Mở đường thoát nghèo ở bản đồng bào Khơ Mú

Đồng bào Khơ Mú ở Thanh Hóa sinh sống tập trung chủ yếu ở bản Lách, xã Mường Chanh và bản Đoàn Kết, xã Mường Lát. Điều kiện tự nhiên không thuận lợi cùng những tập tục đã trở thành lực cản cho phát triển kinh tế, khiến đời sống đồng bào luẩn quẩn trong cái nghèo.

Diện mạo nông thôn mới ở bản Lách, xã Mường Chanh.

Trước năm 2016, gần 100% hộ đồng bào Khơ Mú ở bản Lách và Đoàn Kết thuộc diện hộ nghèo. Nhờ các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất và hướng nghiệp, dạy nghề thuộc Chương trình 135, Nghị quyết 30a của Chính phủ và Đề án “Ổn định đời sống và phát triển kinh tế - xã hội đồng bào Khơ Mú tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020” được triển khai đã mở ra những triển vọng mới cho nơi đây.

Phong trào xuất khẩu lao động (XKLĐ) đến với bản Lách như một luồng gió mới, giúp nhiều hộ có cơ hội thoát nghèo, thay đổi cuộc sống. Gia đình ông Lương Văn Nàng từng chỉ biết trông chờ vào mảnh ruộng nhỏ trồng lúa nước, nhưng nhờ có con XKLĐ cuộc sống đã no đủ hơn. Năm 2022, sau khi được chính quyền địa phương tuyên truyền, ông đã vay ngân hàng gần 100 triệu đồng cho người con trai đầu XKLĐ. Sau thời gian ổn định nơi xứ người, con trai ông gửi về từ 10 - 20 triệu đồng/tháng. Năm 2024 ông tiếp tục vay mượn để cho người con thứ hai XKLĐ. Số tiền các con gửi về, ông xây nhà mới, mua thêm đất và đầu tư kinh doanh tại địa phương.

Để bà con dân bản xua tan tâm lý lo sợ rủi ro và tin vào việc XKLĐ là con đường thoát nghèo, Bí thư chi bộ, trưởng bản Lách Lương Văn Phanh quyết định vay 100 triệu đồng để cho vợ là chị Hà Thị Thong XKLĐ tại Ả Rập Xê Út. Những khoản tiền chị Thong gửi về, anh tiết kiện để xây nhà, lo cho con cái học hành. Cuộc sống gia đình anh khấm khá lên trông thấy, bà con trong bản bắt đầu tin.

Từ chỗ chỉ có một vài người XKLĐ, đến nay bản Lách có gần 30 lao động đang làm việc tại các quốc gia phát triển. Tính đến cuối năm 2024, thu nhập bình quân đầu người của bản Lách đạt hơn 35 triệu đồng. Hiện tại, bản có 53 hộ dân và chỉ còn duy nhất 2 hộ nghèo, thuộc diện bảo trợ xã hội. Bí thư Đảng ủy xã Mường Chanh Hà Văn Thiếu chia sẻ: “Sự khởi sắc ở bản Lách là kết quả từ sự đồng lòng của chính quyền và bà con, nhất là thế hệ trẻ dám đi, dám thay đổi”.

Tương tự, từ năm 2018 đến 2020 bản Đoàn Kết có hơn 30 người đi XKLĐ. Nhiều gia đình nghèo nhờ XKLĐ mà cuộc sống cải thiện rõ. Tuy nhiên, 2 năm trở lại đây phong trào XKLĐ tại bản Đoàn Kết bị chững lại. Nhiều người cho rằng, nguyên nhân có thể bắt nguồn từ một vài trường hợp bị lừa đảo, gặp tai nạn khi đang làm việc. Bà con lo sợ những rủi ro có thể xảy ra nơi đất khách nên không dám cho con em mình đăng ký XKLĐ.

Vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, năm 2021 anh Lò Văn Trang mạnh dạn đăng ký vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội để XKLĐ tại Đài Loan. Tuy nhiên, cuối năm 2022 anh không may bị tai nạn lao động phải cắt cụt một tay. Sau đó, công ty đã bồi thường cho anh gần 2 tỷ đồng. Có vốn, anh trở về quê xây nhà, đầu tư kinh doanh và có nguồn thu đáng kể. Hiện tại, gia đình anh là 1 trong 5 hộ thoát nghèo ở bản Đoàn Kết. Anh Trang chia sẻ: “Nhiều gia đình cảm thấy e ngại khi nói đến XKLĐ, do tâm lý không muốn đi xa, sợ gặp rủi ro. Từ thực tiễn của bản thân, tôi thấy làm ở đâu cũng có thể gặp rủi ro. Nếu người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo đường chính ngạch sẽ có hợp đồng lao động rõ ràng, được bảo vệ quyền lợi bởi luật pháp quốc tế và pháp luật Việt Nam”.

Chủ tịch UBND xã Mường Lát Trịnh Văn Bắc chia sẻ: “Bản Đoàn Kết có 169 hộ dân, với 798 nhân khẩu nhưng mới chỉ có 5 hộ thoát nghèo. Vì thế, thời gian tới địa phương tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về XKLĐ. Đồng thời, vận động bà con đi làm việc tại các doanh nghiệp và kết nối những kênh tuyển dụng uy tín để hỗ trợ người dân XKLĐ”.

XKLĐ có thời hạn ở nước ngoài là hình thức lao động cần khuyến khích vì đã góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn. Thời gian lao động ở các nước còn giúp người lao động hình thành các kỹ năng làm việc khoa học, chuyên nghiệp, nâng cao trình độ, tay nghề, mở rộng cơ hội tìm kiếm việc làm sau khi về nước.

Bài và ảnh: Tăng Thúy