"Góc khuất" trong tòa soạn

Trong hoạt động của một tòa soạn báo có một góc tương đối “khuất” nhưng rất quan trọng trong quy trình làm báo giấy, thiếu nó, tờ báo không thể in ra và phát hành được, đó là thiết kế và trình bày báo.

Nội dung bài viết và hình thức trình bày tờ báo có mối quan hệ mật thiết với nhau. Trình bày báo không những góp phần tôn lên nội dung mà còn thể hiện phong cách của tờ báo. Có tờ báo chỉ nhìn lướt qua các trang nội dung, chưa cần nhìn đến măng-sét người ta có thể biết đó là tờ báo nào, vì tờ báo có phong cách trình bày không lẫn vào đâu được. Cũng giống như việc xây một ngôi nhà, xây dựng định dạng mẫu của một tờ báo cũng phải dựa trên một "kiến trúc" chặt chẽ, một "đường dẫn" thể hiện ý đồ xuyên suốt trong cả tờ báo.

Ở Báo Văn hóa Thông tin từ khi mới thành lập, công việc này do họa sĩ Thắng Cảnh thực hiện, nhưng là vẽ phác thảo lên giấy A3 bằng với khổ in tờ báo. Sau đó bản phác thảo này được đưa cùng với bản thảo bài viết đánh máy chuyển sang Xí nghiệp In Ba Đình. Tại đây, xí nghiệp sắp xếp bản báo bằng các con chữ chì rồi in. Nếu tòa soạn muốn chỉnh sửa một vài từ, một vài đoạn trong bài viết thì các công nhân sắp chữ “phát khổ phát sở” để dịch chuyển.

Năm 2002, công nghệ thông tin và máy vi tính đã “du nhập” vào Việt Nam. Nhận thấy nhu cầu thiết yếu trong việc thiết kế, trình bày của tờ báo, tòa soạn tổ chức thi tuyển vị trí làm việc này và tôi trúng tuyển. Tôi bắt tay ngay vào triển khai công việc, máy móc thì được cấp trên và Ban an toàn giao thông tỉnh hỗ trợ thêm, công việc của tòa soạn lúc này đã chủ động hơn rất nhiều, thiết kế xong chỉ việc xuất file sang Nhà in Báo Thanh Hóa để in.

Sau này, họa sĩ Thắng Cảnh nghỉ, tôi cùng họa sĩ Quang Thắng tiếp tục công việc trình bày báo. Tuy còn nhiều khó khăn, thiếu thốn nhưng số Xuân Ất Dậu 2005 Báo Văn hóa - Thông tin đã vinh dự được nhận giải Khuyến khích trình bày báo Xuân do Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức tại Hà Nội. Đây là lần đầu tiên báo được giải thưởng cấp Trung ương.

Thiết kế, trình bày báo VHĐS.

Một thời gian sau, báo chuyển công việc in vào Nhà in Báo Nghệ An, nhà thơ Vương Anh - Phó Giám đốc Thường trực Sở VH-TT, kiêm Tổng Biên tập báo, bận công việc nhiều, ông thường duyệt báo sau giờ làm việc trên Sở, lắm hôm 11-12 giờ đêm mới chỉnh sửa, hoàn thiện bản báo. Việc chuyển in vào tận Nghệ An khi internet mới chỉ có đường truyền quay số 1268 chứ đâu có 4.0, 5.0 như bây giờ, mất gần cả buổi mới chuyển xong file. Sau này chúng tôi đã nghĩ ra cách là in file ra đĩa, gửi xe khách vào, vì xe khách còn “nhanh hơn cả internet”, chỉ mất khoảng 2 tiếng đồng hồ, mà không bị lỗi file. Nhưng khổ nỗi, nhiều hôm tôi phải vạ vật ở cổng Bưu điện tỉnh lúc 11-12 giờ đêm đợi xe khách Hà Nội - Nghệ An để gửi.

Báo ra hàng tuần nhưng khổ nhất là các số đặc biệt, vì ra cùng thời điểm vừa thiết kế báo thường kỳ vừa báo đặc biệt, lại còn thiết kế các quảng cáo nên nhiều bữa tôi cùng anh Thư ký tòa soạn làm việc gần hết đêm, nghỉ tay ăn bát cháo thì cũng là lúc tiếng kẽo kẹt, lục tục của xe đạp các cô bác đi lấy hàng về bán sớm. Tuy mệt nhưng lòng nhiệt tình, sự đam mê yêu thích có thừa.

Bây giờ, Báo VH&ĐS ra tuần/2 kỳ cùng Trang thông tin điện tử tổng hợp nhưng tòa soạn đã lớn mạnh, có thêm các đồng nghiệp, có nhiều phần mềm hỗ trợ thiết kế hiện đại, công việc cũng đỡ vất vả hơn. Nhớ về thuở sơ khởi, trong lòng không khỏi bâng khuâng!

Thanh Chung