Chữ Dao ở Cẩm Thủy được bảo tồn và phát huy

(VH&ĐS) Thời gian qua, bằng sự nỗ lực của cấp ủy Đảng, chính quyền việc bảo tồn và phát huy chữ viết Hán - Nôm Dao ở Cẩm Thủy đã đạt những kết quả rất đáng ghi nhận. Điều này, đã chứng tỏ “năng lượng sống” của văn hóa các dân tộc thiểu số nói chung và văn hóa dân tộc Dao vẫn có sức hút mạnh mẽ.

Trước thực trạng chữ viết của dân tộc Dao đứng trước nguy cơ bị mai một, năm 2015 huyện Cẩm Thủy đã có chủ trương huy động những người hiểu biết chữ Dao, người có uy tín mở lớp dạy chữ. Lớp học chữ Dao đầu tiên tại thôn Sơn Lập, xã Cẩm Châu và làng Ngọc Sơn, xã Cẩm Sơn. Giáo viên đứng lớp là những nghệ nhân, người có uy tín, tâm huyết, hiểu biết trong đồng bào các dân tộc Dao. Trong đó, có 7 giáo viên đã được bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ và được các cơ quan chức năng cấp chứng chỉ. Một điều đáng trân trọng là trong điều kiện KT-XH còn nhiều khó khăn nhưng việc bảo tồn và phát huy tiếng nói, chữ viết của đồng bào các dân tộc Dao luôn được cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân nơi đây quan tâm và gìn giữ. Đến nay, trong bộ kinh 9 quyển Hán - Nôm Dao được Chủ tịch UBND tỉnh ký xác nhận đưa vào giảng dạy đã được các giáo viên truyền dạy nhiệt tình, học viên say sưa lĩnh hội nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.

Trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Dao đã xuất hiện những cá nhân điển hình tiên phong đi đầu trong việc gìn giữ vốn văn hóa truyền thống như ông Phùng Thanh Khương - Trưởng thôn Phú Sơn, xã Cẩm Châu (Cẩm Thủy). Cả cuộc đời gắn bó với mảnh đất Phú Sơn, ông am hiểu sâu rộng các tri thức về phong tục, tập quán, các tri thức về canh tác nông nghiệp (mở mương dẫn nước, đào ruộng. Với tinh thần đó, từ bé ông đã được bố mẹ động viên, tạo điều kiện cho học chữ Dao và các phong tục tập quán của người Dao, trước phục vụ cho gia đình, làng xóm sau là truyền dạy cho con cháu. Với sự nỗ lực hết mình, ông đã đưa ra nhiều hình thức giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Dao, đặc biệt là việc truyền dạy chữ Hán - Nôm Dao.

Lớp học chữ Dao.

Nói chuyện với chúng tôi ông Khang cho biết: Trong cuộc sống hiện nay, nhiều luồng văn hóa khác nhau đã du nhập đến các làng, bản người Dao. Giới trẻ được học tiếng phổ thông, học ngoại ngữ mà lại quên không học, không nói tiếng dân tộc mình là điều khiến chúng tôi rất trăn trở. Chữ Dao có nguy cơ mai một thì lớp dạy chữ được mở trở thành niềm vui cả cộng đồng người Dao. Học chữ Hán - Nôm đã khó, để hiểu, dịch nghĩa, phiên âm sang tiếng dân tộc Dao còn khó hơn đòi hỏi người học phải chịu khó, ham mê mới có thể thành công.

Ông Phạm Văn Lăng - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Cẩm Châu cho biết: Những năm qua, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị địa phương phong trào học chữ Dao trong cộng đồng Dao ở Cẩm Châu có bước phát triển mạnh mẽ. Việc mở lớp, không chỉ để mọi người hiểu về ngôn ngữ, chữ viết và văn hóa người Dao góp phần giữ gìn, bảo tồn nét đẹp văn hóa của dân tộc mà còn giúp mọi người hiểu về nhân nghĩa, gìn giữ nếp sống, phong tục tập quán đẹp của dân tộc mình. Với giá trị to lớn như vậy cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương luôn tạo mọi điều kiện có thể để người dân tộc thiểu số nói chung và người dân tộc Dao nói riêng bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống.

Trước bối cảnh văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS đang có xu hướng mai một, những nỗ lực bảo tồn, phát huy chữ viết của dân tộc Dao ở Cẩm Thủy thật đáng trân trọng, bởi nó là phương tiện quan trọng trong bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Từ ngày có lớp học chữDao trên địa bàn huyện số lượng học viên học chữ Dao tăng lên cũng từ đó người biết viết chữ Dao tăng lên.

Tại thôn Sơn Lập, xã Cẩm Châu có 160 hộ là đồng bào dân tộc Dao nhưng trước đây số người biết đọc, biết viết chữ Dao rất ít nhất là lớp trẻ. Từ khi có lớp học chữ Dao, nhiều học viên đã đăng ký tham gia mong học được cái chữ truyền dạy lại cho thế hệ sau. Tham gia lớp học, các học viên tự nguyện đóng góp tiền hỗ trợ giáo viên và đảm bảo các chi phí khác. Bên cạnh đó, lớp học cũng đề ra nội quy, quy chế rõ ràng để thuận lợi cho việc dạy và học.

Thực tế trên cho thấy, chữ Hán - Nôm Dao là một di sản văn hóa quý báu gắn liền với các sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Dao. Những người nắm giữ loại hình di sản quý giá này trong cộng đồng người Dao như các ông Phùng Thanh Khương, Bàn Văn Hiếu, Dương Hồng Hạnh rất cần được động viên, khuyến khích truyền bá những giá trị văn hóa cho các thế hệ trẻ. Bên cạnh đó, chính quyền cũng như các cơ quan hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn di sản văn hóa cần quan tâm hỗ trợ thỏa đáng để việc nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn sách cổ, dạy chữ của người Dao đạt hiệu quả cao, làm cơ sở cho việc lưu giữ lâu dài và phát huy giá trị của di sản quý báu này.

Xuân Cường