Thêm cơ hội cho mắm tép Hà Yên vươn xa

(VH&ĐS) Xã Hà Yên (Hà Trung) thuộc vùng chiêm trũng nằm ven sông Hoạt. Bao quanh xã là những cánh đồng quanh năm ngập nước. Đặc điểm này gây khó khăn cho sản xuất lúa, nhưng lại là nguồn lợi thủy sản tự nhiên khá phong phú, đặc biệt là con tép riu.

Trước kia cứ sau mỗi dịp vào tháng 11 và 12 âm lịch là bà con trong xã lại kéo nhau ra đồng đánh tép. Ăn không hết, bà con nghĩ ra cách chế biến tép thành những món ăn khác có thể để được lâu hơn, như phơi khô, làm mắm tép. Tương truyền, mắm tép Hà Yên vốn là sản vật tiến vua nổi danh từ xa xưa. Bí thư Đảng ủy - Chủ tịch UBND xã Trần Văn Nghĩa cho biết: mắm tép là nghề truyền thống của địa phương truyền từ đời này sang đời khác. Mắm tép nơi này hấp dẫn thực khách ở màu vàng tươi, vị ngọt, thơm đặc trưng. Mắm tép chủ yếu dùng làm đồ chấm. Hoặc nếu dùng chưng với thịt thì sẽ tạo nên một món ăn khác vô cùng hấp dẫn.

Để có được món mắm tép thơm ngon, việc lựa chọn nguyên liệu rất quan trọng. Loại tép làm mắm phải là tép riu, chuyên sống bám trong rong rêu. Tép riu có kích thước nhỏ hơn các loại tép khác, chỉ xuất hiện nhiều trên các con sông Hoạt, sông Tam Điệp, các con kênh quanh vùng và vùng đồng chiêm trũng…

Quy trình sản xuất mắm tép Hà Yên cũng khá đơn giản. Tép đánh về được nhặt sạch rong rêu, cá tạp, rửa sạch, để ráo nước. Sau đó mang ướp theo tỷ lệ 10 bát tép thì cho 4 bát muối và 2 bát thính là gạo rang giã nhỏ, trộn cho thật đều sau đó cho vào chum sành, đổ nước xăm xắp và đậy thật kín. Thông thường, mắm tép muối sau 6 tháng là ăn được, và càng để lâu lại càng ngon. Để có cốt mắm thơm ngon, dân làng Đình Trung cho thêm đậu xanh rang vàng giã nhỏ vào trong khi muối. Nhờ đó mắm vừa thơm ngon, vừa có màu vàng, óng ánh như mật ong.

Mắm tép Hà Yên là món ăn thơm ngon lại bổ dưỡng, thế nhưng hiện nay nghề này đang dần mai một và có nguy cơ thất truyền khi người đi đánh tép ngày một ít. Nguồn nước các con sông Tam Điệp, sông Hoạt ngày một ô nhiễm, ruộng sâu, đầm trũng ngày một thu hẹp. Mặt khác, sản phẩm mắm tép Hà Yên bán ra thị trường đều được đựng vào chai, lọ không có nhãn mác, xuất xứ, khiến người tiêu dùng e ngại. Sản phẩm cũng không có cơ hội để chen chân vào những nhà hàng, siêu thị.

Năm 2014, UBND huyện Hà Trung đã thực hiện dự án “Xây dựng quản lý phát triển nhãn hiệu Mắm tép Hà Yên”. Theo đó, khi tham gia dự án, người dân được hỗ trợ mua sắm trang thiết bị làm nghề, được tập huấn, tham quan học hỏi để có thêm kiến thức về an toàn vệ sinh thực phẩm. Đặc biệt sản phẩm của địa phương được đăng ký bảo hộ, xây dựng thương hiệu nhằm quảng bá và xúc tiến thương mại, giới thiệu sản phẩm.

Ông Đào Xuân Thủy - Trạm trưởng Trạm Khuyến nông Hà Trung, chủ nhiệm dự án khẳng định: Dự án Xây dựng quản lý phát triển nhãn hiệu chứng nhận Mắm tép Hà Yên đã tháo gỡ khó khăn cho người sản xuất, góp phần nâng cao uy tín, chất lượng và hiệu quả sản xuất, kinh doanh cho nghề làm mắm tép truyền thống của Hà Yên. Đây là cơ sở vững chắc để địa phương mạnh dạn đầu tư bảo vệ nguồn lợi thủy sản từ các cánh đồng chiêm trũng, bảo tồn nghề truyền thống và giúp người tiêu dùng yên tâm hơn khi sử dụng sản phẩm đã được Nhà nước công nhận.

P.V