Lao động chui sang Trung Quốc và những hệ lụy (Kỳ 1): Đến miền... “đất hứa”

Vì cuộc sống mưu sinh, tâm lý muốn đổi đời nên rất nhiều lao động (chủ yếu là các xã ven biển và miền núi tỉnh Thanh Hóa) đã nghe theo người xấu bỏ gia đình, quê hương để xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc làm thuê. Ở nơi xứ người, các lao động trái phép không được pháp luật bảo hộ, bị quỵt tiền công, điều kiện sinh hoạt thiếu thốn, phải sống chui lủi vì phải trốn tránh nhà chức trách nước sở tại... Hơn thế nữa, có không ít trường hợp bị tai nạn lao động, thậm chí là bỏ mạng nơi xứ người.

Với quan niệm: Trung Quốc là thị trường dễ kiếm việc làm, thu nhập lại cao gấp nhiều lần so với thị trường lao động trong nước. Vậy nên, cứ mỗi dịp sau Tết Nguyên đán, hàng ngàn lao động Thanh Hóa lại “rồng rắn” lên đường sang Trung Quốc tìm kiếm việc làm bằng nhiều con đường khác nhau với hy vọng... đổi đời.

Đất khó... phải bỏ quê

Hoằng Trường là một xã bãi ngang của huyện Hoằng Hóa. Trước năm 2014, địa phương này được ghi nhận có số lao động làm việc bất hợp pháp tại Trung Quốc luôn dẫn đầu huyện với con số lên đến 400 người. Nguyên nhân khiến người dân phải bỏ quê đến Trung Quốc tìm việc làm được ông Lê Văn Tấn - Trưởng Công an xã đúc kết chỉ vì quê nghèo, thiếu việc làm nên buộc người dân không còn cách nào khác... đành bỏ quê sang Trung Quốc để mưu sinh. Để ngăn chặn tình trạng lao động chui sang Trung Quốc làm việc, được sự hỗ trợ của tỉnh, huyện và vào cuộc tích cực của hệ thống chính trị từ xã đến thôn, từ đầu năm 2019 này, số lao động sang Trung Quốc làm việc của địa phương giảm xuống chỉ còn hơn 10 lao động.

Chị Lê Thị Huệ, thôn Đại Trường, xã Hoằng Trường, huyện Hoằng Hóa là người đã từng có quãng thời gian 3 năm làm việc tại Trung Quốc trần tình: "Thú thật, bỏ lại chồng con để đến xứ lạ tìm kiếm việc làm đối với người phụ nữ như tôi không phải là chuyện đơn giản. Song cũng chỉ vì miếng cơm, manh áo"...

Chị Huệ giãi bày: Nhà chị có 4 khẩu ăn (2 vợ chồng, 2 đứa con) nên được chia 2 sào ruộng khoán. Do điều kiện đất canh tác ở Hoằng Trường rất khó khăn. Nguồn nước tưới không chủ động, đất lại pha cát nhiều nên năng suất rất thấp và bấp bênh. Nửa năm “vò võ” chờ thu hoạch lúa, đổi lại vụ nào tốt lắm cũng chỉ được vài ba tạ thóc (chưa trừ các loại chi phí như; giống, phân bón và công cày bừa). Do cuộc sống quanh năm túng quẫn nên trong một lần chị đi làm thuê ở Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh nhiều người rủ rê, chị đánh liều thử vận may bằng chuyến vượt biên dài hàng ngàn cây số đến đất nước hoàn toàn xa lạ để tìm kiếm việc làm.

Hai xã biển Ngư Lộc và Minh Lộc của huyện Hậu Lộc cũng được xếp là “điểm nóng” của tình trạng người lao động kéo sang Trung Quốc chấp nhận là lao động bất hợp pháp với con số hàng trăm lao động mỗi năm. Trưởng Công an xã Minh Lộc - ông Lê Xuân Ứng và Trưởng Công an xã Ngư Lộc - ông Lê Thanh Tuấn trần tình: Sở dĩ người dân địa phương chấp nhận bỏ quê hương đến Trung Quốc tìm việc làm là do thu nhập từ nghề khai thác cá đang gặp nhiều khó khăn, nên ngày công cho lao động làm nghề này rất thấp, không đảm bảo được cuộc sống đạm bạc của nhiều hộ gia đình. Chính vì ít việc làm, thu nhập ngày công không đảm bảo nên nhiều lao động kể cả người đang tham gia đánh cá cho các chủ tàu ở địa phương cũng sẵn sàng bỏ nghề, bỏ quê hương sang Trung Quốc tìm kiếm việc làm.

Lê Xuân Đô, xã Ngư Lộc bỏ "giấc mộng" đổi đời sang Trung Quốc làm việc sau khi được Công an huyện Hậu Lộc phát hiện và ngăn chặn kịp thời.

Nằm trong số 5 lao động của xã Ngư Lộc vừa bị Công an huyện Hậu Lộc phát hiện, ngăn chặn kịp thời khi đang trên đường sang Trung Quốc làm việc dịp sau Tết Nguyên đán Kỷ Hợi, anh Lê Xuân Đô, thôn Thắng Tây, xã Ngư Lộc giãi bày: Dẫu biết bỏ lại vợ con, quê hương và nghề đi biển đã bao năm gắn bó để sang Trung Quốc làm lao động chui cũng bấp bênh và rủi ro lắm. Song, do nghề đi biển bây giờ không ăn thua nên mỗi tháng chủ tàu chỉ trả cho người làm thuê như anh với mức từ 2-5 triệu đồng. Do lương chủ tàutrả không đảm bảo cuộc sống cho 4 khẩu ăn (2 vợ chồng và 2 đứa con) nên vừa rồi, nghe theo bạn bè, sang Trung Quốc làm nghề bốc vác thuê sẽ có mức lương (trừ chi phí còn hơn 10 triệu đồng).

Đô nhẩm tính, với số tiền hơn 10 triệu đồng mỗi tháng, anh sẽ gửi về cho vợ vừa nuôi con, đồng thời dành dụm sửa sang lại ngôi nhà cấp 4 đã cũ nát. Tuy nhiên, giấc mộng hơn 10 triệu đồng mỗi tháng từ tiền làm nghề bốc vác thuê gửi về cho vợ của Đô đã không trở thành hiện thực. Bởi khi chiếc xe khách này chở hàng chục hành khách sang Trung Quốc làm thuê (trong đó có Đô) vừa xuất bến từ bến xe Minh Lộc đi được khoảng vài km thì bị Công an huyện Hậu Lộc phát hiện và ngăn chặn kịp thời.

Đô cho biết thêm: Sẽ không sang Trung Quốc làm việc nữa vì đã cam kết với cơ quan chức năng. Nhưng trong giọng nói của Đô, thoáng có chút buồn vì không biết sẽ tìm được nghề gì để có thu nhập ổn định cùng vợ nuôi 2 con ăn học thành người.

Công an huyện Hà Trung lấy lời khai đối tượng đưa lao động trái phép sang Trung Quốc.

Hành trình đến miền đất hứa

Trong câu chuyện kể cho tôi nghe về chuyến vượt biên sang Trung Quốc làm lao động chui, chị Huệ, thôn Đại Trường, xã Hoằng Trường cho biết thêm: Sau khi lên xe khách chạy tuyến Thanh Hóa đi Móng Cái vào lúc 3 giờ chiều hôm trước, đến 7 giờ sáng ngày hôm sau, chị đã có mặt tại Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Do phải mất nhiều giờ quăng quật trên xe khách nên người trưởng nhóm là một phụ nữ đứng tuổi đã tổ chức cho đoàn nghỉ ngơi để lấy lại sức tại nhà nghỉ ở Móng Cái. Sau 1 ngày nghỉ ngơi tại đây, đoàn của chị tiếp tục lên đường thực hiện cuộc hành trình vượt biên bằng cuốc xe ôm len lỏi dọc đường biên do người Việt Nam điều khiển với mức phí là 50.000đ. Đi hết quãng đường xe ôm, chị và những người cùng đi lại di chuyển bằng đường sông. Sau khoảng 30 phút, đoàn của chị lại lên xe khách tiến sâu vào đất Trung Quốc. Hết 1 ngày ngồi trên xe khách, cuối cùng chị cũng đã đến được nơi mà người ta cho chị biết đó là thành phố Trung San. Tại đây, chị được người Trung Quốc nhận vào làm cho một công ty chuyên sản xuất hoa nhựa.

Nói về hành trình sang xứ người tìm kiếm việc làm, chị Huệ tâm sự: "Dù không còn sang Trung Quốc làm ăn được hơn 1 năm, nhưngmỗi lần nghe ai nhắc đến từ Trung Quốc, hồi ức về chuyến đi vất vả, nhọc nhằn và đầy “bất an” của những người vượt biên trái phép sang xứ người tìm kiếm việc làm để mưu sinh cũng khiến tôi ớn lạnh".

Không chỉ có chị Huệ mà hàng ngàn lao động khác trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa sang lao động trái phép tại Trung Quốc đều có chung tâm trạng và trải qua hành trình vất vả nhọc nhằn đôi khi đối mặt với hiểm nguy. Tuy nhiên, vì cả tin nghe theo lời dụ dỗ sang bên Trung Quốc làm việc nhẹ nhàng, lương cao nên đã rủ nhau đi mong được đổi đời ở xứ người.

Minh Lý