nước hữu tình. Dưới góc nhìn trẻ thơ, cuốn sách mang đến bài học về lòng kiên trì, sự sẻ chia và tình yêu với những giá trị văn hóa truyền thống.

Tiếp tục giữ vững vị trí là đơn vị đi đầu trong các mùa sách tết-Lionbooks. Tết này, Lionbooks giới thiệu ấn phẩm Tết là gì hở mẹ? Một cuộc trò chuyện giữa mẹ và con, kể về năm mới qua thơ song ngữ. Lời thơ trong trẻo, nhẹ nhàng, sách truyền tải thông điệp gìn giữ ngày tết với con trẻ, giúp trẻ hiểu rằng đây không chỉ là ngày lễ mà còn là dịp gắn kết các thế hệ trong gia đình, cùng lưu giữ giá trị truyền thống và tạo nên kỷ niệm đẹp.

Hai đơn vị mới tham gia vào thị trường sách tết năm nay là Crabit Kidbooks và San Hô Books. Tết là nhất - 100 từ vựng đầu đời giúp các bạn nhỏ thêm yêu tiếng Việt và giúp trẻ mở rộng một lượng vốn từ về ngày tết, thứ mà nhiều khi trong cuộc sống thường ngày các em ít khi nghe tới hoặc biết đến. Trong khi đó, San Hô Books mang đến bộ ấn phẩm Muôn miền Tết (NXB Thanh Niên), giới thiệu đến bạn nhỏ các nét văn hóa đón tết đặc trưng ở 8 vùng đất nước, đồng thời giới thiệu những phong tục phổ biến trên toàn quốc.

Từ những trang sách nhỏ, các bạn trẻ sẽ tò mò, tìm tòi sự mới lạ, rồi nhận ra những điều thân quen như: việc dọn nhà, gói bánh, hội xuân, chúc tết,... giúp các em hình thành ý thức về văn hóa dân tộc, để hiểu và thêm yêu đất nước mình.

Theo bà Nguyễn Thủy Hằng Giang- Giám đốc điều hành của Đông A Books và nhà sách Cá Chép, thì: "Nếu các bậc cao niên đọc sách Tết để ôn cố tri tân, hoài niệm về một thời quá khứ đã xa, thì việc đọc sách Tết của các bạn trẻ hiện nay có thể giúp các bạn hiểu thêm về một số phong tục, lề lối đón tết xưa đang dần bị mai một do sự phát triển nhanh chóng của thời đại. Sách tết cũng góp phần lưu giữ những trải nghiệm đón tết của người Việt hiện đại để truyền lại cho những thế hệ tiếp nối".

Bài và ảnh: Kiều Huyền