Nghệ nhân tâm huyết “giữ lửa” nghệ thuật dân gian

Gắn bó và cống hiến cho nghệ thuật dân gian ca trù gần 30 năm, Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Hương (nghệ danh Thiên Hương) đã đào tạo nên bao lớp học trò có tiếng. Đến nay, chị vẫn là nghệ nhân tích cực trong hoạt động biểu diễn, giữ gìn và phát huy di sản văn hóa độc đáo này.

Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Hương với nghệ danh Thiên Hương.

Nghệ nhân Thiên Hương sinh năm 1975, tại xã Hoằng Phượng, Hoằng Hoá, trong gia đình có truyền thống về nghệ thuật dân gian. Gánh hát ông Cố Tình, nổi tiếng thời bấy giờ có sự góp mặt của nhiều người thân trong gia đình chị Hương. Bởi thế, ngay từ khi còn nhỏ chị đã biết ngâm một làn điệu chèo, hay cất lên một đoạn hát bội. Phát huy giọng hát đầy nội lực, vang, rền, chị sinh ra dường như đã có duyên với ca trù, đây cũng là loại hình giúp chị được công nhận Nghệ nhân Ưu tú.

Với tài năng thiên phú cùng tinh thần ham học hỏi, để trở thành một ca nương giỏi, chị tự trau dồi kiến thức, kỹ năng, hoàn thiện bản thân ở nhiều môn nghệ thuật khác như: chèo, xẩm, chầu văn. Và ở lĩnh vực nào, chị cũng đạt được thành công nhất định.

Nghệ nhân Ưu tú Thiên Hương từng giữ vai trò là Chủ nhiệm CLB Chèo làng Vĩnh Gia (2014-2019), là một trong những người có công khôi phục và gìn giữ chèo truyền thống Hoằng Phượng. Trong thời gian làm chủ nhiệm, chị không chỉ là người “truyền lửa” cho các thành viên trong CLB, mà còn tích cực đưa chèo truyền thống Hoằng Phượng đến với nhiều cuộc thi lớn và đạt giải cao như: giải Vàng Liên hoan ca múa nhạc toàn tỉnh năm 2014; giải Vàng và giải Bạc Liên hoan ca múa nhạc toàn tỉnh năm 2018...

Năm 2019, nhận thấy nghệ thuật dân gian hát xẩm đang dần bị lãng quên và có nguy cơ thất truyền vì không có thế hệ trẻ đam mê, kế thừa, chị quyết định thành lập nhóm xẩm “Hương đồng nội xứ Thanh”.

Chị Hương cho biết: “Những lần gặp và trò chuyện với bác Tô Quốc Phương, nghệ nhân xẩm nổi tiếng của Thanh Hóa, tôi thấu hiểu nỗi trăn trở của bác khi xẩm không có người kế thừa và giữ gìn. Tự nhủ không thể để một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo bị thất truyền, tôi đứng ra thành lập nhóm xẩm với mục đích lan tỏa, tuyên truyền để nhiều người biết và hiểu về xẩm”.

Nhóm xẩm “Hương đồng nội xứ Thanh” được thành lập và đi vào hoạt động, chị Hương đã nỗ lực tìm kiếm, đào tạo những “hạt nhân” cho loại hình nghệ thuật này, tiêu biểu như chị Nguyễn Thị Nhung, hiện là diễn viên chuyên nghiệp của Nhà hát nghệ thuật truyền thống Lam Sơn, cá nhân từng đoạt giải Nhất Liên hoan Xẩm toàn quốc năm 2019. Bên cạnh đó, chị Hương còn mở các lớp dạy xẩm miễn phí cho các bạn trẻ yêu thích loại hình nghệ thuật này và kêu gọi đồng nghiệp cùng hưởng ứng.

Nghệ nhân Ưu tú Thiên Hương (thứ 2 từ trái qua) truyền dạy các làn điệu truyền thống cho thế hệ trẻ.

Là người luôn đau đáu gìn giữ và phát huy các loại hình nghệ thuật dân gian, chị tìm đến các nghệ nhân lão luyện, giàu kinh nghiệm trong và ngoài tỉnh để sưu tầm, ghi chép lại các làn điệu trình diễn dân gian cổ, nhằm bảo tồn và truyền dạy cho thế hệ trẻ. Trên cơ sở đó, chị biên soạn, dàn dựng nhiều tiết mục suất sắc tham gia các cuộc thi, liên hoan và đạt giải cao như: Huy chương Vàng Liên hoan Ca Trù toàn quốc năm 2005; giải B Liên hoan tiếng hát dân ca Việt Nam năm 2005; giải A Liên hoan Ca Trù toàn quốc năm 2018...

Cùng với đó là những học trò thành danh ở nhiều loại hình, như: Tú Anh, giải Nhì Sao nhí tỏa sáng năm 2017; Nguyễn Thị Hồng Nhung, giải Nhì Liên hoan Xẩm toàn quốc năm 2019; Nguyễn Thị Thu Hằng, giải Nhì Liên hoan Chèo chuyên nghiệp toàn quốc năm 2019; Trần Thị Huệ, giải Vàng Liên hoan Ca trù toàn quốc; Lê Thị Hoa, giải Bạc Liên hoan Ca trù toàn quốc.

Những phần thưởng của cá nhân Nghệ nhân Ưu tú Thiên Hương cũng như thành tích của các học trò đã khẳng định tâm huyết và tài năng của người nghệ sĩ luôn đau đáu “giữ lửa” nghệ thuật truyền thống.

Vân Anh