Chuyến ngược ngàn đáng nhớ

Gần 20 năm trong nghề báo, nhưng tôi ít có dịp được đặt chân đến huyện Mường Lát. Thú thật ít đến vùng đất biên cương này, một phần do địa phương này nằm quá xa TP Thanh Hóa, đường đi lại hiểm trở, thực sự là “rào cản” lớn đối với cánh phụ nữ chúng tôi. Tuy nhiên, khi nhận đề tài viết về xây dựng Đảng ở những bản người Mông di cư tự do và thời hạn nộp bài không còn nhiều nên tôi không còn sự lựa chọn nào khác, đành phải làm một chuyến ngược ngàn.

Tạm gác lại công việc gia đình, tôi quyết định làm chuyến công tác dài ngày lên huyện Mường Lát. Do khoảng cách địa lý từ TP Thanh Hóa lên huyện Mường Lát quá xa - gần 300 cây số nên phải mất hơn 7 giờ ngồi trên xe ô tô khách tôimới đặt chân đến được trung tâm huyện. Hôm ấy, tôi phải ngồi đợi cả tiếng đồng hồ ở quán cơm giữa trời nắng gắt mới đến giờ làm việc buổi chiều.

Làm việc với Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Mường Lát Lâu Minh Pó đã giúp tôi vỡ vạc việc thực hiện Kết luận 50 của Tỉnh ủy Thanh Hóa về“Xóa bản trắng đảng viên ở các bản Mông di cư tự do” trên địa bàn huyện. Tôi đã đề xuất thực tế tại những địa phương, bản làng đểhiểu rõ. Tuy nhiên, do lần đầu tiên đến huyện Mường Lát làm việc, lại đến vào thời điểm ngày Quốc khánh 2/9 đang cận kề nên tôi không nắm được phong tục truyền thống của người Mông là ăn Tết Độc lập kéo dài nhiều ngày. Vì vậy, suốt trong những ngày từ 31/8 - 2/9, người Mông ở khắp các bản làng đều tụ hội về phố huyện vui chơi, đón tết và mua sắm. Vậy là, ý định về xã, về bản trong chuyến đi này của tôiđành phải gác lại, và bất đắc dĩ phải trở về thành phố.

Mặc dù, thông tin từ Huyện ủy Mường Lát đủ để tôi hoàn thiện được bài viết mà tòa soạn phân công. Nhưng bài viết đó chỉ dừng ở mức xong cho có bài để nộp, còn muốn có một bài “ra tấm, ra món” để lại dấu ấn trong lòng độc giả, nhất thiết tôi phải trở lại Mường Lát, trực tiếp “mục sở thị” tại nhữngxã, bản có người Mông di cư tự do. Và tôi đã đến Mường Lát lần thứ 2 cho một bài viết.

Những đảng viên người Mông trưởng thành từ Kết luận 50, là hạt nhân tuyên truyền, hướng dẫn bà con kỹ thuật thâm canh cây lúa nước trên vùng biên Mường Lát.

Lần trở lại này, tôi được Trưởng Ban tổ chức Huyện ủy Mường Lát Triệu Minh Xiết mách nước, giới thiệu đi nhờ xe với "tác giả" có nhiều đóng góp trong thực hiện Kết luận 50 ở cấp cơ sở. Đó là ông Phạm Văn Tôn - cán bộ tăng cường của Bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa về làm Phó Bí thư Đảng ủy xã Trung Lý nhân tiện ông lên huyện để họp. Hơn 3 giờ đồng hồ ngồi trên xe máy của ông, tôi mới đến được UBND xã Trung Lý đúng vào giờ làm việcbuổi chiều.

Say sưa trao đổi với ông Tôn về đề tài tôi không để ý đã hết giờ làm việc hành chính từ lúc nào. Trời đã bắt đầu nhá nhem tối, tôi chào ông rồi vội vã ra đường đón xe ngược lên thị trấn. Màn đêm đến với miền biên viễn quá nhanh. Tôi lo... nếu không cònxe về thị trấn thì thế nào nhỉ? Lo lắng, tôi gọi điện ngay cho nhà xe Hải Muối (chạy tuyến TP Thanh Hóa - Mường Lát), được nhà xe cho biết phải đợi khoảng 2-3 giờ nữa, xemới chạy lên được đến Trung Lý và đó cũng làchuyến cuối cùng trong ngày. Không thể đứng đợi xe cả tiếng đồng hồ ở nơi vắng vẻ, heo hút khi trời tối đen như mực, tôi quyết định gọi điện cho Giám đốc Công ty Quản lý đường bộ II xin chỗ trú chân tại trạm của đơn vị nằm ở ven đường, cách trụ sở UBND xã Trung Lý không xa. Ông Tôn đã chở tôi đến trạm bằng xe máy của ông. Đến được trạm, tôi thở phào nhẹ nhõm vì có chỗ nghỉ chân và đợi xe an toàn, nhưng vẫn không đợi được xe, đành phải ở qua đêm tại trạm.

Không chỉ chuyến thực tế của tôi ở Trung Lý lâm vào tình cảnh “dở khóc, dở cười” vì không chủ động được xe, mà đến các xã Mường Lý, Tam Chung của Mường Lát, tôi cũng gặp những tình huống tương tự. Chính vì không chủ động được xe nên mong muốn được về bản của tôi không được đáp ứng, do cơ sở không thể bố trí được người đi cùng tôi. Hơn nữa, đường từ trung tâm xã đến bản cách xa 50 km, chưa kể đường đến bản lại là đường mòn, dốc núi cheo leo phải “tay lái lụa” mớicó thể đi được. Tôi buồn, không khỏi chạnh lòng: Giá như lúc này..., tôi là phóng viên nam và là tay cua rơ kỳ cựu, tôi sẽ mượn xe, sẵn sàng leo đèo, đổ dốc... thì hay biết mấy.

Không xuống được bản, tôi chỉ còn cách hỏi thật kỹ những thông tin của bản mà tôi có ý định đến cũng như những đảng viên người Mông tiêu biểu trưởng thành từ Kết luận 50. Đồngthời, tôi cũng không quên xin thêm số điện thoại để khi cần những thông tin gì, tôi có thể gọi điện và nhờ họ cung cấp.

Chuyến công tác lên Mường Lát lần 2 dù không được viên mãn như dự định, nhưng những thông tin tôi nắm được qua Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy các xã Mường Lý, Tam Chung, Trung Lý, đặc biệt buổi trao đổi với Bí thư Huyện ủy Mường Lát Lương Minh Thông đã giúp tôi tường tận về Mường Lát thực hiện Kết luận 50.

Từ những thông tin mà tôi nắm được qua 2 lần lên với Mường Lát, rồi những cuộc điện thoại gọi lên để hỏi thêm thông tin, đủ để tôi ngồi viết trơn tru bài viết với 4 kỳ. Song, do thời hạn gửi bài dự thi sang Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy không còn nhiều, hơn nữa tòa soạn còn phải dành cơ hội cho người khác tham dự nên tôi phải rút xuống 3 kỳ. Quả thật, rút xuống 3 kỳ... tôi rất tiếc, nhưng biết làm sao khác được. Và rất may, loạt bài của tôi về “Xóa bản trắng đảng viên ở đồng bào Mông Mường Lát” vinh dự được nằm trong 3 tác phẩm được Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy vinh danh. Đặc biệt hơn, tác phẩm đoạt giải Khuyến khích Giải Búa Liềm vàng toàn quốcnăm 2918 do Ban Tổ chức Trung ương trao tặng. Chia sẻ với tôi, nhiều đồng nghiệp đã nói: "Hai lần lên Mường Lát cho một tác phẩm...cũng xứng đáng”.

Chuyến ngược ngàn Mường Lát của tôi kết thúc như vậy đó. Dù chuyến đi có nhiều khó khăn, vất vả nhưng đổi lại..., Mường Lát đã để lại trong tôi những kỷ niệm đáng nhớ.

Minh Lý